Ký quỹ trong chứng khoán phái sinh

Ký quỹ là khoản tiền hoặc chứng khoán mà Nhà đầy tư (NĐT) gửi Trung tâm lưu ký chứng khoán Viêt Nam (VSD) để đảm bảo nghĩa vụ thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh. Theo quy định hiện hành, tỷ lệ ký qũy bằng tiền không được  thấp hơn 80% giá trị tài sản ký quỹ. Vậy Ký quỹ trong chứng khoán phái sinh là gì? Mời bạn tham khảo bài viết sau đây:

Ký quỹ trong chứng khoán phái sinh

1/ Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng bao gồm: Hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn. Hợp đồng này xác nhận quyền và nghĩa vụ của 2 bên mua và bán trong giao dịch và được xác định tại thời gian trong tương lai.

Tại Việt Nam, sản phẩm chứng khoán phái sinh được áp dụng là Hợp đồng tương lai (HĐTL) dựa trên chỉ số VN30 và HĐTL trên trái phiếu Chính phủ.

Chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại chính:

– Hợp đồng kỳ hạn: là một thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ngay ở thời điểm hiện tại.

– Hợp đồng tương lai: là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.

– Hợp đồng quyền chọn: Người nắm giữ hợp đồng quyền chọn có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định trong tương lai theo mức giá được xác định trước. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch khi người nắm giữ hợp đồng chọn thực hiện quyền. Hợp đồng quyền chọn bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán.

– Hợp đồng hoán đổi: Hợp đồng hoán đổi là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ quy định rõ thời điểm hoán đổi dòng tiền và phương pháp tính toán cụ thể.

2/ Ký quỹ trong chứng khoán phái sinh

Ký quỹ là khoản tiền hoặc chứng khoán mà Nhà đầy tư (NĐT) gửi Trung tâm lưu ký chứng khoán Viêt Nam (VSD) để đảm bảo nghĩa vụ thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh. Theo quy định hiện hành, tỷ lệ ký qũy bằng tiền không được  thấp hơn 80% giá trị tài sản ký quỹ.

Ngoài việc quan tâm Ký quỹ ban đầu khi mở vị thế HĐTL, nhà đầu tư còn cần quan tâm đến Tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ (AR) để đảm bảo tài sản ở mức an toàn:

Để đưa trạng thái tài khoản về mức An toàn, Nhà đâu tư có thể:
- Đóng bớt vị thế mở, qua đó giảm yêu cầu ký quỹ
- Gia tăng tài sản ký quỹ bằng cách nộp thêm tiền trước 8h ngày giao dịch.
- Trường hợp AR >= 100%, NĐT cần nộp bổ sung tiền trước 15h30 ngay trong ngày. 

2/ Cụ thể định nghĩa và công thức

1. Ký quỹ ban đầu (Initial Margin-IM): là khoản “đặt cọc” để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thanh toán trong tương lai của hợp đồng.
Mức ký quỹ ban đầu = Giá giao dịch * Hệ số nhân Hợp đồng * Số lượng Hợp đồng mua/bán * Tỷ lệ ký quỹ yêu cầu.

- Giá giao dịch:
Đầu ngày giao dịch: Giá tham chiếu
Trong ngày giao dịch: Giá khớp gần nhất
Cuối ngày giao dịch: Giá cuối giờ
- Tỷ lệ ký quỹ yêu cầu:
 

                 Ngày E: Ngày giao dịch cuối cùng HĐTL TPCP

Ví dụ: Nhà đầu tư mua 10 HĐTL chỉ số VN30 tại mức giá là 928. Hệ số nhân của hợp đồng là 100.000 đồng. Tỷ lệ ký quỹ là 13%. Phí giao dịch và thuế giao dịch là 0 đồng. Tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ duy trì (Tỷ lệ duy trì) tại Công ty chứng khoán là 85%. Như vậy:

• Giá trị hợp đồng = 928 x 10 x 100.000 = 928.000.000 VND
• Số tiền phải ký quỹ ban đầu = 928.000.000 x 13% = 120.640.000 VND
• Sức mua khi khách hàng thực hiện lệnh = 120.640.000 x 85% = 102,544,000 VND

2. Ký quỹ biến đổi (Variation Margin – VM): lãi lỗ vị thế mở trong phiên giao dịch của NĐT. Ký quỹ biến đổi chỉ được tính vào ký quỹ duy trì yêu cầu trong trường hợp Nhà đầu tư rơi vào  trạng thái lỗ. VM = (Giá 1 – Giá 2) x Số hợp đồng x Hệ số nhân
 

