Hết đát là gì? tại sao mọi người lại thích gọi như thế?

Hết đát là gì? Đây là một thuật ngữ khá thân thuộc với mọi người chỉ về việc một hàng hoá bị hết hạn sử dụng. Vậy hết đát là gì? và tại sao người ta lại sử dụng từ quá đát hãy cùng với Acc tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết dưới đây nhé!

Hết đát là gì? tại sao mọi người lại thích gọi như thế?

1. Hết đát là gì?

Theo quy định tại khoản 11 Điều 3 Nghị định 43/2017/NĐ-CP, thì hàng hết đát là một thuật ngữ thường được sử dụng để nói về một sản phẩm đã hết hạn sử dụng. "Đát" là từ vay mượn của nước ngoài (tiếng Anh). từ gốc của nó là Date (ngày tháng). Dân mình hay gọi là "đát".

Như vậy, người ta có thể hiểu rằng ngày hết hạn sử dụng "hết đát" được hiểu là ngày sau thời hạn sử dụng được ghi trên bao bì sản phẩm. Sau thời gian ghi trên bao bì, sản phẩm có thể mất chất lượng, mất các chất dinh dưỡng hoặc phát sinh các chất độc hại có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

• Ví dụ, nếu sản phẩm có thời hạn sử dụng từ ngày 1/6/2023 đến 31/12/2023, thì từ ngày 1/1/2024, sản phẩm được coi là đã hết hạn sử dụng.

Do đó, nhà sản xuất khuyến cáo người tiêu dùng không nên sử dụng sản phẩm sau khi đã hết hạn sử dụng. "Hàng quá đát” như vậy được coi là hàng mất phẩm chất, cần bị loại bỏ, không đem ra sử dụng được nữa. Đây là một tiêu chí rất quan trọng để đánh giá giá trị sử dụng của hàng hóa (thường chỉ dùng cho các loại thuốc tân dược và thực phẩm đóng hộp hàng loạt).

Hàng mà gọi là “quá đát” thì coi như bỏ đi, “cho cũng không thèm lấy” chứ đừng nói tới chuyện bán mua. Đã qua rồi cái thời kỳ “điếc không sợ súng”, sữa hộp để lâu ngày vẫn luộc lên để dùng; bánh quy hộp để qua năm vẫn mở ra “chiêu đãi” khách quý; cũng như thuốc Tây để mãi, ngả màu lấm tấm mốc vẫn đem bán và uống rất “vô tư”.

2. Tại sao người ta lại thích nói từ “hết đát” mà không phải là hết thời hạn sử dụng mặc dù nó cùng một nghĩa?

Trong ngôn ngữ hàng ngày, chúng ta thường tỏ ra ưa thích việc sử dụng cụm từ "hết đát", mặc dù có thể thay thế bằng các cụm từ như "quá (thời) hạn sử dụng" hoặc "hết hạn dùng". Điều này có thể được lý giải qua hai điểm chính.

Tại sao người ta lại thích nói từ “hết đát” mà không phải là hết thời hạn sử dụng mặc dù nó cùng một nghĩa?

• Thứ nhất, việc sử dụng "quá đát" giúp chúng ta diễn đạt cụ thể hơn và chính xác hơn, đặc biệt khi nói về các mặt hàng thực phẩm và thuốc men. Trong lĩnh vực này, thị trường tiêu dùng quốc tế đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt thời hạn sử dụng, và "đát" là cách nhấn mạnh lên tiêu chuẩn này. Thêm vào đó, từ này còn tạo ra sự gợi nhớ và phản ánh xu hướng trong giao tiếp hiện đại.
• Thứ hai, "quá đát" mang lại sắc thái biểu cảm mạnh mẽ hơn, ảnh hưởng đến người nghe nhiều hơn. Với âm tiết đơn giản và lạ tai, nó tạo ra ấn tượng mạnh và thu hút sự chú ý, đặc biệt trong lối nói hàng ngày. Trong khi đó, cụm từ "thời hạn sử dụng" mang đến sự trung tính và có thể áp dụng cho nhiều loại hình đối tượng.

Nhờ những khác biệt này, "quá đát" đã nhanh chóng trở thành một phong cách ngôn ngữ phổ biến và linh hoạt trong giao tiếp tiếng Việt. Ngoài ra, nó còn mở ra các khía cạnh mới và mở rộng phạm vi sử dụng, thậm chí xuất hiện trong các ngữ cảnh hoàn toàn khác nhau, từ hàng hóa đến các giá trị trừu tượng như tình yêu.

3. Kinh doanh bán bánh kẹo hết đát thì bị xử phạt vi phạm hành chính như thế nào?

Kinh doanh bán bánh kẹo hết đát thì bị xử phạt vi phạm hành chính như thế nào?

