Trong quá trình phát triển, hệ thống là một khái niệm trừu tượng, gây khó khăn cho việc tìm hiểu. Theo đó, hệ thống thường được chia thành hai loại là hệ thống đóng và hệ thống mở. Tư duy hệ thống đóng với đặc điểm ổn định sẽ giúp bạn đọc quan tâm đến những khía cạnh khác nhau bên trong một tổ chức khép kín. Để hiểu rõ một tổ chức, cần xác định thành phần liên quan đến hoạt động và khám phá cách thức tương tác của nó. Cùng ACC tìm hiểu hệ thống đóng là gì.
Hệ thống đóng là gì?
1. Hệ thống đóng là gì?
Hệ thống (system) là một tập hợp có tổ chức, gồm nhiều phần tử có các mối quan hệ ràng buộc lẫn nhau. Các phần tử cùng hoạt động hướng tới mục tiêu chung. Thuyết hệ thống được phát triển vào những năm 30 và 40 của thế kỷ XX do nhà sinh học Ludving Von Bertanffy khởi xướng. Thuyết hệ thống bao quát mọi lĩnh vực như sinh học, kinh tế, tin học, xã hội học. Một hệ thống được định nghĩa là một tổng thể phức hợp gồm nhiều yếu tố nào đó đều tác động lên các yếu tố khác và cũng tác động lên toàn bộ hệ thống. Một hệ thống có thể gồm nhiều hệ thống nhỏ, đồng thời là bộ phận tạo nên một hệ thống lớn. Ví dụ, khái niệm hệ thống được sử dụng trong đời sống hằng ngày như hệ thống giao thông, hệ thống truyền thông,… Phần tử trong hệ thống có thể là vật chất hoặc phi vật chất. Cả con người, máy móc hay thông tin, dữ liệu, phương pháp xử lý, quy tắc, quy trình xử lý đều có thể là phần tử trong hệ thống.
Hệ thống là một tổng thể và duy trì sự tồn tại bằng sự tương tác giữa các phần tử tạo nên nó. Các yếu tố của hệ thống thường tham gia vào nhiều hệ thống khác. Điều này đòi hỏi mỗi thành tố phải thực hiện tốt vai trò của mỗi hệ thống mà nó đóng vai.
Tham khảo Hệ thống bảng tài khoản kế toán (Cập nhật 2022)
Có những hệ thống khép kín, không trao đổi với những hệ thống xung quanh. Hệ thống đóng (tiếng Anh là closed system) là: một hệ thống cụ thể có ranh giới nhưng không cho phép sự truyền năng lượng hoặc truyền thông tin được gọi là hệ thống đóng. Nói cách khác, hệ thống đóng là hệ thống không tương tác với môi trường, không trao đổi vật chất, năng lượng với môi trường ngoài. Sự biến hoá vật chất và năng lượng chỉ diễn ra trong phạm vi nội bộ hệ thống.
Trên thực tế, không có hệ thống cụ thể nào là hệ thống đóng hoàn toàn. Vì vậy, chỉ tồn tại hệ thống cụ thể tương đối mở hoặc tương đối đóng, và luôn tồn tại sự truyền vật chất – năng lượng trong hệ thống. Nhìn chung, về lý thuyết, hệ thống đóng là một hệ thống cụ thể bị cô lập tương đối với môi trường bên ngoài, chỉ có sự tương tác giữa các thành phần bên trong hệ thống, không có yếu tố đầu vào và đầu ra. Trong hệ thống đóng, khi năng lượng sử dụng hết, sau một khoảng thời gian nhất định, hệ thống sẽ dần dần thay đổi hoặc tan vỡ.
Tuy nhiên, trong một hệ thống khép kín trao đổi năng lượng với môi trường xung quanh, vấn đề bên trong một hệ thống khép kín luôn tương tự nhau. Khi một phản ứng xảy ra, hệ có thể nở ra, hoặc nó có thể truyền năng lượng ra xung quanh nếu nó ở nhiệt độ thấp hơn.
Một hệ thống cô lập (isolated system) không là một hệ thống đóng. Hệ thống bị cô lập là một hệ thống có ranh giới nhưng hoàn toàn không tiếp nhận bất kỳ yếu tố đầu vào nào. Mặt khác, nó khác với một hệ thống đóng bởi vì hệ thống cô lập không có tiếp xúc cơ và nhiệt với xung quanh nó. Loại hệ thống này không phụ thuộc vào cấu trúc hay loại hình của nó và có xu hướng chuyển trạng thái từ hỗn loạn sang ổn định. Cùng với thời gian, các hệ cô lập đạt đến trạng thái cân bằng bằng các cách khác nhau.
