Phái sinh ngoại hối (Foreign exchange derivative) là gì?

Nhắc đến phái sinh ngoại hối, nhiều người vẫn mơ hồ không nắm rõ được định nghĩa cũng như vai trò của sản phẩm này. Vậy hãy tham khảo thông tin trong bài viết Phái sinh ngoại hối (Foreign exchange derivative) là gì? sau Công ty Luật ACC để hiểu khái niệm này một cách rõ ràng hơn.

1. Ngoại hối là gì?

Theo khoản 1 điều 4 Pháp lệnh ngoại hối 2005, thì ngoại hối được định nghĩa bằng cách liệt kê các tài sản được coi là ngoại hối:

• Ngoại tệ: Ngoại tệ là đồng tiền nước ngoài hoặc đồng tiền chung của một nhóm nước.
• Công cụ thanh toán bằng ngoại tệ, đây là công cụ thanh toán được ghi bằng tiền nước ngoài như: séc, hối phiếu, lệnh phiếu, thẻ ngân hàng, giấy chuyển ngân
• Các loại chứng từ có giá bằng ngoại tệ như: trái phiếu chính phủ, trái phiếu công ty, cổ phiếu
• Vàng: bao gồm vàng thuộc dự trữ của nhà nước, vàng trên tài khoản nước ngoài của người cư trú, vàng khối, vàng thỏi, vàng miếng.
• Đồng tiền quốc gia-bản tệ, đồng tiền quốc gia được xem là ngoại hối nếu đồng tiền đó được sử dụng trong thanh toán quốc tế, hoặc được chuyển vào chuyển ra (xuất nhập khẩu) khỏi quốc gia.
• Tiền mã hóa: Là các loại tiền tệ được đảm bảo nhờ sức mạnh xử lý của mạng lưới máy tính toàn cầu thay vì các chính phủ.

2. Phái sinh ngoại hối

2.1 Phái sinh ngoại hối là gì?

Phái sinh ngoại hối (Foreign exchange derivative) là hợp đồng giữa bên mua và bên bán liên quan đến trao đổi hai loại tiền tệ vào một thời điểm xác định trong tương lai dựa theo tỷ lệ đã được thỏa thuận.

2.2 Lịch sử hình thành

Tự do hóa thương mại toàn cầu khiến nhu cầu giao thương quốc tế phát triển không biên giới, thị trường ngoại hối ngày càng lớn mạnh với quy mô khổng lồ. Cùng với sự biến động về kinh tế, chính trị thế giới, tỷ giá giao dịch giữa các đồng tiền cũng biến động. Công cụ phái sinh ngoại hối ra đời đáp ứng yêu cầu của các chủ thể tham gia thị trường với tài sản cơ sở là các đồng tiền khác nhau ở hai chiều giao dịch.

Ví dụ: một thương gia X có khoản thu bằng đồng EURO từ khách hàng châu Âu trong tương lai. Nhưng tỷ giá EUR/USD biến động và được dự đoán ảnh hưởng xấu tới khoản USD thu về khi quy đổi từ đồng EUR. Thương gia X sẽ sử dụng công cụ phái sinh ngoại hối, ấn định tỷ giá giao dịch EUR/USD trong hiện tại và tham gia giao dịch trao đổi khi đến hạn hợp đồng dựa trên tỷ giá này, từ đó bảo vệ tài sản khỏi sự ảnh hưởng nếu tỷ giá giảm trong tương lai.

2.3 Vai trò

Ban đầu, công cụ phái sinh ngoại hối được sử dụng chủ yếu để phòng ngừa biến động tỷ giá. Các nhà xuất nhập khẩu, các ngân hàng là những bên đối mặt trực tiếp với rủi ro từ sự biến động tỷ giá này, gây ảnh hưởng tới các khoản thu, chi và lợi nhuận.

Phái sinh ngoại hối không chỉ cho phép các ngân hàng, các nhà xuất khẩu phòng ngừa rủi ro mà còn là một trong những kênh đầu tư có tỉ lệ sinh lời cao cho các NĐT.

Dựa vào đánh giá, phân tích xu hướng chuyển biến tỷ giá trong tương lai để tiến hành giao dịch, NĐT có thể thu được tỉ suất sinh lời lớn hơn thị trường ngoại hối cơ sở, đồng thời có thể dựa vào sự chênh lệch của tỷ giá giao ngay và lãi suất các đồng tiền tương ứng để thực hiện kinh doanh.

2.4 Cách thức giao dịch

Cách thức giao dịch ngoại hối phái sinh hiện nay thông qua các công cụ như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi, hợp đồng quyền chọn… Bên cạnh đó còn có thêm các quyền nhị phân (Binary Options).

