Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp. Bảo vệ công lý, quyền con người, quyền của công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Kể từ khi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 có hiệu lực, cơ cấu tổ chức của hệ thống tư pháp Việt Nam đã có nhiều thay đổi cũng như quyền hạn, trách nhiệm của từng cấp tòa án.
Toà án ở nước ta được chia thành các cấp sau:
-Tòa án nhân dân tối cao
- Tòa án nhân dân cấp cao
- TAND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
- TAND huyện, thành phố, thị xã thuộc tỉnh
-Tòa võ

1. Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC)
- Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm các bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án các cấp bị kháng nghị theo pháp luật. Trong cơ cấu tổ chức của Tòa án nhân dân, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân là cơ quan có thẩm quyền phán quyết và ra nghị quyết hướng dẫn Tòa án các cấp áp dụng thống nhất pháp luật.
- Cơ chế phê chuẩn của HĐND thành phố: Theo nguyên tắc xét xử tập thể và quyết định theo đa số của Tòa án nhân dân, phiên họp của HĐND thành phố phải có mặt ít nhất 2/3 tổng số thành viên; Quyết định của hội đồng thành phố phải được quá nửa tổng số thành viên tán thành.
– Quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm của HĐTP là quyết định cao nhất không bị kháng cáo.
2. Tòa án nhân dân cấp cao (TANDCC)
– So với hệ thống tòa án theo quy định của Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2002, tòa án nhân dân là cấp tòa án mới được hòa nhập vào hệ thống tòa án Việt Nam. TAND cấp cao là cấp tòa án mới được bổ sung vào Luật tổ chức TAND năm 2014 có hiệu lực từ ngày 01/6/2015. Hiện cả nước có 3 TAND cấp cao đặt tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP. Thành phố. Có thể thấy, tòa án nhân dân thực hiện cả chức năng giám đốc thẩm và tái thẩm như tòa án nhân dân.
- Toà án nhân dân có chức năng xét xử phúc thẩm bản án sơ thẩm và quyết định của Toà án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thuộc thẩm quyền lãnh thổ chưa có hiệu lực pháp luật. việc hủy, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương thuộc thẩm quyền bị kháng nghị theo quy định của pháp luật tố tụng.
Trong cơ cấu của Tòa án nhân dân, Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân là cơ quan có thẩm quyền tổ chức xét xử, thảo luận và cho ý kiến về báo cáo của Chánh án Tòa án nhân dân.
Phiên họp của Ủy ban Thẩm phán phải có ít nhất 2/3 tổng số thành viên tham dự, quyết định của Ủy ban Thẩm phán phải được quá 1/2 tổng số thành viên tán thành.
3. TAND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (TAND cấp tỉnh)
- Tòa án nhân dân cấp tỉnh thực hiện chức năng xét xử sơ thẩm những vụ án thuộc thẩm quyền theo quy định của pháp luật tố tụng; kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án nhân dân cấp huyện chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị theo quy định của pháp luật tố tụng; xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Toà án nhân dân cấp huyện khi phát hiện có vi phạm pháp luật hoặc tình tiết mới kiến nghị Chánh án Toà án nhân dân, Chánh án Toà án nhân dân xét lại, kháng nghị.
- Toà án nhân dân cấp tỉnh là Toà án cấp địa phương nên có thẩm quyền rất lớn do luật định trong việc xét xử và giải quyết các vụ án.
– Trong nội bộ Tòa án nhân dân tỉnh có các Tòa chuyên trách: Tòa hình sự, Tòa dân sự, Tòa hành chính, Tòa kinh tế, Tòa lao động, Tòa gia đình và Tòa trẻ em được thành lập để xét xử trực tiếp các vụ án.
4. TAND huyện, quận, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh (TAND cấp huyện)
Khi xét xử, giải quyết vụ án, Toà án nhân dân cấp huyện chỉ có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm những vụ án thuộc thẩm quyền theo quy định của pháp luật tố tụng.
– Ở cấp huyện, các Tòa chuyên trách chỉ được thành lập theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân, phù hợp với yêu cầu và thực tiễn của từng Tòa án nhân dân cấp huyện.
5. Tòa án quân sự (TAQS)
Các cấp độ TAQS bao gồm:
– TAQ Trung ương;
- TAQS trong quân đội và các lĩnh vực tương tự;
– TAQ khu vực
Khi xác định thẩm quyền xét xử từng vụ việc, TAQS chỉ tham gia giải quyết vụ án hình sự theo sự phân định thẩm quyền trong Bộ luật tố tụng hình sự (BLTTHS). Kết quả là:
– TAQS khu vực có chức năng xét xử sơ thẩm vụ án hình sự theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự;
- TAQS quân khu, quân khu có chức năng xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự; xét xử phúc thẩm những vụ án hình sự mà bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật của TAQS khu vực bị kháng cáo, kháng nghị;
- TAQS trung ương có chức năng phúc thẩm những vụ án hình sự mà bản án, quyết định xét xử của TAQS quân khu và tương đương chưa có hiệu lực thi hành bị kháng cáo, kháng nghị. Như vậy, TAQS mới chỉ dừng lại ở cấp độ xét xử phúc thẩm những vụ án hình sự mà bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực bị kháng cáo. Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm luôn thuộc thẩm quyền của TAND và VKSND.
Thông qua hoạt động của mình, Tòa án góp phần giáo dục công dân trung thành với Tổ quốc, nghiêm chỉnh tuân theo pháp luật, tôn trọng các quy tắc của cuộc sống xã hội, có ý thức đấu tranh phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác.
Cơ sở pháp lý: Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014.
Nội dung bài viết:
Bình luận