Nghiệp vụ phái sinh là gì?

Các nghiệp vụ tài chính phái sinh là sản phẩm tất yếu của sự phát triển ngày càng sâu, rộng và đa dạng của thị trường tài chính. Sự biến động khó lường của giá cả hàng hoá, lãi suất, tỷ giá trên thị trường là những nguyên nhân gây ra rủi ro cho các nhà đầu tư trong các phi vụ mua, bán. Vậy để tìm hiểu rõ hơn về nghiệp vụ phái sinh mời các bạn cùng tìm hiểu thông qua bài viết của Công ty Luật ACC dưới đây.

1. Nghiệp vụ phái sinh là gì?

Các nghiệp vụ phái sinh là những hợp đồng tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc vào một hợp đồng mua bán cơ sở (hay còn gọi là chính phẩm). Đến nay, trên thị trường tài chính quốc tế nghiệp vụ tài chính phái sinh đã phát triển rất mạnh với các nghiệp vụ phái sinh rất đa dạng và thị trường phái sinh đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính toàn cầu. Sở dĩ nó phát triển thành công như vậy, là do sử dụng nghiệp vụ này đem lại lợi ích cho các thành viên thị trường.

Trên thị trường có thể phân ra thành 3 loại thành viên: Người đầu tư, người đầu cơ, người cơ lợi. Sử dụng nghiệp vụ tài chính phái sinh đều mang lại lợi ích cho 3 loại thành viên này: Người đầu tư phải đối diện với những rủi ro do biến động giá cả của các sản phẩm chính, họ phải sử dụng nghiệp vụ phái sinh để giảm thiểu hoặc loại bỏ rủi ro; đối với người đầu cơ lại muốn đánh cuộc trên những biến động giá cả của sản phẩm chính, họ dùng nghiệp vụ này như một đòn bẩy đặc biệt; đối với người cơ lợi ( thực hiện lợi nhuận mà không có rủi ro) bằng cách sử dụng chênh lệch giá giữa các thị trường tài chính khác nhau, họ đã sử dụng rất hiệu quả các nghiệp vụ phái sinh để hưởng chênh lệch giá.

2. Phân loại nghiệp vụ phái sinh

Dưới đây xin đề cập đến một số nghiệp vụ phái sinh hay còn gọi là công cụ phái sinh

• Hợp đồng hoán đổi (Swaps)
• Hợp đồng hoán đổi là loại hợp đồng cho phép trao đổi khoản thanh toán định kỳ về tín dụng, lãi suất, hàng hóa, tiền tệ…
• Hợp đồng kỳ hạn (Forwards)

Hợp đồng kỳ hạn là sự thỏa thuận giữa người mua và người bán về một tài sản cơ  sở (hàng hoá, chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ) vào  một  thời điểm xác định trong tương lai với mức giá thỏa thuận của ngày ký hợp đồng.

Hợp đồng tương lai (Futures)

Đây là một hình thức hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn được thực hiện trên thị trường tập trung. Thị trường giao dịch  tập trung có chức năng kết nối bên mua với bên bán, đồng thời đảm bảo hai bên tuân thủ các nghĩa vụ trong giao dịch. Giá được áp dụng trong ngày đáo hạn hợp đồng gọi là giá tương lai.

Hợp đồng quyền chọn (Options)

Đây là loại hợp đồng thực hiện các chức năng đảm bảo cho chủ sở hữu quyền, nhưng không phải là nghĩa vụ, để có thể mua hoặc bán một lượng nhất định tài sản cơ sở tại một mức giá xác định hoặc tại trước một thời điểm xác định trong tương lai.

Ngoài ra, còn có rất nhiều loại hợp đồng khác được xây dựng và áp dụng theo đặc thù của ngành dầu khí như: Hợp đồng Crack spread, Hợp đồng quyền chọn Calendar spread, các hợp đồng quy về cơ sở (Basis contracts), Hợp đồng Spark spread…

3. Vai trò của thị trường công cụ phái sinh là gì?

Mặc dù ra đời sau các loại thị trường tài chính, nhưng thị trường công cụ phái sinh đã thể hiện rõ vai trò quan trọng đối với thị trường tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung.

– Thị trường phái sinh giúp quản lí rủi ro

Vai trò rất nhổi bật của thị trường phái sinh đó là nó sẽ giúp chuyển rủi  ro từ những người đang gặp rủi ro và ngại rủi ro sang những người chấp nhận rủi ro. Vì giá cả công cụ phái sinh chịu ảnh hưởng của trị giá trao ngay của tài sản cơ sở nên chúng có thể được dùng để tăng hoặc giảm rủi ro của việc nắm giữ các tài sản cơ sở ấy.

Không những vậy nó còn có ý nghĩa đối với người tham gia thị trường phái sinh nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro, được gọi là người phòng hộ. Những người tham gia nhằm mục đích tăng lợi nhuận chấp nhận rủi ro thì được gọi là những nhà đầu cơ.

– Thị trường phái sinh cung cấp chỉ báo giá

Không những vậy với mức giá cả trong hợp đồng kì hạn, hợp đồng tương lai cũng chứa đựng kì vọng của nhà đầu tư về tương lai của giá giao ngay. Tuy nhiên, lưu ý rằng kì vọng này có thể thay đổi. Thị trường phái sinh không cung cấp trực tiếp dự báo về tương lai của giá trao ngay mà chỉ cung cấp các thông tin hữu ích về biến động giá hay rủi ro của tài sản cơ sở.

– Thị trường phái sinh tạo điều kiện thuận lợi trong điều hành

Đầu tiên thuân lợi chính là đối với thị trường phái sinh có chi phí giao dịch thấp hơn thị trường trao ngay và theo đó nên các nhà giao dịch sẽ thấy bị thu hút và dễ giao dịch trên thị trường này thay vì thị trường trao ngay, hoặc hỗ trợ thêm cho hoạt động trên thị trường trao ngay.

Không những vậy trên thị trường công cụ phái sinh thường có tính thanh khoản cao hơn thị trường trao ngay và có tính thanh khoản cao của thị trường có được là nhờ khả năng sử dụng đòn bẩy cao của thị trường này, người tham gia chỉ cần một số tiền nhỏ đã có thể tham gia thị trường. Không những thế nó còn xuất hiện các rủi ro và lợi nhuận được điều chỉnh cho bất kì mức độ mong muốn nào. Do đó thị trường phái sinh có thể “tiêu hoá” các giao dịch giá trị lớn.

Cuối cùng đó là ở trên thị trường phái sinh cho phép nhà đầu tư bán khống dễ dàng việc này mang lại lợi nhuận cho các nhà đầu tư

– Thị trường phái sinh giúp làm tăng tính hiệu quả của thị trường.

Sự nới lỏng và chi phí giao dịch thấp trong thị trường này tạo điều kiện cho các hoạt động kinh doanh chênh lệch giá và điều chỉnh giá nhanh chóng sẽ triệt tiêu các cơ hội này. Xã hội sẽ có lợi vì giá của tài sản cơ sở phản ánh chính xác hơn giá trị thật của nền kinh tế.

Trên đây là những vấn đề liên quan đến nghiệm vụ phái sinh. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến bài viết hoặc các vấn đề pháp lý khác như dịch vụ luật sư, tư vấn nhà đất, thành lập doanh nghiệp…hãy liên hệ với ACC theo thông tin bên dưới để nhận được sự hỗ trợ nhanh chóng và hiểu quả đến từ đội ngũ luật sư, chuyên viên pháp lý nhiều năm kinh nghiệm của chúng tôi. ACC đồng hành pháp lý cùng bạn.