Hiệp định Trips là gì? (cập nhật 2024)

Sở hữu trí tuệ đã và đang là lĩnh vực có vai trò quan trọng không chỉ trong nền khoa học pháp lý mà còn cả trong hoạt động thực tiễn, ảnh hưởng đến nhiều mặt của đời sống xã hội. Ở phạm vi quốc tế và khu vực, quyền sở hữu trí tuệ đã được nhiều quốc gia công nhận bằng hàng loạt các điều ước quốc tế về sở hữu trí tuệ, như Công ước Paris về bảo hộ sở hữu công nghiệp, Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học nghệ thuật, Hiệp định khung ASEAN về hợp tác sở hữu trí tuệ, ... trong đó Hiệp định Trips. Vậy Hiệp định Trips là gì?

1. Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) là gì?

2. Hiệp định Trips là gì?

Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (Hiệp định Trips) là một điều ước quốc tế giữa tất cả các quốc gia thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Điều ước này thiết lập các tiêu chuẩn tối thiểu cho quy định của Chính phủ các quốc gia về các hình thức sở hữu trí tuệ khác nhau được áp dụng cho công dân của các quốc gia thành viên WTO khác.

Trips đã được đàm phán vào cuối Vòng đàm phán Uruguay của Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại (GATT) từ năm 1989 đến 1990 và do WTO quản lý. Hiệp định được ký kết ngày 15/12/1993 và có hiệu lực từ ngày 01/01/1995.

Hiệp định Trips lần đầu tiên đưa vấn đề sở hữu trí tuệ vào hệ thống thương mại đa phương và cho đến nay vẫn là điều ước đa phương toàn diện nhất về sở hữu trí tuệ. Mục tiêu chính của Hiệp định Trips là nhằm thúc đẩy triển khai các tiêu chuẩn về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, cung cấp tiêu chuẩn tối thiểu cho các qui tắc hiệu lực cần thiết, thiết lập một cơ chế giải quyết tranh chấp hữu hiệu và cung cấp một khuôn khổ kỷ luật đa phương để chống lại nạn buôn bán hàng giả đang gia tăng.

Năm 2001, với lo ngại các nước phát triển đang khăng khăng với phạm vi áp dụng của Hiệp định Trips quá hạn hẹp, các nước đang phát triển đã khởi xướng một vòng đàm phán đa phương, kết quả là các bên đã đưa ra Tuyên bố Doha. Tuyên bố Doha là một tuyên bố của WTO làm rõ phạm vi của Trips, nêu ví dụ rằng Trips có thể và nên được giải thích theo mục tiêu “thúc đẩy quyền tiếp cận thuốc chữa bệnh cho tất cả mọi người".

Cụ thể, Trips yêu cầu các thành viên WTO cung cấp quyền bản quyền, bao gồm tác giả và chủ sở hữu bản quyền khác, cũng như chủ sở hữu quyền liên quan, cụ thể là người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm và tổ chức phát sóng; chỉ dẫn địa lý; kiểu dáng công nghiệp; thiết kế-bố trí mạch tích hợp; bằng sáng chế; giống cây trồng mới; nhãn hiệu; tên thương mại và thông tin bí mật hoặc không được tiết lộ.

Trips cũng quy định các thủ tục thực thi, các biện pháp khắc phục và các thủ tục giải quyết tranh chấp. Bảo vệ và thực thi tất cả các quyền sở hữu trí tuệ phải đáp ứng các mục tiêu góp phần thúc đẩy đổi mới công nghệ và chuyển giao và phổ biến công nghệ, vì lợi ích chung của người sản xuất và người sử dụng tri thức công nghệ và theo cách thức có lợi cho xã hội và kinh tế , và cân bằng giữa quyền và nghĩa vụ.

So với các thỏa thuận quốc tế khác về sở hữu trí tuệ, Hiệp định Trips được coi là toàn diện nhất bởi:

• Hiệp định Trips là kết quả của sự kết hợp một số công ước quốc tế ra đời trước đó như: Công ước Paris, Công ước Bern, Công ước Rome, Công ước Washington.
• Hiệp định đã thiết lập các tiêu chuẩn tối thiểu đối với bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho tất cả các thành viên WTO, nội dung của các tiêu chuẩn này là đối tượng được bảo hộ, đối tượng không được bảo hộ, quyền, những trường hợp ngoại lệ của những tiêu chuẩn bảo hộ tối thiểu. Những tiêu chuẩn này được thể hiện trong hiệp định dưới 02 dạng:

• Hiệp định Trips trao cho các thành viên quyền tự quyết nhất định trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ.