Hiệp định đa phương là gì? [Cập nhật 2022]

Thương mại nói chung, thương mại quốc tế nói riêng là một trụ cột của trật tự quốc tế, và hệ thống thương mại đa phương chịu sự giám sát của Tổ chức Thương mại Thế giới hệ thống được giám sát bởi Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) có trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ. Thương mại đa phương đóng góp một phần vô cùng quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu. Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của thương mại đa phương, bạn đọc xem bài viết Hiệp định đa phương là gì? [Cập nhật 2022] dưới đây của Công ty Luật ACC.

1. Hiệp định đa phương là gì?

–  Các chuyên ngành thương mại luôn định hình cách thức hội nhập của các quốc gia, khu vực và địa phương vào nền kinh tế thế giới. Các chính quyền quốc gia và đô thị, các tổ chức đa phương và các tổ chức phi chính phủ (NGO) đều coi thương mại quốc tế là trọng tâm trong việc hoạch định các chính sách kinh tế, mặc dù họ có những vị trí rất khác nhau về các khía cạnh khác nhau của nó.

– Các hiểu biết cạnh tranh về thương mại đa phương là trọng tâm của các cuộc tranh luận về toàn cầu hóa, phát triển thế giới, hội nhập khu vực và các chính sách quốc gia và địa phương. Trong những năm gần đây, các nhà khoa học xã hội đang đặt câu hỏi về quan niệm của người Ricard về thương mại đa phương trong nỗ lực tìm hiểu các hình thức thương mại hoàn toàn mới và sự phức tạp về không gian ngày càng tăng của các mô hình thương mại. Địa lý hiện tại của thương mại đa phương theo khuôn mẫu vạn hoa, và đặc biệt là sau 20 năm toàn cầu hóa kinh tế và chuyển dịch cơ cấu công nghiệp.

– Hiệp định thương mại đa phương là hiệp ước thương mại giữa ba hoặc nhiều quốc gia. Các hiệp định giảm thuế quan và giúp các doanh nghiệp xuất nhập khẩu dễ dàng hơn. Vì họ nằm giữa nhiều quốc gia nên rất khó thương lượng. Chính phạm vi rộng đó khiến chúng trở nên mạnh mẽ hơn các loại hiệp định thương mại khác khi tất cả các bên ký kết. Các hiệp định song phương dễ đàm phán hơn nhưng đây chỉ là giữa hai nước. Chúng không có tác động lớn đến tăng trưởng kinh tế như một hiệp định đa phương.

2. Thương mại đa biên

Thương mại đa biên hay buôn bán đa phương (multilateral trade) là khái niệm được dùng để chỉ các hoạt động thương mại quốc tế trong đó có tất cả các nước liên quan đều tham gia vào xuất khẩu và nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ.

Trong văn bản WTO cũng có nhắc đến thuật ngữ thương mại đa biên, trong đó, thuật ngữ này được hiểu là một hệ thống thương mại do WTO điều hành. 

Phần lớn các quốc gia trên thế giới - trong đó gồm hầu hết các cường quốc trên thế giới - là thành viên của hệ thống thương mại này. Tuy vậy, có một số nước không gia nhập hệ thống nên không thể gọi là hệ thống thương mại thế giới mà thuật ngữ “thế giới” đã được thay thế bằng thuật ngữ “đa biên” để nêu lên đặc điểm này.

Đối với WTO, thuật ngữ hệ thống thương mại đa biên còn bao hàm một nghĩa quan trọng khác. Tại đây, đa biên có nghĩa là các hoạt động được triển khai trên qui mô thế giới hoặc gần như toàn thế giới (với các nước thành viên WTO). Phương thức này đối lập với những phương thức thương mại trong phạm vi khu vực hoặc trong một số nhóm quốc gia.

3. Đặc điểm của hiệp định thương mại đa phương

Thông thường, hiệp đinh thương mại đa phương có nhiều thành viên đại diện cho các quốc gia tham gia buôn bán ở các mức nhỏ, trung bình và lớn. 

Quy chế thành viên trong hiệp định này là rộng, nhưng muốn gia nhập thường phải thể hiện được chế độ thương mại của họ phù hợp với mục tiêu của hiệp định và các điều kiện thâm nhập thị trường của họ gần giống như điều kiện của các thành viên khác; nếu chưa phù hợp, cần thiết phải có sự điều chỉnh theo yêu cầu của từng hiệp định.

Mục tiêu: Hiệp định thương mại đa phương nhằm mở rộng và tự do hóa thương mại trong các điều kiện không phân biệt đối xử , công khai và minh bạch , được quy định trong các quyền và nghĩa vụ. Thực hiện các quyền và nghĩa vụ, tất cả các bên sẽ có cơ hội nâng cao phúc lợi thông qua các quan hệ thương mại.

4. Liên hệ thực tiễn

Hiệp ước chung về thuế quan và mậu dịch - GATT là hiệp định thương mại đa phương đầu tiên có hiệu lực từ năm 1948.

Ngày 1 tháng 1 năm 1995, Tổ chức Thương mại Thế giới - WTO ra đời thay thế cho GATT, theo đó các thành viên WTO kí hiệp định thương mại đa phương với 4 lĩnh vực điều chỉnh quan hệ kinh tế thương mại giữa các thành viên, đó là:

- Hiệp định thương mại hàng hóa (GATT): Hiệp định về xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa vật chất như nguyên liệu thô, bán thành phẩm và thành phẩm, trong đó các bên kí kết hiệp định thống nhất các nguyên tắc thực hiện trong quan hệ buôn bán.

- Hiệp định Thương mại dịch vụ (GATS): Hiệp định về cung cấp dịch vụ theo các điều kiện thương mại cho đối tác thông qua thương mại xuyên biên giới hay thông qua hiện diện thương mại.

- Hiệp định về Quyền sở hữu trí tuệ có liên quan đến thương mại (TRIPs). Hiệp định này nhằm giải quyết căng thẳng gia tăng trong thương mại quốc tế nảy sinh từ những tiêu chuẩn khác nhau để bảo hộ và thực hiện quyền sở hữu trí tuệ. 

- Hiệp định về Các biện pháp đầu tư có liên quan đến thương mại (TRIMs). Hiệp định này đề cập đến những yêu cầu đối với nhà đầu tư nước ngoài ở những biện pháp đầu tư có liên quan đến thương mại như: hàm lượng nội địa, cân đối thương mại, cân đối ngoại hối, tiêu thụ trong nước, yêu cầu sản xuất, tỉ lệ nhập khẩu, chuyển giao công nghệ, chuyển lợi nhuận, tỉ lệ góp vốn...

Trên đây là  tư vấn của chúng tôi về chủ đề: Hiệp định đa phương là gì? [Cập nhật 2022]. Nếu quý khách hàng có bất kỳ câu hỏi liên quan đến chủ đề này có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi để nhận được câu trả lời nhanh chóng, chính xác nhất. Với đội ngũ luật sư và chuyên viên pháp lý nhiều kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, chúng tôi tự tin cam kết cho Quý khách hàng dịch vụ pháp lý tốt nhất, nhanh nhất, giá cả hợp lý nhất.