Đây là một tùy chọn về dự tính tiềm năng tăng/giảm của tài sản trong khoảng thời gian cụ thể và bỏ tiền đầu tư cho dự đoán này. Khi hết thời gian, tới thời điểm giao dịch, việc thắng/thua là kết quả dự đoán, từ đó NHÀ ĐẦU TƯ sẽ lãi hoặc lỗ dựa trên số tiền đầu tư ban đầu.

3. Các sản phẩm phái sinh ngoại hối

Hiện nay, các sản phẩm phái sinh ngoại hối gồm: Hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ, Hợp đồng Quyền chọn ngoại tệ, Giao dịch ngoại hối tương lai và Hợp đồng hoán đổi ngoại tệ.

3.1 Hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ

Là thỏa thuận giữa bên mua và bên bán về một lượng ngoại tệ với mức giá ấn định trước và việc thanh toán được thực hiện tại một thời điểm xác định trong tương lai. Tài sản cơ sở của hợp đồng này là tỷ giá của 2 đồng tiền, tỷ giá này được áp dụng vào ngày đáo hạn và gọi là tỷ giá kỳ hạn.

Giống như hợp đồng kỳ hạn của các giao dịch phái sinh khác, giá kỳ hạn do hai bên thỏa thuận. Tỷ giá này cần nằm trong giới hạn tỷ giá hiện hành của Ngân hàng Nhà Nước tại thời điểm ký kết hợp đồng.

3.2 Hợp đồng Quyền chọn ngoại tệ

Là hợp đồng giao dịch giữa bên mua quyền chọn và bên bán quyền chọn, trong đó bên mua quyền chọn có quyền nhưng không có nghĩa vụ mua hoặc bán lượng ngoại tệ nhất định ở mức tỷ giá xác định trong thời gian đã thỏa thuận trước.

Nếu bên mua thực hiện quyền chọn của mình, bên bán quyền có nghĩa vụ bán/mua lượng ngoại tệ theo hợp đồng với đúng tỷ giá đã thỏa thuận trước.

Các loại quyền chọn gồm:

• Quyền chọn mua (hay call option): là quyền mua lượng ngoại tệ tại tỷ giá thỏa thuận trong thời gian/thời điểm xác định.
• Quyền chọn bán (hay put option): là quyền bán lượng ngoại tệ tại tỷ giá thỏa thuận trong thời gian/thời điểm xác định.

Hợp đồng này giúp bên mua quyền phòng ngừa rủi ro trước sự biến động của tỷ giá, đồng thời được quyền ấn định tỷ giá phù hợp với lợi ích và dòng vốn. Nếu có những phán đoán đúng về xu hướng tỷ giá, bên mua có thể nhận được khoản lời hiệu quả.

3.3 Giao dịch ngoại hối tương lai

Là hợp đồng mua/bán ngoại tệ theo tỷ giá xác định vào ngày giao dịch được định trước trong tương lai. Việc thanh toán sẽ thực hiện vào một thời điểm tương lai xác định trong thỏa thuận.

Đây là hợp đồng phổ biến phù hợp với NĐT doanh nghiệp có nguồn thu từ đồng tiền này nhưng cần chi tiêu bằng đồng tiền khác. Doanh nghiệp sẽ cố định được tỷ giá, tránh được rủi ro về biến động tỷ giá và sự khan hiếm ngoại tệ trên thị trường ở thời điểm trong tương lai.

3.4 Hợp đồng hoán đổi ngoại tệ

Là hợp đồng giao dịch mà NĐT thực hiện đồng thời giao dịch giao ngay (mua hoặc bán) một lượng ngoại tệ và một giao dịch kỳ hạn (để bán hoặc mua) chính lượng ngoại tệ đó trong tương lai.

Tỷ giá giao dịch, lượng ngoại tệ giao dịch cũng như kỳ hạn thanh toán được xác định ngay tại thời điểm ký kết hợp đồng.

Hợp đồng này giúp  tránh được rủi ro tỷ giá như trong giao dịch giao ngay, quản lý dòng tiền hiệu quả hơn, đồng thời hưởng chênh lệch lãi suất giữa hai đồng tiền.

Trên đây là nội dung giới thiệu của chúng tôi về Phái sinh ngoại hối (Foreign exchange derivative) là gì? cũng như các vấn đề pháp lý khác có liên quan trong phạm vi này. Trong quá trình tìm hiểu nếu quý khách hàng còn thắc mắc hay quan tâm và có nhu cầu tư vấn và hỗ trợ vui lòng liên hệ với chúng tôi.