Về điều khoản loại trừ trách nhiệm trong luật kinh doanh bảo hiểm

Về nguyên tắc, trong quan hệ bảo hiểm, khi xảy ra sự kiện bảo hiểm đã được các bên thống nhất, thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm phải chi trả tiền bảo hiểm cho bên thụ hưởng. Tuy nhiên, pháp luật đã ghi nhận một số trường hợp doanh nghiệp được phép từ chối giải quyết quyền lợi bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm, đó là các điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm. Luật ACC xin gửi đến quý bạn đọc bài viết về điều khoản loại trừ trách nhiệm trong Luật Kinh doanh bảo hiểm.

1. Thế nào là điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm?

Loại trừ bảo hiểm là việc loại trừ những trường hợp, sự kiện, sự cố mang tính chất chủ quan như vi phạm pháp luật, vi phạm cam kết, ... thì doanh nghiệp bảo hiểm sẽ không phải bồi thường. Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm thường là những loại trừ về những rủi ro mang tính thảm hoạ lớn, những rủi ro chỉ được bảo hiểm trong điều kiện đặc biệt, những sự kiện sự cố mang tính chất chủ quản vi phạm pháp luật, vi phạm cam kết thì doanh nghiệp bảo hiểm không phải bồi thường. Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm còn là điều khoản thu hẹp phạm vi bảo hiểm hay nói một cách khác là giảm bớt trách nhiệm bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm nếu xảy ra những quy định được loại trừ này.

Điều khoản loại trừ là yếu tố không thể thiếu trong một hợp đồng bảo hiểm, mục đích chính là để đảm bảo nguyên tắc công bằng và chính trực, phòng tránh các trường hợp cố tình trục lợi bảo hiểm, và đảm bảo chi phí khách hàng phải trả để được bảo vệ trong hợp đồng bảo hiểm ở mức độ chấp nhận được, cân bằng giữa quyền lợi của khách hàng và của doanh nghiệp bảo hiểm.

2. Quy định của pháp luật về điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm như thế nào?

Điều 19 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 quy định về Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm như sau:

"Điều 19. Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm

1. Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm quy định các trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài không phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm.

2. Trường hợp có điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài phải quy định rõ trong hợp đồng bảo hiểm, phải giải thích rõ ràng, đầy đủ và có bằng chứng xác nhận việc bên mua bảo hiểm đã được doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài giải thích đầy đủ và hiểu rõ nội dung này khi giao kết hợp đồng bảo hiểm.

3. Trường hợp có sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan dẫn đến bên mua bảo hiểm chậm thông báo sự kiện bảo hiểm thì doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài không được áp dụng điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm về việc chậm thông báo".

3. Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm được quy định ở đâu?

- Điều khoản loại trừ chung: được áp dụng chung cho tất cả cá điều kiện bảo hiểm ghi trong quy tắc hoặc hợp đồng bảo hiểm. Ví dụ trong bảo hiểm sức khỏe có điều khoản loại trừ chung có cả các điều khoản bảo hiểm tử vong, bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm ốm đau hoặc trong bảo hiểm vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu có điều khoản loại trừ chung cho tất cả các điều kiện bảo hiểm A, điều kiện bảo hiểm B, điều kiện bảo hiểm C.

- Điều khoản loại trừ riêng cho từng điều kiện bảo hiểm riêng biệt. Ví dụ loại trừ riêng cho điều khoản bảo hiểm ốm đau hoặc loại trừ riêng cho bảo hiểm theo điều khoản bảo hiểm B hay C vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu.

Thứ hai, nội dung loại trừ bảo hiểm còn thể hiện trong các điều khoản điều kiện bảo hiểm ghi trong quy tắc hoặc hợp đồng bảo hiểm:

Ví dụ: không thông báo tai nạn tổn thất xảy ra cho doanh nghiệp bảo hiểm được biết trong vòng 5 ngày kể từ ngày xảy ra sự kiện trên trừ trường hợp người được bảo hiểm có lý do bất khả kháng về không biết được thời gian xảy ra sự kiện bảo hiểm và khi biết đã báo ngay cho doanh nghiệp bảo hiểm. Hoặc bảo hiểm bão lốc không bảo hiểm thiệt hại cho nước mưa tràn vào theo các đường lộ sẵn có trừ khi đường lỗ này do chính bão lốc tạo ra.

Như vậy, khi quyết định tham gia hợp đồng bảo hiểm, người mua bảo hiểm phải tìm hiểu thật rõ các quy định của pháp luật về vấn đề này, trong đó có quy định về điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm. Từ đó, có cơ sở để thực hiện đầy đủ, chính xác các nghĩa vụ của mình, góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của mình, đặc biệt là được doanh nghiệp bảo hiểm chi trả đầy đủ số tiền bảo hiểm cho đối tượng thụ hưởng khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Trên đây là toàn bộ nội dung về điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm do Luật ACC cung cấp. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho quý bạn đọc. Trong quá trình tìm hiểu, nếu quý bạn đọc còn có thắc mắc, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua website hoặc Hotline để được hỗ trợ giải đáp.