Hệ thống, cơ cấu tổ chức hải quan Việt Nam

Hiện nay, nhu cầu xuất nhập khẩu hàng hóa, giao thương quốc tế giữa các quốc gia cũng đang dần được mở rộng hơn. Theo đó, hoạt động hải quan là một hoạt động được coi là một hoạt động có vai trò rất quan trọng ở Việt Nam, vì đây là hoat động nhằm kiểm soát và bảo vệ, đảm bảo hàng hóa, phương tiện vận tài được xuất khẩu hoặc nhập khẩu qua biên giới. Như vậy, lực lượng hải quan đóng vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện các hoạt động hải quan này. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho quý bạn đọc về Hệ thống, cơ cấu tổ chức hải quan Việt Nam.

1. Hoạt động của hải quan Việt Nam

Hoạt động hải quan hiện nay có thể kể đến sẽ bao gồm các hoạt động như hoạt động kiểm tra, kiểm soát hàng hoá xuất nhập khẩu, phương tiện vận tải và hành khách xuất nhập cảnh, thu thuế xuất nhập khẩu, điều tra chống buôn lậu cũng như nhiều hoạt động khác theo quy định của pháp luật hiện hành. Các hoạt động này nhằm mục đích chính là để bảo hộ, phục vụ, thúc đẩy sản xuất trong nước, tăng sức cạnh tranh của hàng hoá trong nước, đẩy mạnh xuất khẩu, từ đó góp phần bảo vệ lợi ích chủ quyền quốc gia, an ninh kinh tế, an toàn xã hội.

Trong đó, địa bàn hoạt động hải quan sẽ bao gồm các khu vực biên giới, chẳng hạn như là cửa khẩu đường bộ, ga đường sắt liên vận quốc tế, cảng biển quốc tế, cảng sông quốc tế, cảng hàng không dân dụng quốc tế, các địa điểm làm thủ tục hải quan ngoài cửa khẩu, khu chế xuất, kho ngoại quan, kho bảo thuế, khu vực ưu đãi hải quan, bưu điện quốc tế, các địa điểm kiểm tra hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu trong lãnh thổ và trên vùng biển thực hiện quyền chủ quyền của Việt Nam, trụ sở doanh nghiệp khi tiến hành kiểm tra sau thông quan và các địa bàn hoạt động hải quan khác theo quy định của pháp luật.

2. Hệ thống, cơ cấu tổ chức của hải quan Việt Nam

Theo điều 14 Luật Hải quan, hệ thống tổ chức của hải quan Việt Nam bao gồm:

Một là, Tổng cục Hải quan.  Đây là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về hải quan và tổ chức thực thi pháp luật về hải quan.

Nhiệm vụ và quyền hạn của Tổng cục hải quan mang tính chất tổng quát và mang tính dẫn dắt, điều hành nhiều hơn, gắn bó mật thiết với Bộ tài chính như trình Bộ trưởng Bộ Tài chính để trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hoặc cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định; Ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ; văn bản theo quy định của pháp luật thuộc phạm vi quản lý của Tổng cục Hải quan….

Hai là, Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Cục hải quan là hoạt động áp dụng pháp luật và thực hiện các nghiệp vụ cần thiết để thực hiện hoạt động hải quan, ví dụ:

- Tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn, triển khai các đơn vị thuộc và trực thuộc thực hiện các quy định của pháp luật về hải quan trên địa bàn, gồm:

- Thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, chuyển cửa khẩu, quá cảnh, hành lý của người xuất cảnh, nhập cảnh và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo quy định của pháp luật.

- Áp dụng các biện pháp nghiệp vụ cần thiết để chủ động phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa và các chất ma túy qua biên giới trong phạm vi địa bàn hoạt động. Phối hợp thực hiện nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu, phòng, chống vận chuyển trái phép hàng hóa và các chất ma túy qua biên giới, ngoài phạm vi địa bàn hoạt động của Cục Hải quan theo quy định của pháp luật.

Ba là, Chi cục Hải quan, Đội Kiểm soát Hải quan và đơn vị tương đương.

Chi cục Hải quan, Đội Kiểm soát Hải quan và đơn vị tương đương là một phần trong cơ cấu hệ thống tổ chức của Hải quan Việt Nam, thuộc cơ cấu tổ chức của Cục Hải quan. Số lượng chi cục, Đội kiểm soát ở tỉnh cũng có thể có sự khác nhau, tùy thuộc vào  khối lượng công việc, quy mô, tính chất hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, đặc thù, điều kiện kinh tế – xã hội của từng địa bàn.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Chi cục hải quan được pháp luật trao cho khá chi tiết, việc thực hiện hoạt động hải quan thông qua các cơ quan này thực sự đạt hiệu quả vì phân bố vùng nhỏ, dễ quản lý đối với hàng hóa xuất, nhập khẩu, cụ thể:

- Thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, chuyển cửa khẩu, quá cảnh; hành lý, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh theo quy định của pháp luật.

- Thực hiện kiểm soát hải quan để phòng, chống buôn lậu, chống gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, phòng, chống ma túy trong phạm vi địa bàn hoạt động hải quan. Phối hợp với các lực lượng chức năng khác để thực hiện công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới ngoài phạm vi địa bàn hoạt động hải quan.

- Tiến hành thu thuế và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; thực hiện việc ấn định thuế, theo dõi, thu thuế nợ đọng, cưỡng chế thuế; đảm bảo thu đúng, thu đủ, nộp kịp thời vào ngân sách nhà nước.

- Tổ chức thực hiện kiểm tra sau thông quan theo quy định.

- Thực hiện thống kê nhà nước về hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh thuộc phạm vi quản lý.

3. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Hải quan

Theo Điều 13 Luật hải quan 2014, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hải quan được quy định như sau:

- Hải quan Việt Nam được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung, thống nhất.

- Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan thống nhất quản lý, điều hành hoạt động của Hải quan các cấp; Hải quan cấp dưới chịu sự quản lý, chỉ đạo của Hải quan cấp trên.

Trên đây là các nội dung về hệ thống, cơ cấu tổ chức của hải quan Việt Nam. Mong rằng bài viết sẽ cung cấp cho quý đọc giả những thông tin hữu ích. Nếu có thắc mắc hay cần tư vấn, hãy liên hệ với công ty luật ACC để chúng tôi có thể giải đáp cho quý bạn đọc một cách nhanh chóng nhất.