Ngân hàng trung ương là gì? Chức năng của ngân hàng trung ương

Ngân hàng trung ương, một khái niệm đặc trưng của mỗi quốc gia, không chỉ là trái tim của hệ thống ngân hàng mà còn là cột mốc quan trọng trong quản lý tiền tệ và tài chính. Để hiểu rõ hơn về Ngân hàng trung ương là gì? Hãy cùng ACC tìm hiểu vấn đề này

Ngân hàng trung ương là gì?

1. Ngân hàng trung ương là gì?

Ngân hàng trung ương, còn được gọi là ngân hàng dự trữ, là tổ chức thực hiện các nhiệm vụ về tiền tệ và dịch vụ ngân hàng theo quy định của Luật ngân hàng nhà nước Việt Nam 2010. Chúng đóng vai trò trung tâm trong hệ thống ngân hàng và tài chính của quốc gia. Tính chất của ngân hàng trung ương có sự khác biệt giữa các quốc gia, có thể được xem là tổ chức không thị trường hoặc không cạnh tranh. Hầu hết ngân hàng trung ương đều do Nhà nước sở hữu, nhưng vẫn giữ một mức độ độc lập đối với Chính phủ. Tuy nhiên, ở một số quốc gia, có những ngân hàng trung ương không phải là cơ quan nhà nước, vì vậy chúng thường có tính độc lập về mặt chính trị. Dù vậy, các quyền lợi của các ngân hàng này vẫn được quy định và bảo vệ bởi pháp luật. Ở Việt Nam, Ngân hàng Trung ương, tức Ngân hàng Nhà nước, có trách nhiệm quản lý hệ thống tiền tệ của quốc gia, là cơ quan trực thuộc Chính phủ và không có độc lập pháp lý cũng như hoạt động.

2. Chức năng của ngân hàng trung ương

Chức năng chính của ngân hàng trung ương là phát hành tiền tệ. Đây được coi là nhiệm vụ quan trọng nhất và cơ bản nhất của ngân hàng trung ương, là quyền duy nhất thực hiện chức năng này ở hầu hết các quốc gia. Ngân hàng trung ương là tổ chức duy nhất có thẩm quyền phát hành tiền giấy, trong khi các loại tiền phụ thuộc sẽ được Chính phủ ban hành.

Ngân hàng trung ương cũng là "ngân hàng của các ngân hàng", thực hiện các hoạt động ngân hàng với các ngân hàng trung gian. Cụ thể:

- Tiếp nhận tiền gửi từ các ngân hàng trung gian dưới dạng tiền gửi thanh toán và tiền gửi bắt buộc. Tiền gửi bắt buộc là số tiền mà các ngân hàng trung gian phải gửi lại để đảm bảo khả năng chi trả trước nhu cầu rút tiền từ khách hàng của họ. Tiền gửi thanh toán là số tiền mà các ngân hàng trung gian cần gửi thường xuyên để đáp ứng nhu cầu thanh toán và đảm bảo giao dịch với ngân hàng nhà nước và các ngân hàng thương mại khác.

- Cấp tín dụng cho các ngân hàng trung gian bằng cách tái chiết khấu các chứng từ có giá ngắn hạn, tức là cung cấp vốn cho các ngân hàng trung gian mở rộng hoạt động tín dụng. Ngân hàng nhà nước cũng bảo vệ các ngân hàng trung gian khỏi nguy cơ phá sản. Ngoài ra, ngân hàng trung ương còn đóng vai trò trung tâm thanh toán, bù trừ chi phí thanh toán và chuyển vốn cho các ngân hàng và nền kinh tế.

Ngân hàng trung ương cũng đóng vai trò "ngân hàng của chính phủ" trong một số quốc gia, quản lý tiền của chính phủ. Tại Việt Nam, trách nhiệm này thuộc về Kho bạc Nhà nước.

3. Tầm quan trọng của ngân hàng trung ương

Đóng vai trò không thể phủ nhận trong hoạt động tài chính của một quốc gia, ngân hàng trung ương chịu trách nhiệm quản lý hệ thống tiền tệ. Cơ quan này đóng vai trò quyết định đối với nền kinh tế, với sự thay đổi về cung cấp tiền, lãi suất đóng vai trò quan trọng. Các nhiệm vụ quan trọng của ngân hàng trung ương bao gồm:

1. Đảm bảo ổn định và giữ vững giá trị của tiền tệ, điều này đặc biệt quan trọng trong việc kiểm soát lạm phát và bảo đảm giá trị tiền tệ luôn ở mức ổn định.

