Làng nghề là gì? Tiêu chí công nhận làng nghề

"Làng nghề là gì và tiêu chí công nhận làng nghề" là hai khía cạnh quan trọng trong việc hiểu và bảo tồn di sản văn hóa của mỗi cộng đồng. Làng nghề không chỉ là nơi tập trung của các hoạt động sản xuất truyền thống mà còn là biểu tượng của sự gắn kết và phát triển bền vững của một cộng đồng. Hãy cùng ACC đi sâu vào khám phá khía cạnh độc đáo của làng nghề và những tiêu chí quan trọng trong việc công nhận và bảo tồn di sản văn hóa này.

Làng nghề là gì? Tiêu chí công nhận làng nghề

1. Làng nghề là gì?

Làng nghề là một khái niệm mang tính cổ truyền và đa chiều, có nhiều khía cạnh định nghĩa. Theo quy định của Nghị định 52/2018/NĐ-CP, làng nghề được xác định là một hoặc nhiều cụm dân cư ở các cấp thôn, ấp, bản, làng, buôn, phum, sóc hoặc các điểm dân cư tương tự, tham gia vào các hoạt động ngành nghề nông thôn được quy định tại Điều 4 của nghị định đó.

Trong bối cảnh đó, các hoạt động ngành nghề nông thôn bao gồm một loạt các công việc như chế biến và bảo quản sản phẩm nông, lâm, thủy sản; sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ; xử lý và chế biến nguyên vật liệu phục vụ cho sản xuất nông nghiệp; sản xuất các sản phẩm như đồ gỗ, mây tre đan, gốm sứ, thủy tinh, dệt may, sợi, thêu ren, đan lát, cơ khí nhỏ; sản xuất và kinh doanh sinh vật cảnh; sản xuất muối; cùng với các dịch vụ phục vụ cho sản xuất và đời sống dân cư nông thôn.

Bên cạnh định nghĩa pháp lý, làng nghề cũng mang đậm tính văn hóa và truyền thống. Đó không chỉ là nơi tập trung của các hoạt động sản xuất mà còn là nơi quần cư sinh hoạt với sự tổ chức và kỷ cương tập quán riêng biệt. Làng nghề không chỉ là một cộng đồng chuyên nghiệp mà còn là nơi các nghề truyền thống được bảo tồn và phát triển, từ đó giữ gìn và thúc đẩy sự đa dạng văn hóa của các dân tộc và vùng miền.

Các làng nghề truyền thống thường tập trung ở các vùng có truyền thống lâu đời về nghề nghiệp, như các tỉnh ven sông Hồng như Hà Nội, Bắc Ninh, Thái Bình, Nam Định, cũng như một số vùng đất ở miền Trung và miền Nam. Điều này thể hiện sự phong phú và đa dạng của văn hóa và kinh nghiệm truyền thống trong các cộng đồng dân cư nông thôn ở Việt Nam.

2. Tiêu chí công nhận làng nghề

Tiêu chí công nhận làng nghề và các nghề truyền thống là một quá trình quan trọng, đòi hỏi sự cân nhắc và thẩm định kỹ lưỡng để bảo vệ và thúc đẩy di sản văn hóa, kinh nghiệm truyền thống của mỗi cộng đồng. Điều 5 của Nghị định 52/2018/NĐ-CP đã đề ra các tiêu chí cụ thể để công nhận làng nghề.

Đối với việc công nhận một làng nghề, cũng có ba tiêu. 

• Thứ nhất, ít nhất 20% tổng số hộ trên địa bàn làng cần tham gia ít nhất một trong các hoạt động ngành nghề nông thôn được quy định. 
• Thứ hai, làng nghề cần duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định ít nhất trong 2 năm liên tục trước thời điểm đề nghị công nhận.
• Cuối cùng, làng nghề cần tuân thủ các điều kiện bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật.

3. Những hoạt động bảo tồn và phát triển làng nghề

Nhằm bảo tồn và phát triển di sản văn hóa, kinh nghiệm truyền thống của làng nghề, Chương trình bảo tồn và phát triển làng nghề đề xuất một loạt các hoạt động cụ thể.

Những hoạt động bảo tồn và phát triển làng nghề

Trước hết, chương trình tập trung vào việc bảo tồn và phát triển các làng nghề truyền thống. Điều này bao gồm việc duy trì và khôi phục các phong tục, nghệ thuật, kỹ thuật truyền thống trong sản xuất hàng hóa. Qua đó, các nghệ nhân và cộng đồng địa phương được khuyến khích tham gia vào việc duy trì và phát triển di sản văn hóa của họ.

Ngoài ra, chương trình cũng đề xuất phát triển các làng nghề mới, kết hợp với việc phát triển du lịch và xây dựng nông thôn mới. Điều này có thể tạo ra cơ hội mới cho cộng đồng địa phương bằng cách tận dụng tiềm năng du lịch của làng nghề và xây dựng một môi trường sống mới, hiện đại hơn.

Cuối cùng, chương trình cũng cung cấp hỗ trợ tài chính và chính sách cho các dự án bảo tồn và phát triển làng nghề. Điều này giúp địa phương có thêm nguồn lực để triển khai các hoạt động bảo tồn và phát triển, không chỉ dựa vào kinh phí từ ngân sách quốc gia mà còn từ các nguồn khác như Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và các nguồn hỗ trợ khác.

Việc hiểu và bảo tồn làng nghề không chỉ là việc bảo vệ di sản văn hóa mà còn là việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của mỗi cộng đồng. "Làng nghề là gì" không chỉ đơn thuần là một câu hỏi mà là một cửa ngõ dẫn đến sự khám phá về sự đa dạng và sâu sắc của văn hóa dân tộc. Như vậy, thông qua việc tìm hiểu và thực hiện tiêu chí này, chúng ta có thể đóng góp vào việc duy trì và phát triển sức sống của những làng nghề truyền thống, từ đó thúc đẩy sự thịnh vượng và phát triển bền vững của cộng đồng.