Ngoại tệ là gì? (Chi tiết 2022) - Luật ACC

Trong thời đại ngày nay, việc kinh doanh hàng hóa, dịch vụ không còn trong nước mà vươn ra thị trường quốc tế. Vì vậy, việc lưu thông hàng hóa cũng như đồng tiền từ nước này sang nước khác đang ngày càng phổ biến. Vậy ngoại tệ là gì? Pháp luật Việt Nam quy định như thế nào về việc sử dụng ngoại tệ? Bài viết dưới đây của Luật ACC sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các vấn đề trên.

Ngoại tệ là gì? (Chi tiết 2022) - Luật ACC

1/ Ngoại tệ là gì?

Căn cứ vào quy định tại Khoản 1, Điều 2 Thông tư 07/2012/TT-NHNN quy định về trạng thái ngoại tệ của tổ chức tín dụng chi nhánh ngân hàng nước ngoài thì:

Ngoại tệ là đồng tiền của quốc gia, vùng lãnh thổ khác hoặc đồng tiền chung châu Âu và đồng tiền chung khác được sử dụng trong thanh toán quốc tế và khu vực.

Một số đồng ngoại tệ mạnh thông dụng nhất thế giới được thừa nhận trong thời gian dài là USD (Đô la Mỹ), EURO (Đồng tiền chung châu Âu), GBP (Bảng Anh), CAD (Đô la Canada), CHF (Phrăng Thụy Sỹ), YJP (Yên Nhật).

2/ Thị trường ngoại tệ là gì?

Căn cứ vào Khoản 18 Điều 4 Pháp lệnh ngoại hối năm 2005 thì thị trường ngoại tệ là nơi diễn ra hoạt động mua bán các loại ngoại tệ. Thị trường ngoại tệ của Việt Nam bao gồm thị trường ngoại tệ liên ngân hàng và thị trường ngoại tệ giữa ngân hàng với khách hàng. 

Tham khảo chi tiết tại bài viết: Thị trường ngoại tệ là gì?

3/ Pháp luật về hoạt động mua bán ngoại tệ

Về hoạt động mua bán ngoại tệ, pháp luật Việt Nam có những quy định quản lý rất chặt chẽ nhằm đảm bảo thực hiện mục tiêu của chính sách tiền tệ quốc gia, nâng cao tính chuyển đổi của đồng Việt Nam; thực hiện mục tiêu trên lãnh thổ Việt Nam chỉ sử dụng đồng Việt Nam theo Điều 3 Pháp lệnh ngoại hối năm 2005 sửa đổi bổ sung năm 2017

3.1/ Giao dịch mua bán ngoại tệ:

Căn cứ vào Khoản 5 Điều 2 Thông tư 15/2015/TT-NHNN quy định:

“5. Giao dịch ngoại tệ bao gồm: giao dịch mua, bán ngoại tệ giao ngay; giao dịch mua, bán ngoại tệ kỳ hạn; giao dịch hoán đổi ngoại tệ và giao dịch quyền chọn mua, bán ngoại tệ.”

Và Khoản 6 Điều 2 Thông tư 15/2015/TT-NHNN quy định:

“6. Giao dịch mua, bán ngoại tệ giao ngay (sau đây gọi là giao dịch giao ngay) là giao dịch hai bên thực hiện mua, bán với nhau một lượng ngoại tệ với Đồng Việt Nam hoặc với một ngoại tệ khác theo tỷ giá giao ngay xác định tại ngày giao dịch.”

Giao dịch mua, bán ngoại tệ giao ngay là một hoạt động ngoại hối cơ bản của các ngân hàng và công ty tài chính được cấp phép hoạt động ngoại hối. Các đối tượng khác được mua ngoại tệ theo các quy định sau đây:

- Người cư trú được mua ngoại tệ tại tổ chức tín dụng để thanh toán nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ;

- Người cư trú, người không cư trú được mua ngoại tệ để chuyển, mang ngoại tệ ra nước ngoài phục vụ các nhu cầu hợp pháp;

- Công dân Việt Nam được mua ngoại tệ tiền mặt tại tổ chức tín dụng để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu của bản thân và trẻ em chung hộ chiếu với cha hoặc mẹ, bao gồm tiền ăn, tiêu vặt, đi lại ở nước ngoài liên quan đến các mục đích học tập, chữa bệnh, công tác, du lịch, thăm viếng ở nước ngoài.