Tham khảo Hệ thống tiền tệ quốc tế chức năng hệ ... - Luật ACC
2. Sự khác biệt giữa hệ thống đóng và hệ thống mở
Hệ thống mở là hệ thống có tương tác với môi trường. Ngược lại, hệ thống đóng là hệ thống không tương tác với môi trường (chỉ tồn tại trên lý thuyết).
Mục tiêu của hệ thống là lý do tồn tại của hệ thống. Để đạt được mục tiêu, hệ thống tương tác với môi trường bên ngoài của nó (tức là các thực thể tồn tại bên ngoài hệ thống). Vì thế, sự khác biệt chính giữa hệ thống đóng và hệ thống mở là trong một hệ thống kín thì vật chất không trao đổi với xung quanh mà chỉ có năng lượng trao đổi với xung quanh, trong khi đó, trong một hệ thống mở, cả vật chất và năng lượng đều trao đổi với xung quanh.
Hệ thống đóng và hệ thống mở cùng là một hệ thống cụ thể, có thể xác định dễ dàng thông qua nghiên cứu thực nghiệm nhưng xu hướng phát triển lại trái ngược nhau. Cụ thể, hệ thống mở (hầu hết là các hệ thống sống) luôn phụ thuộc vào môi trường trao đổi vật chất, năng lượng và thông tin. Cấu trúc của hệ thống được kiểm soát bởi các yếu tố thông tin và một số hình thức năng lượng. Trong hệ thống mở, các phần tử cũng như các mối liên hệ đều có khả năng tự điều chỉnh để phù hợp với môi trường bên ngoài, vì vậy, các hệ thống mở có khả năng trao đổi rộng rãi hơn trên nhiều khía cạnh khi tồn tại trong môi trường xác định. Ngược lại, hệ thống đóng không có xu hướng tiếp nhận nguồn vật chất, năng lượng cũng như trao đổi thông tin với môi trường bên ngoài, vì vậy theo sự phát triển của thời gian, hệ thống đóng sẽ càng ngày càng thu hẹp và hạn chế hoạt động.
Tham khảo Hệ thống văn bản pháp luật Việt Nam hiện nay
3. Câu hỏi liên quan
Nguyên tắc hoạt động của một hệ thống là gì?
5 nguyên tắc bao gồm
- Mọi hệ thống đều nằm trong một hệ thống khác lớn hơn.
- Mọi hệ thống đều có thể chia thành những hệ thống khác nhỏ hơn.
- Mọi hệ thống đều có thể tương tác với các hệ thống khác và thu nhận thông tin, năng lượng từ môi trường bên ngoài để tồn tại.
- Mọi hệ thống cần đầu vào hay năng lượng để tồn tại.
- Mọi hệ thống tìm kiếm sự cân bằng với hệ thống khác.
Các đặc trưng xác định trạng thái của một hệ thống?
5 đặc trưng bao gồm:
- Trạng thái ổn định
- Trạng thái điều hòa hay cân bằng
- Trạng thái sự khác biệt
- Trạng thái tổng hòa giữa các hệ thống và các tiểu hệ thống với nhau
- Trạng thái trao đổi
Có bao nhiêu cách phân loại hệ thống?
Có 2 cách phân loại hệ thống
- Cách 1: Các hệ thống đóng là các hệ thống không có hình thức trao đổi vượt quá giới hạn; Các hệ thống mở xảy ra khi năng lượng vượt quá giới hạn.
- Cách 2: Trong công tác xã hội cá nhân, hai hình thức cơ bản của thuyết hệ thống là lý thuyết hệ thống tổng quát và lý thuyết hệ thống sinh thái.
Có thể thấy, hệ thống đóng là hệ thống tương đối ổn định trong khoảng thời gian dài. Điều này có lợi trong một số trường hợp, mặt khác, khi đạt đến trạng thái cân bằng ổn định, hệ thống đóng mất đi khả năng thực hiện bất kỳ hoạt động nào. Chính vì vậy, bạn cần vận dụng tối đa những lợi thế và hạn chế các điều kiện khó khăn khi áp dụng hệ thống đóng.
Nội dung bài viết:
Bình luận