Giao dịch dân sự là hình thức phổ biến và xảy ra nhiều nhất trong đời sống. Tuy nhiên, nhiều người lại chưa hiểu rõ về vấn đề này, vẫn còn nhiều tranh chấp xảy ra. Hãy cùng ACC tìm hiểu các thông tin về chiếm hữu ngay tình và chiếm hữu không ngay tình thông qua bài viết dưới đây để hiểu rõ thêm về vấn đề này nhé.
1. Khái quát chung về chiếm hữu ngay tình:
1.1. Chiếm hữu ngay tình là gì?
Theo Bộ luật dân sự 2015 đã đưa ra quy định về khái niệm chiếm hữu ngay tình tại Điều 180 với nội dung cụ thể như sau:
“Điều 180. Chiếm hữu ngay tình
Chiếm hữu ngay tình là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.”
Chiếm hữu ngay tình đã được quy định trong Bộ luật dân sự năm 2005 tại Điều 189 theo đó: Các chủ thể là người chiếm hữu tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình là người chiếm hữu mà không biết và không thể biết việc chiếm hữu tài sản đó là không có căn cứ pháp luật”. Hiện nay, tại Điều 180 Bộ luật dân sự năm 2005 lại thay đổi theo hướng như sau: chiếm hữu ngay tình là việc các chủ thể chiếm hữu tài sản mà người chiếm hữu có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.
So với Điều 189 Bộ luật dân sự năm 2005 thì tại Điều 180 Bộ luật dân sự năm 2015 đã có sự thay đổi hẳn. Cụ thể, thay vì người chiếm hữu phải chứng minh mình không biết và không thể biết rằng việc chiếm hữu của mình là không có căn cứ pháp luật mới là chiếm hữu ngay tình thì tại Điều 180 Bộ luật dân sự năm 2015 chỉ đưa ra yêu cầu người chiếm hữu chứng minh mình có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.
Như vậy, ta nhận thấy, chiếm hữu ngay tình là việc các cá nhân hay tổ chức chiếm hữu tài sản mà người chiếm hữu có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu, bao gồm chiếm hữu có căn cứ pháp luật và chiếm hữu không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình.
Bên cạnh đó, tại khoản 1 Điều 184 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định:
“Người chiếm hữu được suy đoán là ngay tình; người nào cho rằng người chiếm hữu không ngay tình thì phải chứng minh”.
Ta nhận thấy, tại điều luật chỉ có suy đoán một người chiếm hữu là chiếm hữu ngay tình. Quy định được nêu trên đã cho thấy người đang nắm giữ, chi phối tài sản chưa đủ để suy đoán là ngay tình, vì để hưởng sự suy đoán này, người đang nắm giữ, chi phối phải còn chứng minh thêm rằng họ nắm giữ, chi phối tài sản như chủ thể có quyền đối với tài sản thì mới được coi là người chiếm hữu đối với tài sản đó.
Như vậy, chúng ta thấy điều mà pháp luật suy đoán không phải là các chủ thể cứ cầm giữ, chi phối đối với tài sản thì được suy đoán là người chiếm hữu tài sản đó. Pháp luật chỉ đưa ra suy đoán về sự ngay tình sau khi người liên quan hội đủ điều kiện là người chiếm hữu. Nói một cách khác dễ hiểu hơn, các chủ thể là người đang nắm giữ, chi phối tài sản có nghĩa vụ chứng minh mình có đủ tư cách của người chiếm hữu còn người có tranh chấp với họ có nghĩa vụ chứng minh sự không ngay tình theo quy định của pháp luật.
2. So sánh chiếm hữu ngay tình và chiếm hữu không ngay tình:
2.1. Chiếm hữu không ngay tình:
Trái lại với chiếm hữu ngay tình, chiếm hữu không ngay tình được quy định rõ ràng tại Điều 181 của Bộ luật dân sự 2015 với nội dung như sau:
Chiếm hữu không ngay tình là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu biết hoặc phải biết rằng mình không có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.”
Như vậy, ta nhận thấy, chiếm hữu ngay tình là hình thức chiếm hữu ngược lại với chiếm hữu không ngay tình và được quy đinh cụ thể tại Điều 181 Bộ luật dân sự 2015, chiếm hữu không ngay tình được hiểu một cách đơn giản là việc chiếm hữu đòi hỏi người chiếm hữu phải nhận thức được mình không có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.
2.2. Điểm giống nhau:
– Chiếm hữu ngay tình và không ngay tình đều liên quan đến quyền tài sản của các cá nhân, tổ chức.
– Các chủ thể là người sở hữu đều phải thực hiện theo một số nghĩa vụ nhất định.
