Lưu vực con sông là gì? Xác định lưu vực sông có ý nghĩa gì?

Lưu vực con sông là gì?

1. Lưu vực con sông là gì?

Theo Điều 2 của Luật tài nguyên nước 2012, lưu vực sông được định nghĩa là vùng đất mà trong phạm vi đó nước mặt và nước dưới đất chảy tự nhiên vào sông và thoát ra một cửa chung hoặc thoát ra biển.

Lưu vực sông bao gồm hai loại chính:
1. Lưu vực sông liên tỉnh: Là phần của lưu vực sông mà nước chảy qua nhiều tỉnh hoặc khu vực hành chính khác nhau.
2. Lưu vực sông nội tỉnh: Là phần của lưu vực sông mà nước chảy chỉ trong một tỉnh hoặc khu vực hành chính cụ thể.

2. Xác định lưu vực sông có ý nghĩa gì?

Xác định lưu vực sông có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quản lý tài nguyên nước. Dưới đây là một số ý nghĩa chính của việc này:

1. Quản lý tài nguyên nước: Xác định lưu vực sông giúp nhà nước có cơ sở để quản lý tài nguyên nước một cách hiệu quả. Bằng cách phân chia lưu vực sông thành các khu vực quản lý cụ thể, chính quyền có thể áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp để bảo vệ và sử dụng tài nguyên nước một cách bền vững.

2. Tối ưu hóa sử dụng nước: Việc xác định lưu vực sông giúp tối ưu hóa việc sử dụng nước trong lưu vực đó. Bằng cách này, nhà nước có thể phân phối nước một cách công bằng và hiệu quả giữa các ngành công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt.

3. Kiểm soát dòng chảy của nước: Bằng cách xác định lưu vực sông, nhà nước có thể kiểm soát dòng chảy của nước thông qua việc quản lý các cửa nước tự nhiên và các công trình thủy điện. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ lũ lụt và hạn hán, cũng như tối ưu hóa việc sử dụng nước cho mục đích kinh tế và sinh hoạt.

4. Phát triển kinh tế: Nước là tài nguyên quan trọng trong nhiều lĩnh vực kinh tế như nông nghiệp, công nghiệp và du lịch. Việc xác định lưu vực sông giúp tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế trong khu vực đó thông qua việc sử dụng và quản lý tài nguyên nước một cách bền vững.

Tóm lại, việc xác định lưu vực sông đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và sử dụng tài nguyên nước một cách bền vững và hiệu quả.

3. Các phương pháp xác định lưu vực sông

Các phương pháp xác định lưu vực sông. Dưới đây là một tóm tắt về hai phương pháp chính:

3.1. Phương pháp cổ điển (sử dụng bản đồ địa hình):

- Sử dụng bản đồ địa hình trên giấy để xác định lưu vực sông.
- Tạo các đường đồng cao độ và khoanh vùng lưu vực theo những cao độ lớn nhất trên khu vực nghiên cứu.
- Việc xác định đường phân thuỷ (ranh giới) lưu vực sông thường dựa trên việc nối các điểm cao độ cao nhất trong khu vực.
- Các công cụ và kỹ thuật cần thiết để thực hiện phương pháp này không cần sử dụng máy tính, nhưng có thể tốn nhiều thời gian và phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm của người thực hiện.

Bước 1: Trước hết, quan sát kỹ lưỡng bản đồ để xác định vị trí cần nghiên cứu và khoanh vùng địa điểm đó. Trong quá trình này, cần chú ý đến tính chất của địa hình để có thể xác định được. Bản đồ được sử dụng để tìm hiểu về tính chất của dòng chảy theo lý thuyết.

Bước 2: Tiếp theo là xác định đường chia nước của lưu vực. Quá trình này đòi hỏi các tính toán chuyên môn về khả năng vận hành của dòng nước. Đây là công việc đầy thách thức và đòi hỏi sự kinh nghiệm và hiểu biết sâu rộng của người thực hiện. Việc xác định chính xác khu vực chia nước cũng như cung cấp căn cứ chính xác cho tính chất chảy tự nhiên của dòng nước.

