Lưu ký chứng khoán là gì?

Thuật ngữ lưu ký chứng khoán là một thuộc ngữ quen thuộc trong chứng chứng khoán. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư nào cũng thật sự hiểu rõ về ý nghĩa cũng như hoạt động của nó. Vậy lưu ký chứng khoán là gì? Hãy cùng ACC đi vào tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết dưới đây nhé.

1. Lưu ký chứng khoán là gì?

Căn cứ khoản 34 Điều 4 Luật chứng khoán 2019 quy định: Lưu ký chứng khoán là việc nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến chứng khoán lưu ký. 

Để thực hiện được các giao dịch chứng khoán, nhà đầu tư cần ký hợp đồng mở tài khoản chứng khoán tại các thành viên lưu ký. Chứng khoán sau khi được lưu ký sẽ ghi nhận vào tài khoản đứng tên nhà đầu tư. Từ đây, tài khoản nhà đầu tư sẽ được ghi tăng hoặc giảm mà không cần phải trao tay các giấy tờ, chứng chỉ chứng khoán.

Tại Việt Nam, lưu ký chứng khoán là hoạt động các doanh nghiệp ký gửi số chứng khoán của họ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD) thuộc Ủy ban chứng khoán nhà nước.

2. Tại sao phải thực hiện lưu ký chứng khoán?

Thị trường chứng khoán hiện nay tại Việt Nam đang lớn dần lên, khi tham gia đầu tư chứng khoán nhà đầu tư sẽ cần phải thao tác và thực hiện rất nhiều những giao dịch khác nhau trong cùng một ngày. Vì vậy việc lưu ký chứng khoán sẽ giúp nhà đầu tư thuận tiện hơn trong quá trình đầu tư và giúp giao dịch chứng khoán diễn ra một cách nhanh chóng nhất.

Việc lưu ký chứng khoán là một những việc làm cần thiết đối với nhà đầu tư vì những lý do sau:

• Chứng chỉ chứng khoán của nhà đầu tư sẽ được cất giữ an toàn khi lưu ký tại trung tâm lưu ký
• Giảm chi phí phát hành chứng chỉ chứng khoán, phí bảo quản và lưu trữ.
• Giảm nguy cơ tài sản bị phá hủy, bị mất hoặc bị đánh cắp.
• Tăng khả năng xoay vòng vốn trên thị trường nói chung và giữa các nhà đầu tư nói riêng.
• Giảm rủi ro khi hoạt động trên thị trường. Tăng độ tin cậy và sự an toàn của tất cả các bên liên quan
• Giúp nhà đầu tư kiểm tra được các giao dịch rút và chuyển nhượng chứng khoán, hạch toán rõ ràng việc giao và nhận chứng khoán. 

3. Quy định về lưu ký chứng khoán

Việc lưu ký chứng khoán cần phải lưu ý những điều sau:

• Điều kiện: có giấy phép thành lập thực hiện nghiệp vụ môi giới hoặc tự doanh chứng khoán.
• Thủ tục: chuẩn bị đầy đủ hồ sơ lưu ký như sổ cổ đông, CCCD/hộ chiếu (bản photo và bản gốc) nếu khách hàng là tổ chức. Cuối cùng là phiếu gửi chứng khoán theo mẫu.
• Hiệu lực: việc lưu ký chứng khoán có hiệu lực khi trung tâm lưu ký chứng khoán hạch toán vào tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên.

4. Quy trình thực hiện lưu ký chứng khoán.

Quy trình lưu ký chứng khoán được thực hiện thông qua 4 bước cơ bản:

Bước 1: Đăng ký mở tài khoản tại các công ty chứng khoán

Bước 2: Cung cấp giấy tờ/ hồ sơ chứng minh quyền sở hữu chứng khoán của bạn cho nhân viên hỗ trợ.

Bước 3: Nhân viên hỗ trợ sẽ thực hiện các thao tác hoàn thiện công việc theo quy trình và cung cấp thông tin về tài khoản.

Bước 4: Khách hàng có thể thực hiện các hoạt động cầm cố bình thường thông qua sàn giao dịch một cách nhanh chóng.

5. Nguyên tắc lưu ký chứng khoán.

Căn cứ theo Điều 13 Thông tư 119/2020/TT-BTC có quy định cụ thể như sau:

“1. Việc lưu ký chứng khoán của khách hàng tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam được thực hiện theo nguyên tắc: khách hàng lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký và thành viên lưu ký tái lưu ký chứng khoán của khách hàng tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

2. Thành viên lưu ký nhận lưu ký các chứng khoán của khách hàng với tư cách là người được khách hàng ủy quyền thực hiện các nghiệp vụ lưu ký chứng khoán. Để lưu ký chứng khoán, khách hàng phải ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký chứng khoán với thành viên lưu ký.
3. Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam nhận lưu ký chứng khoán từ các thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp. Để lưu ký chứng khoán, thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp phải mở tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam”.

Như vậy, khách hàng thực hiện lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký. Sau đó, thành viên lưu ký sẽ thực hiện tái lưu ký với VSD. Thành viên lưu ký nhận lưu ký các chứng khoán của khách hàng với tư cách là người được ủy quyền. Để lưu ký chứng khoán, khách hàng phải ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký chứng khoán với thành viên lưu ký. Chứng khoán được lưu ký tại VSD là tài sản của khách hàng, được quản lý tách biệt với tài sản của VSD, trung tâm không được phép sử dụng chúng cho lợi ích của mình hoặc bên thứ ba.

6. Phân biệt chứng khoán đã lưu ký và chưa lưu ký.

6.1  . Chứng khoán đã lưu ký.

Chứng khoán đã Lưu ký là Chứng khoán đã được lưu ký và tồn tại dưới dạng điện tử tích hợp vào tài khoản ở Công ty Chứng khoán nơi nhà đầu tư mở tài khoản trên cơ sở được sự bảo đảm của Trung tâm Lưu ký Chứng khoán. Hiểu đơn giản thì đây chính là số chứng khoán đang mua bán hàng ngày trên sàn hiện tại, mọi quyền thực hiện lúc này trên thị trường như Quyền Họp đại hội cổ đông, Quyền cổ tức tiền mặt, … sẽ được thực hiện thông qua Trung tâm Lưu ký Chứng khoán trên cơ sở Đại lý là các Công ty Chứng khoán. 

6.2 . Chứng khoán chưa lưu ký.

Chứng khoán chưa lưu ký được hiểu là loại chứng khoán vẫn đang tồn tại dưới dạng sổ cổ đông/ Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần. Nếu đó là các Công ty Cổ phần chưa phải Đại chúng hoặc đã là Đại chúng nhưng chưa đăng ký lưu ký với Trung tâm lưu ký Chứng khoán VN thì vẫn giao dịch mua bán được, mọi quyền lợi như cổ tức tiền mặt, đại hội cổ đông sẽ được thực hiện qua Công ty cổ phần đó.

Trên đây là một số thông tin chi tiết về các lưu ký chứng khoán. Hy vọng với những thông tin ACC đã cung cấp sẽ giúp bạn giải đáp được những thắc mắc về vấn đề trên. Nếu bạn cần hỗ trợ hãy đừng ngần ngại mà liên hệ với Công ty Luật ACC, để được chúng tôi hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.