Công dân Việt Nam chỉ được mua ngoại tệ tiền mặt tại tổ chức tín dụng được phép bán ngoại tệ (không được mua tại đại lý đổi ngoại tệ). Tổ chức tín dụng có nghĩa vụ bán 100 USD/người/ ngày (hoặc các loại ngoại tệ khác có giá trị tương đương) trong thời hạn lưu trú ở nước ngoài là 10 ngày, trên cơ sở hồ sơ, chứng từ xuất trình. Trường hợp tự cân đối nguồn ngoại tệ tiền mặt, thì tổ chức tín dụng có thể bán vượt mức quy định này;

- Cá nhân mang hộ chiếu do cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cấp được mua ngoại tệ của đại lý đổi ngoại tệ đặt tại khu cách ly ở cửa khẩu quốc tế.

Đối với việc bán ngoại tệ tiền mặt của cá nhân chỉ được thực hiện tại các địa điểm được phép mua ngoại tệ của tổ chức tín dụng và đại lý đổi ngoại tệ của tổ chức tín dụng.

- Nhà đầu tư nước ngoài được mua ngoại tệ tại tổ chức tín dụng để chuyển ra nước ngoài (quy định cụ thể tại Nghị định 70/2014/NĐ-CP)

3.2/ Giao dịch đổi ngoại tệ:

Căn cứ vào quy định của Nghị định 89/2016/NĐ-CP thì việc đổi ngoại tệ chỉ được thực hiện tại các tổ chức tín dụng được phép kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối và các đại lý đổi ngoại tệ được Ngân hàng Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đăng ký đại lý đổi ngoại tệ. 

Tổ chức kinh tế chỉ được cấp phép thực hiện hoạt động đại lý đổi ngoại tệ khi có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật về địa điểm đặt đại lý đổi ngoại tệ, cơ sở vật chất, nhân viên, quy trình nghiệp vụ và được chấp nhận làm đại lý đổi ngoại tệ cho một tổ chức tín dụng. (Điều 4 Nghị định 89/2016/NĐ-CP)

Đối với việc tiếp nhận và chi, trả ngoại tệ chỉ được thực hiện tại các tổ chức tín dụng được phép kinh doanh, cung ứng dịch vụ ngoại hối và các tổ chức kinh tế được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận thực hiện hoạt động trực tiếp nhận và chi, trả ngoại tệ.

Tổ chức kinh tế được xem xét, chấp thuận thực hiện hoạt động trực tiếp nhận và chi, trả ngoại tệ nếu đáp ứng được các điều kiện do pháp luật quy định về trang thiết bị và cơ sở vật chất, hợp đồng với đối tác nước ngoài, phương án thực hiện dịch vụ nhận và chi, trả ngoại tệ. (Điều 5 Nghị định 89/2016/NĐ-CP)

Tổ chức kinh tế được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét, chấp thuận đăng ký đại lý chi, trả ngoại tệ khi đáp ứng được các điều kiện về trang thiết bị và cơ sở vật chất và được tổ chức tín dụng ủy quyền làm đại lý chi, trả ngoại tệ. (Khoản 1 Điều 6 Nghị định 89/2016/NĐ-CP)

Đại lý đổi ngoại tệ phải bán toàn bộ số ngoại tệ mua được (ngoài số ngoại tệ tồn quỹ được để lại không quá 2.000 USD, trừ trường hợp đặc biệt) cho tổ chức tín dụng vào cuối mỗi ngày làm việc, trường hợp khoảng cách xa, đi lại khó khăn thì cũng không quá 07 ngày làm việc. Đồng thời đại lý đổi ngoại tệ phải niêm yết công khai tỷ giá mua ngoại tệ tiền mặt với đồng Việt Nam tại địa điểm đặt đại lý và thực hiện mua ngoại tệ với khách hàng theo đúng tỷ giá đã niêm yết

4/ Vai trò của ngoại tệ trong nền kinh tế thị trường 

Vai trò của ngoại tệ trong nền kinh tế thị trường được thể hiện qua ba mặt dưới đây:

- Ngoại tệ là phương tiện không thể thiếu để mở rộng và phát triển nền kinh tế hàng hóa. Vai trò của tiền tệ khi tiền tệ tham gia trong chức năng thước đo giá trị và phương tiện lưu thông là cho việc đo lường và biểu hiện giá trị của hàng hóa trở nên giản đơn, thuận lợi và thống nhất, làm cho sự vận động của hàng hóa trong lưu thông tiến hành một cách trôi chảy. Mặt khác, khi sử dụng tiền trong sản xuất kinh doanh giúp cho người sản xuất có thể hạch toán được chi phí và xác định kết quả sản xuất kinh doanh, thực hiện được tích lũy tiền tệ để thực hiện tái sản xuất kinh doanh.