Bước 3: Cuối cùng, sau khi hoàn thành hai bước trên, tiến hành xác định diện tích lưu vực. Qua đó, có thể xác định các đặc điểm liên quan và tìm kiếm những đặc trưng cần thiết khác để bổ sung vào dữ liệu. Điều này giúp xác định thành công một lưu vực sông với các đặc điểm quan trọng như đã được ghi chép.

3.2. Phương pháp kỹ thuật số (sử dụng GIS):

- Sử dụng công nghệ GIS và bản đồ số để xác định lưu vực sông.
- Các phần mềm GIS như MapInfo, ArcGIS, Arcview GIS được sử dụng rộng rãi để thực hiện phương pháp này.
- Công cụ tính toán lưu vực sông thường dựa trên lý thuyết "mô hình dòng chảy 8 hướng" và các thuật toán tính toán tự động.
- Phương pháp này có thể khắc phục nhược điểm của phương pháp cổ điển và cung cấp khả năng liên kết, tự động hóa và cải tiến tốc độ tính toán.

Bước 1: Trước hết, tiến hành chuẩn bị số liệu cao độ bằng cách sử dụng các thiết bị và dụng cụ đo đạc để đảm bảo tính chính xác của kết quả. Mục đích của bước này là để đo lường các đặc điểm về địa hình.

Bước 2: Sau khi đã xác định và thu thập số liệu cao độ, tiếp theo là thực hiện xử lý chính xác các số liệu này.

Bước 3: Tiếp theo, quan sát và xác định hướng dòng chảy theo mô hình 8 hướng. Bước này bao gồm việc đánh giá khách quan trên các hướng tiếp cận khác nhau, nhằm đảm bảo rằng các đặc điểm được phản ánh một cách toàn diện và rõ ràng nhất.

Bước 4: Ngay sau bước 3, tiến hành xác định các liên kết nước theo hướng dòng chảy. Điều này bao gồm việc đánh giá đối với hướng dòng chảy, trong đó dòng chảy tự nhiên được xem xét theo hai hướng ra và vào, để thể hiện dòng chảy qua lại.

Bước 5: Cuối cùng, ở giai đoạn này, bạn cần xác định tổng toàn bộ vị trí của lưu vực sông và chính xác các đặc trưng riêng của nó. Từ đó, có thể xác định các đặc điểm liên quan đến lưu vực sông để thực hiện các hoạt động quản lý.

Trong phương pháp kỹ thuật số, các bước cơ bản bao gồm chuẩn bị số liệu cao độ số, xử lý số liệu cao độ, tính toán hướng dòng chảy, xác định liên kết hướng dòng chảy và cuối cùng là xác định lưu vực sông và tính toán các đặc trưng của nó.

Phương pháp kỹ thuật số thường được ưa chuộng hơn trong thời đại hiện đại với sự phát triển của công nghệ và sự tiện lợi trong việc xử lý dữ liệu lớn và phức tạp.

4. Danh mục lưu vực sông

Danh mục lưu vực sông là một công cụ quản lý tài nguyên nước được quy định tại Điều 7 của Luật Tài nguyên nước năm 2012. Dưới đây là các điều khoản chính liên quan đến danh mục lưu vực sông:

1. Căn cứ và mục đích: Danh mục lưu vực sông được xem như một căn cứ để thực hiện các hoạt động quản lý tài nguyên nước theo từng lưu vực sông cụ thể.

2. Nội dung của danh mục lưu vực sông:
a) Lưu vực sông liên tỉnh: Đây là các lưu vực sông mà chúng chảy qua hoặc tiếp giáp với hai hoặc nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
b) Lưu vực sông nội tỉnh: Đây là các lưu vực sông mà chúng nằm hoàn toàn trong một tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương.

3. Trách nhiệm của cơ quan chức năng:
- Bộ Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm tổ chức lập danh mục lưu vực sông liên tỉnh và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành.
- Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng có trách nhiệm lập và ban hành danh mục lưu vực sông nội tỉnh.

Thông qua việc quy định danh mục lưu vực sông, Luật Tài nguyên nước nhằm tạo ra một cơ sở hợp pháp và chuẩn mực cho việc quản lý và sử dụng tài nguyên nước một cách hiệu quả và bền vững, đồng thời giải quyết các vấn đề liên quan đến tài nguyên nước theo từng lưu vực sông cụ thể.