Hành chính nhà nước là gì? Vai trò của hành chính nhà nước

Hành chính nhà nước là gì?

1. Hành chính nhà nước là gì?

Một quốc gia phụ thuộc rất nhiều vào bộ máy nhà nước, vì đây là cơ sở của hệ thống quản lý công việc hành chính của quốc gia và là các tổ chức quan trọng của nó. Bộ máy nhà nước bao gồm các cơ quan thực hiện và điều hành các quy định của Quốc hội hoặc Hội đồng nhân dân ở mọi cấp độ, để quản lý toàn diện hoặc từng lĩnh vực, ngành nghề trong quốc gia hoặc trên phạm vi địa lý nhất định.

Hoạt động hành chính nhà nước là quá trình thực thi quyền hành pháp của nhà nước, gồm việc thực hiện và điều hành các cơ quan hành chính nhà nước để quản lý xã hội theo luật pháp, phục vụ cộng đồng và duy trì sự ổn định, phát triển của xã hội.

Hành chính nhà nước là một hoạt động đa dạng, liên quan đến nhiều lĩnh vực và ngành nghề khác nhau. Vì vậy, bản chất của nó rất phong phú, vừa mang tính chất chính trị, vừa có yếu tố pháp lý và là một phương tiện quản lý cũng như một nghề.

Trong lĩnh vực chính trị, hành chính nhà nước tồn tại và phục vụ trong môi trường chính trị, tuân thủ lãnh đạo chính trị, và do đó có tính chất chính trị. Nó thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ được đặt ra bởi chính trị, tham gia vào quá trình lập pháp, không chỉ thực hiện chính sách mà còn tham gia vào việc xây dựng chính sách và phục vụ lợi ích của cộng đồng và lợi ích công.

Trong lĩnh vực pháp lý, hành chính nhà nước hoạt động dưới sự điều chỉnh của luật pháp, tuân thủ các quy định của nhà nước và có trách nhiệm tổ chức thi hành pháp luật, áp dụng pháp luật vào cuộc sống xã hội. Nó cũng thực hiện chức năng lập quy, tức là ban hành các văn bản pháp luật cụ thể và hướng dẫn thực thi luật.

Hành chính nhà nước cũng tham gia vào hoạt động quản lý, là một phần của hệ thống quản lý nhà nước và thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước. Nó cũng thực hiện chức năng thực thi pháp luật và chính sách, hợp tác với các tổ chức xã hội và cá nhân để đạt được mục tiêu chung.

Hành chính nhà nước cũng là một lĩnh vực chuyên môn và một nghề nghiệp, đòi hỏi đội ngũ cán bộ và công chức có trình độ chuyên môn và nghiệp vụ, được coi là những chuyên gia về hành chính. Hành chính là một công việc trí óc, thực hiện các ý tưởng chính trị và được coi là một nghề cao quý trong xã hội hiện đại.

2. Vai trò của hành chính nhà nước

Trách nhiệm của hành chính nhà nước đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sự tồn tại và tiến bộ của mỗi quốc gia và nhà nước. Điều này được biểu hiện qua các điểm sau:

Trung ương hành chính nhà nước phụ trách quản lý hành chính nhà nước tổng thể và toàn diện, dựa trên các điều kiện chính trị, kinh tế, xã hội của quốc gia để ban hành hướng dẫn pháp luật và đảm bảo sự thống nhất trong quản lý hành chính nhà nước trên toàn lãnh thổ quốc gia.

Trung ương hành chính nhà nước phát triển chính sách chung về các vấn đề nội bộ và quốc tế của quốc gia, đại diện và bảo vệ quyền lợi của quốc gia mà không ảnh hưởng đến quyền lợi của các địa phương, đồng thời điều phối lợi ích quốc gia và lợi ích chung của các địa phương.

Thực hiện các mục tiêu và ý tưởng của các nhà chính trị - người đại diện của nhân dân, thông qua việc thực thi quyết định của các cơ quan chính trị để phục vụ lợi ích quốc gia và nhân dân.

Điều hành các hoạt động kinh tế - xã hội nhằm mục tiêu tối ưu và hiệu quả cao nhất bằng cách đề xuất và điều chỉnh kế hoạch, quy hoạch, hướng dẫn và tổ chức thực hiện pháp luật, cũng như kiểm tra và xử lý vi phạm.

Duy trì và thúc đẩy sự phát triển của xã hội bằng cách duy trì và tạo điều kiện thuận lợi cho các yếu tố cấu thành xã hội như tài nguyên, nguồn lực vật chất và nhân lực, cũng như khắc phục những thất bại của thị trường hoặc hậu quả từ các sai sót.

Bảo đảm cung cấp dịch vụ công cho xã hội, đặc biệt là trong bối cảnh phát triển và dân chủ hóa của xã hội, nhấn mạnh vai trò của hành chính nhà nước trong phục vụ lợi ích của nhân dân, là chủ thể của xã hội và quyền lực nhà nước.

3. Đặc điểm bộ máy hành chính nhà nước

Trong khung pháp lý, bộ máy hành chính của quốc gia đảm nhận vai trò đại diện có thẩm quyền để thực hiện các quyền và nghĩa vụ nhằm mục tiêu lợi ích công cộng. Sức mạnh của nhà nước phản ánh qua khả năng ban hành các tài liệu pháp lý như nghị định, quyết định, chỉ thị và có thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế hành chính.

