Năm ngân sách là gì? Nguyên tắc xác định năm nguyên tắc [2022]

Trong nền kinh tế của một đất nước, năm ngân sách là khoảng thời gian đóng vai trò và có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu được năm ngân sách là gì, các quy định của pháp luật hiện hành quy định về lĩnh vực này như thế nào? Mời quý bạn đọc cùng tìm hiểu trong bài viết sau đây của chúng tôi.

1. Căn cứ pháp lý

Luật ngân sách nhà nước 2015.

2. Năm ngân sách là gì?

Năm ngân sách được hiểu là một khoảng thời gian khép kín một chu kì ngân sách do pháp luật quy định để thực hiện dự toán ngân sách nhà nước của một quốc gia. Năm ngân sách còn được gọi là tài khoá quốc gia.

Hiện nay, các nước áp dụng năm ngân sách nhà nước trùng với năm dương lịch là Trung Quốc, Pháp, Bỉ, Hà Lan... Ở một số nước khác, năm ngân sách nhà nước là 12 tháng, nhưng thời gian bắt đầu và thời gian kết thúc không trùng với năm dương lịch. Ví dụ như, tại Anh, Nhật Bản, Cộng hòa liên bang Đức, năm ngân sách bắt đầu từ ngày 01/4 năm trước đến ngày 31/3 năm sau. Ở Canađa, Thuy Điển, Nauy, Ôxtrâylia, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha... năm ngân sách bắt đầu từ ngày 01/7 năm trước và kết thúc vào ngày 30/6 năm sau. Hoặc Ở Hoa Kì, năm ngân sách từ ngày 01.10 năm rước và kết thúc vào ngày 30.6 năm sau.

3. Nguyên tắc xác định năm ngân sách là gì?

Mặc dù cách xác định năm ngân sách nhà nước là khác nhau giữa các quốc gia, nhưng nhìn chung, việc xác định năm ngân sách đều tuân theo một số nguyên tắc cơ bản như:

• Thống nhất giữa các thời kì phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với thời kì quyết toán ngân sách;
• Đáp ứng tốt nhất yêu cầu quản lý;
• Thích ứng với đặc điểm và chu kì hoạt động kinh tế; phù hợp với phong tục, tập quán sinh hoạt có liên quan đến chu kì ngân sách;
• Bảo đảm tính ổn định tương đối và bảo đảm tính so sánh được của các chỉ tiêu ngân sách.

Tại Việt Nam, năm ngân sách bắt đầu từ ngày 01.01 và kết thúc vào ngày 31.12 năm dương lịch theo quy định tại Điều 14 Luật ngân sách nhà nước năm 2015. Hàng năm, Quốc hội quyết định dự toán ngân sách nhà nước, phân bổ ngân sách trung ương năm sau trước ngày 15.11 năm trước.

4. Các công cụ của chính sách tài khóa

Hai công cụ chủ yếu được sử dụng trong chính sách tài khoá là chi tiêu của chính phủ và thuế.

4.1 Chi tiêu chính phủ

Chi tiêu của chính phủ bao gồm:

• Chi mua hàng hoá dịch vụ: được hiểu là việc chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ của chính phủ một quốc gia. Chi mua sắm hàng hoá và dịch vụ của chính phủ quyết định quy mô tương đối của khu vực công trong tổng sản phẩm quốc và được xem như một công cụ điều tiết tổng cầu.
• Chi chuyển nhượng: Là các khoản trợ cấp của chính phủ cho các đối tượng chính sách như người nghèo hay các nhóm đối tượng chính sách khác trong xã hội. Chi chuyển nhượng có tác động gián tiếp đến tổng cầu thông qua việc ảnh hưởng đến thu nhập và tiêu dùng cá nhân.

4.2 Thuế

Thuế được chia làm 2 loại sau:

• Thuế trực thu: Thuế đánh trực tiếp lên tài sản và/hoặc thu nhập của người dân
• Thuế gián thu: Thuế đánh lên giá trị của hàng hóa, dịch vụ trong lưu thông thông qua các hành vi sản xuất và tiêu dùng của nền kinh tế.

Trong một nền kinh tế nói chung, thuế sẽ có tác động theo hai cách, cụ thể như sau:

• Trái ngược với chi chuyển nhượng, thuế làm giảm thu nhập khả dụng của cá nhân, dẫn đến chi cho tiêu dùng hàng hoá và dịch vụ của cá nhân giảm xuống.
• Thuế tác động khiến giá cả hàng hoá và dịch vụ “méo mó” từ đó gây ảnh hưởng đến hành vi và động cơ khuyến khích của cá nhân.