2.3. Điểm khác nhau:
Khái niệm:
– Chiếm hữu ngay tình: Là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu có căn cứ để tin rằng mình có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu.
– Chiếm hữu không ngay tình: Là việc chiếm hữu mà người chiếm hữu biết hoặc phải biết rằng mình không có quyền đối với tài sản đang chiếm hữu
Căn cứ pháp lý:
– Chiếm hữu ngay tình: Điều 180 Bộ luật dân sự năm 2015.
– Chiếm hữu không ngay tình: Điều 181 Bộ luật dân sự năm 2015.
Chế độ pháp lý (chế độ bảo vệ của pháp luật):
– Chiếm hữu ngay tình:
Các chủ thể là người chiếm hữu không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình được pháp luật công nhận và bảo vệ trong một số trường hợp sau đây:
+ Có thể trở thành chủ sở hữu tài sản theo quy định của pháp luật dân sự.
+ Có quyền khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức trong một số trường hợp cụ thể.
– Chiếm hữu không ngay tình:
Người chiếm hữu không có căn cứ pháp luật không ngay tình không được pháp luật bảo vệ trong mọi trường hợp.
Bản chất:
– Chiếm hữu ngay tình:
Các chủ thể là người chiếm hữu không biết hoặc không thể biết việc chiếm hữu tài sản đó là không có căn cứ pháp luật.
– Chiếm hữu không ngay tình:
Các chủ thể là người chiếm hữu biết rõ tài sản mình đang chiếm hữu là không có căn cứ pháp luật.
Hậu quả pháp lý:
– Chiếm hữu ngay tình:
Các chủ thể là người chiếm hữu ngay tình sẽ phải trả lại tài sản cho chủ sở hữu nhưng nếu việc chiếm hữu có yếu tố liên tục, công khai thì người chiếm hữu ngay tình được hưởng hoa lợi, lợi tức mà tài sản mang lại và được áp dụng thời hiệu hưởng quyền được quy định cụ thể tại Khoản 3 Điều 184 Bộ luật dân sự 2015) như sau:
+ Đối với bất động sản: nếu trong vòng 30 năm mà không xác nhận được chủ sở hữu tài sản thì người chiếm hữu ngay tình, liên tục, công khai trở thành chủ sở hữu hợp pháp của bất động sản được quy định tại Điều 236 Bộ luật dân sự 2015.
+ Đối với động sản: nếu trong vòng 10 năm mà không xác nhận được chủ sở hữu tài sản thì người chiếm hữu ngay tình, liên tục, công khai trở thành chủ sở hữu hợp pháp của động sản đó được quy định tại Điều 236 Bộ luật dân sự 2015.
– Chiếm hữu không ngay tình:
Các chủ thể là người chiếm hữu không ngay tình buộc phải chấm dứt việc chiếm hữu thực tế đối với tài sản, hoàn trả lại tài sản cho chủ thể có quyền đối với tài sản, bồi thường thiệt hại nếu có do hành vi chiếm hữu bất hợp pháp gây ra theo Điều 579 và Khoản 1 Điều 581 Bộ luật dân sự 2015.
Tình trạng suy đoán:
– Chiếm hữu ngay tình:
Ngay tình là trường hợp mặc nhiên thừa nhận của người chiếm hữu theo tình trạng suy đoán được quy định tại khoản 1 Điều 184 581 Bộ luật dân sự 2015.
– Chiếm hữu không ngay tình:
Nếu người nào cho rằng người chiếm hữu là không ngay tình thì phải chứng minh được quy định tại khoản 1 Điều 184 581 Bộ luật dân sự 2015.
3. Một số câu hỏi thường gặp.
Chủ thể chiếm hữu không nay tình có phải bồi thường thiệt hại nếu có hành vi chiếm hữu bất hợp pháp không?
Các chủ thể là người chiếm hữu không ngay tình buộc phải chấm dứt việc chiếm hữu thực tế đối với tài sản, hoàn trả lại tài sản cho chủ thể có quyền đối với tài sản, bồi thường thiệt hại nếu có do hành vi chiếm hữu bất hợp pháp gây ra theo Điều 579 và Khoản 1 Điều 581 Bộ luật dân sự 2015.
Nếu sở chiếm hữu bất động sản trên 30 thì có phải trả lại cho chủ sở hữu không?
Đối với bất động sản: nếu trong vòng 30 năm mà không xác nhận được chủ sở hữu tài sản thì người chiếm hữu ngay tình, liên tục, công khai trở thành chủ sở hữu hợp pháp của bất động sản được quy định tại Điều 236 Bộ luật dân sự 2015.
Trên đây là một số thông tin về chiếm hữu ngay tình và chiếm hữu không ngay tình. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Luật ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.
Nội dung bài viết:
Bình luận