Hệ thống tổ chức của bộ máy hành chính nhà nước cần phải phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được quy định trong pháp luật. Bộ máy này cần có tính độc lập tương đối trong tổ chức, với cơ cấu và mối quan hệ công việc bên trong được điều chỉnh theo từng nhiệm vụ và chức năng cụ thể.

Quá trình thành lập và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước phải tuân thủ theo quy định của pháp luật, có chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền riêng và cần phối hợp với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước theo quy định của luật pháp.

Nguồn nhân lực chính của bộ máy hành chính nhà nước gồm cán bộ và công chức, được tuyển dụng, bổ nhiệm hoặc bầu cử theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.

Hệ thống bộ máy hành chính nhà nước được tổ chức từ Trung ương đến cơ sở, với Chính phủ là trung tâm, tạo nên một hệ thống thống nhất, có cấu trúc theo tầng lớp và mối quan hệ tương tác để thực hiện quản lý hành chính nhà nước.

Thẩm quyền của bộ máy hành chính nhà nước được xác định dựa trên lãnh thổ, ngành nghề hoặc lĩnh vực chuyên môn, giới hạn trong phạm vi hoạt động thực hiện và điều hành.

Bộ máy hành chính nhà nước bao gồm các đơn vị cơ sở trực thuộc, góp phần trực tiếp vào sự phát triển của xã hội, và hầu hết các cơ quan quản lý hành chính đều có các đơn vị cơ sở trực thuộc.

4. Sơ đồ bộ máy hành chính nhà nước:

Quốc hội

Quốc hội được xem như lực lượng đại diện chính của dân chúng, là tâm điểm của quyền lực nhà nước tại Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Dựa theo Hiến pháp năm 2013, Quốc hội đảm nhiệm vai trò thiết yếu trong việc tạo ra luật pháp, quyết định các vấn đề trọng yếu của quốc gia và có trách nhiệm giám sát cao nhất đối với hoạt động của các cơ quan Nhà nước. Nhiệm vụ và quyền hạn của Quốc hội được quy định chi tiết tại Điều 70 của Hiến pháp 2013.

Chủ tịch nước

Chủ tịch nước, như một biểu tượng của Nhà nước, đại diện cho quốc gia Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cả trong và ngoài nước (Xem Điều 86); vai trò và quyền hạn của Chủ tịch nước được xác định rõ ràng tại Điều 88 của Hiến pháp 2013.

Chính phủ

Chính phủ, với tư cách là cơ quan hành chính cao nhất của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có trách nhiệm thực hiện quyền hành pháp và chịu trách nhiệm thực thi quyết định của Quốc hội. Chính phủ phải đảm bảo sự thống nhất trong việc quản lý mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, tuân thủ theo Hiến pháp và pháp luật.

Bộ và cơ quan ngang Bộ

Các cơ quan hành chính Nhà nước ở cấp trung ương, ngoài Chính phủ, bao gồm 22 Bộ và cơ quan ngang Bộ, gồm 18 Bộ và 4 cơ quan ngang Bộ.

Dưới cấp Bộ là các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh (không phải là cơ quan hành chính Nhà nước), bao gồm các Sở như Sở Tư pháp, Sở Tài chính và những tổ chức tương tự. Các Sở này có trách nhiệm hỗ trợ và thực hiện các chỉ đạo của Ủy ban nhân dân tỉnh về các lĩnh vực địa phương.

Dưới cấp Sở là các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban Nhân dân cấp huyện (không phải là cơ quan hành chính Nhà nước), bao gồm các Phòng như Phòng Giáo dục đào tạo, Phòng y tế và các tổ chức tương tự.

Các cơ quan xét xử

Các cơ quan xét xử bao gồm:

- Tòa án nhân dân tối cao.

- Tòa án nhân dân địa phương.

- Tòa án quân sự.

- Các tòa án do luật quy định.

Công việc chính của họ là xét xử và giải quyết các vụ án hình sự, dân sự, lao động, hôn nhân và gia đình, nhằm bảo vệ trật tự pháp luật. Các tòa án hoạt động dựa trên nguyên tắc độc lập và tuân thủ pháp luật.

Các cơ quan kiểm sát

Các cơ quan kiểm sát bao gồm:

- Viện kiểm sát nhân dân tối cao.

- Viện kiểm sát nhân dân địa phương.

- Viện kiểm sát quân sự.

Công việc của họ là kiểm tra việc tuân thủ pháp luật và thực hiện quyền công tố nhà nước trong phạm vi thẩm quyền được quy định bởi luật, đảm bảo sự chấp hành nghiêm ngặt và thống nhất của pháp luật.

Chính quyền địa phương

Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực tại địa phương, đại diện cho ý chí và quyền lợi của nhân dân, được bầu ra bởi dân chúng địa phương, chịu trách nhiệm trước cộng đồng và các cơ quan nhà nước cấp trên. Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề cụ thể của địa phương theo quy định của pháp luật và giám sát việc thực thi pháp luật ở địa phương.

Ủy ban nhân dân tại các cấp chính quyền địa phương, do Hội đồng nhân dân tương ứng bầu ra, là cơ quan thực thi của Hội đồng nhân dân, là cơ quan hành chính nhà nước tại địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. Uỷ ban nhân dân tổ chức việc thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương; tổ chức thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân và thực hiện các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên giao (Điều 114).