2. Phát hành và cung cấp tiền tệ để đảm bảo sự thống nhất trong việc lưu thông tiền tệ trong nước.

3. Điều chỉnh mức lãi suất để ổn định nền kinh tế, kiểm soát chi phí vay và đầu tư của doanh nghiệp và cá nhân, đồng thời giúp nền kinh tế bình ổn và phát triển tích cực.

4. Hỗ trợ các ngân hàng thương mại để ngăn ngừa nguy cơ phá sản bằng cách cung cấp vốn và thanh khoản cần thiết, duy trì sự ổn định và hoạt động liên tục của hệ thống ngân hàng.

Vắn tắt, nếu một quốc gia không có ngân hàng trung ương, hoạt động của các ngân hàng sẽ gặp nhiều khó khăn. Ngân hàng trung ương là cơ quan tài chính quan trọng không thể thiếu ở mỗi quốc gia, giúp điều phối tiền tệ và duy trì ổn định của nền kinh tế.

4. Mục tiêu cốt lõi của ngân hàng trung ương

Mục đích của ngân hàng trung ương tùy thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cả cấu trúc kinh tế và chính sách tài chính của mỗi quốc gia. Tuy nhiên, một số mục đích chính của ngân hàng trung ương bao gồm:

1. Quản lý tiền tệ: Ngân hàng trung ương thường được ủy quyền phát hành và quản lý tiền tệ của quốc gia. Mục tiêu chính là đảm bảo sự ổn định của giá trị tiền tệ, kiểm soát lạm phát và duy trì sự ổn định trong nền kinh tế.

2. Thúc đẩy tài chính ổn định: Ngân hàng trung ương can thiệp vào thị trường tài chính để duy trì sự ổn định và phòng tránh rủi ro trong hệ thống ngân hàng và tài chính.

3. Hỗ trợ hoạt động ngân hàng thương mại: Ngân hàng trung ương thường cung cấp vốn và thanh khoản cho các ngân hàng thương mại để đảm bảo sự ổn định của hệ thống ngân hàng và tài chính.

4. Thúc đẩy phát triển kinh tế: Bằng cách điều chỉnh lãi suất, tín dụng và các công cụ chính sách tiền tệ khác, ngân hàng trung ương có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, đầu tư và tiêu dùng, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế.

5. Bảo vệ tiền gửi: Ngân hàng trung ương thường đảm nhận vai trò bảo vệ tiền gửi của người dân bằng cách thiết lập và quản lý các hệ thống bảo hiểm tiền gửi.

Tóm lại, mục đích chính của ngân hàng trung ương là đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống tài chính và kinh tế của mỗi quốc gia.

5. Sự khác nhau của ngân hàng trung ương và ngân hàng nhà nước

Trên thực tế, ngân hàng trung ương và ngân hàng nhà nước thường được coi là cùng một khái niệm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, có thể phát hiện sự khác biệt nhỏ giữa chúng. Dưới đây là một số điểm để phân biệt:

Ngân hàng trung ương:

- Là ngân hàng đứng đầu trong hệ thống ngân hàng của một quốc gia.
- Có quyền phát hành tiền tệ.
- Thực hiện các giao dịch chủ yếu với chính phủ, các tổ chức tài chính và các ngân hàng thương mại.
- Đảm nhận chức năng quản lý tiền tệ và các hoạt động của các ngân hàng thương mại.
- Thường thuộc sở hữu và kiểm soát của Chính phủ hoặc có mối liên kết chặt chẽ với Chính phủ.
- Thường được xếp vào cấp độ cao nhất trong hệ thống ngân hàng.

Ngân hàng nhà nước:

- Có thể là một cụm từ được sử dụng để chỉ ngân hàng trung ương, nhưng cũng có thể được sử dụng để chỉ một ngân hàng do Chính phủ sở hữu hoặc kiểm soát.
- Thường là một đơn vị của Chính phủ hoặc có mối quan hệ chặt chẽ với Chính phủ.
- Có thể hoạt động ở cấp độ cao nhất hoặc ở các cấp độ khác trong hệ thống ngân hàng, tùy thuộc vào ngữ cảnh cụ thể.
- Trong một số trường hợp, ngân hàng nhà nước có thể là một tổ chức tư nhân nhưng vẫn phải tuân thủ các quy định và chính sách của ngân hàng trung ương.