3. Ký quỹ duy trì yêu cầu (Margin Requirement - MR): giá trị ký quỹ tối thiểu mà Khách hàng phải duy trì để đảm bảo khả năng thanh toán của Nhà đầu tư với các HĐTL đang sở hữu MR = IM + VM.
Ký quỹ biến đổi (VM) chỉ được tính vào ký quỹ yêu cầu trong trường hợp ở trạng thái lỗ
4. Giá trị tài sản ký quỹ hợp lệ (V_KQ) là giá trị ký quỹ bằng tiền, chứng khoán được xác định theo mức giá và tỷ lệ chiết khấu theo quy định.
5. Tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ (AR) = MR/V_KQ
Ví dụ:

• Ngày 17/06/2021, nhà đầu tư mở vị thế bán 10 hợp đồng VN30F2107 tại giá 1460 (short 10@1460). Tài sản ký quỹ của NĐT (V_KQ) là 250,000,000.

Ký quỹ ban đầu (IM) = 1460 x 100,000 x 10 x 13% = 189,800,000 VND

• Cuối ngày 17/6, giá VN30F2107 đóng cửa tại 1470, vậy giao dịch trạng thái lỗ:

Ký quỹ biến đổi (VM) = (1470 – 1460) x 100,000 x 10 = 10,000,000 VND
Ký quỹ duy trì (MR) = 189,800,000 + 10,000,000 = 199,800,000 VND

• Tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ (AR) = 199,800,000/250,000,000 < 85%, mức an toàn
• Mở phiên ngày 18/06/2021, hệ thống tính lại:

Ký quỹ ban đầu (IM) = 1470 x 100,000 x 10 x 13% = 191,100,000

• Tại thời điểm 9:47 ngày 18/06, với giá VN30F2107 là 1500:

Ký quỹ biến đổi (VM) = (1500 – 1470)*100,000*10 = 30,000,000
Ký quỹ duy trì (MR) = 191,100,000 + 30,000,000 = 221,100,000
Tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ (AR) = 221,100,000/250,000,000 = 88%, cảnh báo do > 85%

3/ Những lưu ý khi giao dịch ký quỹ để đầu tư an toàn

Để sử dụng khoản vay Margin hiệu quả, nhà đầu tư cần phải nắm rõ một số thủ thuật sau:

• Lựa chọn bỏ tiền vào những cổ phiếu có tính thanh khoản tốt, đang có xu hướng tăng trưởng.
• Nhà đầu tư cần lựa chọn thời điểm thị trường đang có xu hướng đi lên để đầu tư ký quỹ. Trong trường hợp thị trường đi xuống, nhà đầu tư nên giảm các khoản vay margin theo. Như vậy, nhà đầu tư sẽ tránh được những rủi ro thua lỗ với thị trường.
• Nên dành giao dịch ký quỹ cho các khoản đầu tư ngắn hạn, sinh lời sớm. Nếu sử dụng đầu tư dài hạn, bạn phải chịu khoản lãi suất margin cực kỳ lớn.
• Không nên tham gia đầu tư vào những mã cổ phiếu đã tăng quá nhiều. Bởi bạn sẽ khó lòng biết trước được nó đã đạt đỉnh hay chưa. Vì vậy khả năng thua lỗ khi sở hữu những cổ phiếu này cực kỳ lớn.
• Kiểm soát tốt tài khoản đầu tư để đảm bảo tỷ lệ margin ở biên độ an toàn, tránh bị trường hợp rơi vào trạng thái call margin.

Trên đây là một số thông tin về Ký quỹ trong chứng khoán phái sinh - Công ty Luật ACC, trong trường hợp bạn cần biết thêm về những quy định khi muốn tham gia vào lĩnh vực chứng khoán. Mời bạn đọc thêm tham khảo và nếu có thêm những thắc mắc về bài viết này hay những vấn đề pháp lý khác về dịch vụ luật sư, tư vấn nhà đất, thành lập doanh nghiệp... hãy liên hệ với ACC theo thông tin bên dưới để nhận được sự hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả từ đội ngũ luật sư, chuyên viên pháp lý có nhiều năm kinh nghiệm từ chúng tôi. ACC đồng hành pháp lý cùng bạn.