Con đường tạo ra văn bản quy phạm pháp luật chủ yếu ở nước ta được thực hiện thông qua hoạt đông lập pháp và lập quy. Hai khái niệm này không phải ai cũng hiểu rõ và phân biệt được. Bài viết dưới đây của ACC về So sánh sự khác biệt giữa lập pháp và lập quy? [Mới 2022] hi vọng đem lại nhiều thông tin chi tiết và cụ thể đến Quý bạn đọc. Trong bài viết này, ACC sẽ làm rõ khái niệm, thẩm quyền thực hiện, giá trị pháp lý của văn bản, thời điểm tiến hành, phạm vi và trình tự thủ tục thực hiện đối với lập pháp và lập quy.
So sánh sự khác biệt giữa lập pháp và lập quy? [Mới 2022]
I. Lập pháp là gì?
Lập pháp (Legislative activity, Law-making) là làm luật hoặc sửa đổi luật; thuộc về chức năng làm luật hoặc quy định xem xét, thông qua luật; là hành vi đặt ra luật và văn bản pháp quy có tính bắt buộc chung, loại trừ các quyết định hành chính và điều hành. Nội dung cốt lõi của quyền lập pháp chính là quyền đồng ý hoặc không đồng ý thông qua một chính sách hoặc một dự luật nào đó.
II. Lập quy là gì?
Lập quy được xem xét dưới góc độ là quyền của chủ thể có thẩm quyền, theo đó, quyền lập quy được hiểu là quyền ra những văn bản dưới luật có tính chất quy phạm pháp luật, quyết định các chủ trương, biện pháp nhằm thực hiện chính sách, pháp luật bảo vệ lợi ích Nhà nước, trật tự xã hội, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
III. So sánh sự khác biệt giữa lập pháp và lập quy
1. Về thẩm quyền thực hiện
– Hoạt động lập pháp là hoạt động của cơ quan lập pháp – cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất
– Hoạt động lập quy là hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước, các cơ quan khác
Như vậy, hoạt động lập pháp được tiến hành bởi cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất (Quốc hội) còn hoạt động lập quy được tiến hành bởi các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền.
2. Giá trị pháp lý của văn bản lập pháp và văn bản lập quy
Dựa vào cơ quan có thẩm quyền ban hành, chúng ta có thể nhận thấy rằng giá trị của văn bản pháp luật được lập thông qua hoạt động lập pháp có giá trị pháp lý cao hơn các văn bản pháp luật được lập thông qua hoạt động lập quy.
3. Về thời điểm tiến hành
– Hoạt động lập pháp được tiến hành thường xuyên và được thực hiện theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm và cả nhiệm kỳ của Quốc hội.
– Hoạt động lập quy bắt đầu ở điểm kết thúc của lập pháp.
Sở dĩ có sự khác biệt về thời điểm như vậy vì với các văn bản được lập thông qua quá trình lập pháp (bao gồm Luật, pháp lệnh, nghị quyết) có giá trị pháp lý cao hơn các văn bản được lập thông qua quá trình lập quy. Hơn thế nữa, các văn bản dưới luật được ban hành thông qua hoạt động lập quy là dựa vào Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội; pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội và văn bản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp trên. Cho nên, thời điểm tiến hành của hoạt động lập pháp và hoạt động lập quy phải khác nhau.
4. Về phạm vi thực hiện
– Đối với hoạt động lập pháp:
Khoản 1 Điều 15 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 quy định như sau:
“1. Quốc hội ban hành luật để quy định:
a) Tổ chức và hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước, chính quyền địa phương, đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt và cơ quan khác do Quốc hội thành lập;
b) Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân mà theo Hiến pháp phải do luật định; việc hạn chế quyền con người, quyền công dân; tội phạm và hình phạt;
c) Chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia, ngân sách nhà nước; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế;
d) Chính sách cơ bản về văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học, công nghệ, môi trường;
đ) Quốc phòng, an ninh quốc gia;
e) Chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo của Nhà nước;
g) Hàm, cấp trong lực lượng vũ trang nhân dân; hàm, cấp ngoại giao; hàm, cấp nhà nước khác; huân chương, huy chương và danh hiệu vinh dự nhà nước;
h) Chính sách cơ bản về đối ngoại;
i) Trưng cầu ý dân;
k) Cơ chế bảo vệ Hiến pháp;
l) Vấn đề khác thuộc thẩm quyền của Quốc hội.”