- Ngoại tệ là phương tiện để thực hiện và mở rộng các quan hệ quốc tế. Trong thời buổi nền kinh tế đang mở rộng, hàng hóa chuyển từ nước này sang nước khác thì vai trò của ngoại tệ ngày càng quan trọng trong việc thanh toán quốc tế. 

- Ngoại tệ là một công cụ để phục vụ cho mục đích của người sử dụng tiền.

5/ Một số câu hỏi liên quan

5.1/ Cá nhân có được phép tích trữ ngoại tệ không ?

Tại Điều 13 Nghị định 70/2014/NĐ-CP hướng dẫn Pháp lệnh Ngoại hối và Pháp lệnh Ngoại hối sửa đổi quy định về sử dụng ngoại tệ tiền mặt của cá nhân như sau:

“1. Người cư trú, người không cư trú là cá nhân có ngoại tệ tiền mặt được quyền cất giữ, mang theo người, cho, tặng, thừa kế, bán cho tổ chức tín dụng được phép, chuyển, mang ra nước ngoài theo các quy định tại Nghị định này, thanh toán cho các đối tượng được phép thu ngoại tệ tiền mặt.

2. Người cư trú là công dân Việt Nam được sử dụng ngoại tệ tiền mặt để gửi tiết kiệm ngoại tệ tại tổ chức tín dụng được phép, được rút tiền gốc, lãi bằng đồng tiền đã gửi.”

Theo đó, bạn có thể mua, cất giữ hoặc gửi tiết kiệm ngoại tệ tại các tổ chức tín dụng được phép kinh doanh ngoại tệ. 

5.2/ Cần lưu ý điều gì khi đổi ngoại tệ?

Tại Điều 4 Thông tư 32/2018/TT-NHNN quy định khi chuyển đổi ngoại tệ cần lưu ý vấn đề sau:

- Doanh nghiệp dự án, nhà đầu tư chủ động thực hiện chuyển đổi số lượng tiền đồng Việt Nam trên tài khoản số 1 sang ngoại tệ trên thị trường theo các mục đích quy định tại GGU;

- Vào ngày thông báo tỷ giá, doanh nghiệp dự án, nhà đầu tư phải thông báo cho Ngân hàng Nhà nước (Sở Giao dịch) về số lượng đồng Việt Nam cần chuyển đổi và một (01) ngân hàng chuyển đổi được chỉ định để thực hiện chuyển đổi ngoại tệ cho dự án;

- Trường hợp trạng thái ngoại tệ của ngân hàng chuyển đổi ở mức âm hoặc mức dương nhưng không đáp ứng được hết nhu cầu chuyển đổi ngoại tệ của các dự án tại cùng một thời điểm, ngân hàng chuyển đổi hoặc doanh nghiệp dự án, nhà đầu tư (thông qua ngân hàng chuyển đổi) xác định số lượng đồng Việt Nam cần bảo lãnh, hỗ trợ chuyển đổi còn lại để thực hiện việc chuyển đổi ngoại tệ theo quy định tại Điều 5 Thông tư này;

- Trên cơ sở đề nghị của doanh nghiệp dự án, nhà đầu tư và ngân hàng chuyển đổi về số lượng đồng Việt Nam cần bảo lãnh, hỗ trợ chuyển đổi còn lại xác định tại khoản 3 Điều này, Ngân hàng Nhà nước xem xét thực hiện bán ngoại tệ cho ngân hàng chuyển đổi theo quy định tại Điều 5 Thông tư này.

5.3/ Đổi ngoại tệ trái pháp luật có sao không?

Theo Điều 22 của Pháp lệnh ngoại hối 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2013, trên lãnh thổ Việt Nam, mọi giao dịch, thanh toán, niêm yết, quảng cáo, báo giá, định giá, ghi giá trong hợp đồng… đều không được thực hiện bằng ngoại hối, trừ các trường hợp được phép theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Theo đó, hành vi đổi ngoại tệ trái pháp luật sẽ bị xử phạt hành chính theo Nghị định 96/2014/NĐ-CP. 

Ví dụ: Hành vi đổi ngoại tệ tại các tiệm vàng sẽ bị xử phạt theo Điểm a, Khoản 3, Điều 24 của Nghị định 96/2014/NĐ-CP: Hành vi mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ sẽ bị phạt tiền từ 80 triệu đồng – 100 triệu đồng.

Xem thêm bài viết: Đăng ký giấy phép kinh doanh ngoại tệ?

Trên đây là các vấn đề pháp lý có liên quan đến Ngoại tệ là gì? (Chi tiết 2022) - Luật ACC. Các bạn hãy liên hệ với chúng tôi nếu trong quá trình tìm hiểu có bất kỳ thắc mắc nào nhé.