Theo các quy định chi tiết trong Điều 17 của Nghị định 98/2020/NĐ-CP, bao gồm các khoản 1, 3, 13 và khoản 14, và Khoản 4 Điều 4 Nghị định 17/2022/NĐ-CP đã được sửa đổi, việc kinh doanh bán bánh kẹo đã hết hạn sử dụng (hết đát) sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định như sau:

• Trường hợp sản phẩm bánh kẹo đã hết hạn sử dụng có giá trị khoảng 4 triệu đồng, các tổ chức có thể phải chịu mức phạt từ 2.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng, trong khi đối với cá nhân, mức phạt có thể là từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng. Ngoài ra, nếu vi phạm, cơ quan chức năng cũng có thể tịch thu các sản phẩm này hoặc buộc doanh nghiệp phải tiêu hủy chúng. Hành động này đồng thời cũng bao gồm việc hoàn trả số tiền lợi không hợp pháp thu được từ việc kinh doanh sản phẩm đã hết hạn sử dụng. Điều này nhấn mạnh sự nghiêm túc của pháp luật trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường sống.

4. Ăn thực phẩm hết đát có an toàn không?

Khi chọn mua thực phẩm, thường chúng ta lơ đi ngày hết hạn của sản phẩm mà mình chọn. Tuy nhiên, việc này có thể gây ra những vấn đề sức khỏe cho gia đình bạn khi tiêu thụ thực phẩm đã quá hạn, như rối loạn tiêu hóa, đau bụng và nguy cơ ngộ độc thực phẩm.

Hạn sử dụng là thời gian mà thực phẩm giữ được độ an toàn và chất lượng dinh dưỡng theo nhãn sản phẩm. Để tận dụng hết giá trị dinh dưỡng của thực phẩm, bạn nên tiêu thụ chúng trước ngày hết hạn.

Tuy nhiên, khi sử dụng thực phẩm sau ngày hết hạn, có thể bạn sẽ phải đối mặt với những vấn đề như:

- Nguy cơ bị nhiễm các bệnh đường ruột

• Dâu tây, quả việt quất và một số loại quả khác là thực phẩm giàu chất xơ và chất chống oxi hóa, nhưng chúng cũng có thể chứa ký sinh trùng Cyclospora, gây ra các vấn đề về tiêu hóa như tiêu chảy, nôn mửa, đầy hơi và triệu chứng giống như cúm nếu ăn khi chúng hết hạn.
• Rau mầm cũng có thể gây ra vi khuẩn E. coli nếu đã hỏng, gây tiêu chảy cấp. Triệu chứng có thể bao gồm đau bụng đi ngoài, phân có máu, sốt và nôn. Bệnh này kéo dài khoảng 10 ngày.
• Vì vậy, trước khi ăn, cần rửa kỹ rau và không ăn sau khi chúng hết hạn hoặc khi chúng bắt đầu có dấu hiệu nhớt hoặc úa vàng.
• Một loại vi khuẩn khác có thể phát triển trong thức phẩm hỏng là salmonella, thường xuất hiện trong trứng, thịt, cá và sữa.
• Khi tiêu thụ thức ăn nhiễm salmonella, có thể gây ra nhiễm trùng ruột, gây ra các triệu chứng như nôn, tiêu chảy và sốt cao sau khoảng 6 giờ. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu, gây ra nhiễm trùng máu và tấn công các cơ quan khác trong cơ thể, có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Ăn thực phẩm hết đát có an toàn không?

- Nguy cơ ngộ độc thực phẩm

• Khi thực phẩm đã để lâu, nếu bạn nhận thấy mùi lạ, chua hoặc thấy màu sắc thay đổi, đều là dấu hiệu bạn không nên ăn, vì có thể gây ngộ độc. Thời gian từ khi ăn đến khi phát hiện triệu chứng ngộ độc rất ngắn, chỉ trong khoảng từ 30 phút đến 3 giờ. Triệu chứng có thể bao gồm đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, chóng mặt và sốt. Ngộ độc thực phẩm có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe và trong trường hợp không được phát hiện và xử lý kịp thời, có thể dẫn đến tử vong.
• Vi khuẩn có thể tồn tại khắp mọi nơi trong không khí, làm cho thực phẩm của bạn dễ bị nhiễm khuẩn. Đặc biệt vào những ngày nắng nóng hoặc khi thời tiết chuyển mùa, vi khuẩn có thể phát triển nhanh hơn và dễ làm hỏng thực phẩm, do đó nguy cơ ngộ độc thực phẩm cũng tăng lên.

Tóm lại thuật ngữ hết đát là một hiện tượng tạo từ theo hướng ngoại nhập và bắt đầu bằng con đường truyền khẩu, một hiện tượng khá phổ biến trong những năm gần đây. Và dù những lối nói kiểu như “quá đát” đang được mọi người hào hứng chấp nhận, nó vẫn cần có một thời gian để thích ứng và khẳng định khả năng tồn tại của mình trong vốn từ tiếng Việt.