– Đối với hoạt động lập quy:
Khác với phạm vi thực hiện của hoạt động lập pháp, để xác định hoạt động lập quy thì tồn tại 2 quan điểm:
+ Quan điểm 1: Phạm vi hoạt động của lập quy được xác định dựa trên nguyên tắc “loại trừ thẩm quyền”. Có nghĩa rằng, phạm vi lập quy sẽ nằm ngoài những lĩnh vực, những vấn đề nằm trong phạm vi lập pháp.
+ Quan điểm 2: Phạm vi lập quy sẽ phụ thuộc vào lập pháp. Ví dụ như là Nghị định của Chính phủ được ban hành nhằm: chi tiết điều, khoản, điểm được giao trong luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của ủy ban thường vụ Quốc hội, lệnh, quyết định của Chủ tịch nước…
Đối với hai quan điểm trên, quan điểm 2 được đại đa số các nhà làm luật đồng ý. Vì dựa vào bản chất của hoạt động lập quy, phạm vi lập quy khi phụ thuộc vào lập pháp sẽ tránh được các trường hợp mâu thuẫn, chồng chéo, trái luật.
5. Về trình tự, thủ tục thực hiện
Trình tự, thủ tục thực hiện hoạt động lập pháp thường phức tạp hơn hoạt động lập quy.
– Đối với lập pháp: Ví dụ như hoạt động ban hành luật thì trình tự, thủ tục thực hiện như sau:
+ Lập chương trình;
+ Tổ chức soạn thảo, trong quá trình tổ chức soạn thảo cần thành lập ban soạn thảo; tổ chức lấy ý kiến tham gia, thẩm định; Chính phủ xem xét trước khi Quyết định trình Quốc hội; thẩm tra; Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét cho ý kiến, sau đó mới chính thức trình Quốc hội.
+ Quốc hội tiến hành thảo luận, tiếp thu, chỉnh lý và thông qua dự án Luật, tùy vào từng Luật mà có thể thông qua tại một, hai, hoặc ba kỳ họp.
– Đối với lập quy: Ví dụ như hoạt động ban hành Nghị định của Chính phủ thì trình tự, thủ tục thực hiện như sau:
+ Đề xuất xây dựng Nghị định;
+ Tổ chức soạn thảo; trong quá trình soạn thảo, lấy ý kiến tham gia trước khi thẩm định;
+ Chỉnh lý, hoàn thiện hồ sơ dự thảo;
+ Chính phủ xem xét, thông qua dự thảo.
Như vậy, thông qua bài viết này, bạn đọc đã hiểu rõ khái niệm của văn bản lập quy, từ đó có thể so sánh giữa lập quy và lập pháp có những điểm khác biệt nào. Nhìn chung, lập pháp và lập quy có những mối quan hệ mật thiết với nhau. Luật được ban hành thông qua hoạt động lập pháp nhưng để Luật có thể đi sâu vào đời sống xã hội thì cần phải có hoạt động lập quy.
Trên đây là bài viết mà chúng tôi cung cấp đến Quý bạn đọc về So sánh sự khác biệt giữa lập pháp và lập quy? [Mới 2022]. Trong quá trình tìm hiểu và nghiên cứu, nếu như quý bạn đọc còn thắc mắc hay quan tâm đến So sánh sự khác biệt giữa lập pháp và lập quy? [Mới 2022], quý bạn đọc vui lòng liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn.
Nội dung bài viết:
Bình luận