5. Những câu hỏi thường gặp.

Khái niệm chính sách tài khoá là gì?

Chính sách tài khóa là các biện pháp can thiệp của chính phủ đến hệ thống thuế khóa và chi tiêu của chính phủ nhằm đạt được các mục tiêu của nền kinh tế vĩ mô. Các mục tiêu có thể kể đến như tăng trưởng kinh tế, tạo công ăn việc làm hoặc ổn định giá cả và lạm phát. Nói cách khác, chính sách tài khóa là một công cụ của chính sách kinh tế vĩ mô và tác động vào quy mô hoạt động kinh tế thông qua biện pháp thay đổi chi tiêu và/hoặc thuế của chính phủ.

Vai trò của chính sách tài khóa trong nền kinh tế vĩ mô?

Trong kinh tế vĩ mô, chính sách tài khóa có vai trò và ý nghĩa vô cùng quan trọng, cụ thể:

• Là công cụ giúp chính phủ điều tiết nền kinh tế thông qua chính sách chi tiêu mua sắm và thuế. Cụ thể, chính sách tài khoá được sử dụng để tác động vào tăng trưởng kinh tế khi ở trong điều kiện bình thường; hoặc trở thành công cụ được sử dụng để giúp đưa nền kinh tế về trạng thái cân bằng trong điều kiện nền kinh tế có dấu hiệu suy thoái hay phát triển quá mức;
• Là công cụ nhằm khắc phục thất bại của thị trường, phân bổ có hiệu quả các nguồn lực trong nền kinh tế thông qua thực thi chính sách chi tiêu của chính phủ và thu ngân sách (thuế).
• Là công cụ phân phối và tái phân phối tổng sản phẩm quốc dân, nhằm điều chỉnh phân phối thu nhập, cơ hội, tài sản, hay các rủi ro có nguồn gốc từ thị trường, góp phần tạo lập sự ổn định về mặt xã hội để tạo ra môi trường ổn định cho đầu tư và tăng trưởng kinh tế.
• Chính sách tài khóa hướng tới mục tiêu tăng trưởng và định hướng phát triển kinh tế đất nước.

Chính sách tài khóa của Việt Nam trong nền phát triển kinh tế?

- Tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa ngay từ khâu xây dựng và hoạch định chính sách. Chính phủ cần xây dựng kế hoạch tổng thể chính sách về tài chính - tiền tệ cho giai đoạn 2020 - 2025, trong đó, vấn đề về cân đối bội chi ngân sách, cân đối đầu tư công cần được tính toán, nghiên cứu trong mối quan hệ chặt chẽ tới các chỉ tiêu quan trọng của chính sách tiền tệ (gồm: tổng phương tiện thanh toán và tăng trưởng tín dụng).

- Tăng cường vai trò chủ động, tích cực điều tiết vĩ mô nền kinh tế của các chính sách tài chính và công cụ tài chính. Chính sách tài chính phải gắn kết đồng bộ với các chính sách kinh tế để định hướng và khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng đầu tư, kinh doanh. Đa dạng hoá các công cụ và hình thức tổ chức tài chính, tiền tệ phi ngân hàng và các quỹ đầu tư, các trung gian tài chính nhằm động viên và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy xã hội hoá các hoạt động sự nghiệp…

- Phối hợp đồng bộ hơn trong triển khai lịch đấu thầu trái phiếu chính phủ và tiến độ giải ngân vốn đầu tư công.

- Từng bước giảm bội chi ngân sách theo hướng Chính phủ chỉ đầu tư các công trình cơ sở hạ tầng trọng điểm liên quan đến quốc kế dân sinh, khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân tham gia đầu tư các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng thông qua hình thức đối tác công - tư.

- Tái cơ cấu nền kinh tế nói chung, tái cơ cấu các tập đoàn, tổng công ty nhà nước chưa đạt hiệu quả như mong muốn, ảnh hưởng đến hoạt động tín dụng ngân hàng và điều hành chính sách tiền tệ.

Trên đây là toàn bộ nội dung về năm ngân sách là gì mà Công ty Luật ACC cung cấp tới quý bạn đọc, bao gồm khái niệm năm ngân sách, nguyên tắc xác định năm ngân sách là gì, chính sách tài khoá là gì cũng như vai trò của chính sách tài khoá trong nền kinhh tế vĩ mô. Nếu còn những vướng mắc cần được giải đáp, Quý bạn đọc vui lòng liên hệ với chúng tôi thông qua:

• Hotline: 19003330
• Zalo: 084 696 7979
• Gmail: [email protected]