Giáo dục nghề nghiệp là gì? Mục tiêu và các loại hình cơ sở

Giáo dục nghề nghiệp là gì? Giáo dục một phần quan trọng của hệ thống giáo dục nhằm chuẩn bị học viên cho công việc trong các lĩnh vực nghề nghiệp cụ thể. Vậy cụ thể nó là gì? Hãy cùng Acc theo dõi qua bài viết dưới đây.

Giáo dục nghề nghiệp là gì? Mục tiêu và các loại hình cơ sở

1. Giáo dục nghề nghiệp là gì?

Giáo dục nghề nghiệp được coi là một phần quan trọng của hệ thống giáo dục quốc dân. Theo Khoản 1 Điều 3 của Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014, giáo dục nghề nghiệp được xác định là một trong các cấp bậc của hệ thống giáo dục quốc dân, nhằm mục đích đào tạo trình độ từ sơ cấp đến cao đẳng, cùng các chương trình đào tạo nghề khác, nhằm phục vụ trực tiếp cho nhu cầu nhân lực trong các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và dịch vụ. Điều này được thực hiện thông qua hai hình thức chính là đào tạo chính quy và đào tạo thường xuyên.

Đồng thời, tại Điều 36 của Luật Giáo dục năm 2019, mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp là đào tạo nhân lực trực tiếp cho các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, với năng lực hành nghề phù hợp với trình độ đào tạo; đảm bảo đạo đức, sức khỏe, và trách nhiệm nghề nghiệp; khuyến khích khả năng sáng tạo và thích ứng với môi trường hội nhập quốc tế; đồng thời, giúp nâng cao năng suất và chất lượng lao động. Điều này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho người học sau khi hoàn thành khóa học để có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc tiếp tục học hỏi để nâng cao trình độ.

Giáo dục nghề nghiệp có thể được thực hiện thông qua các hình thức đào tạo chính quy tại các trường cao đẳng, đại học, hoặc thông qua đào tạo thường xuyên tại các trung tâm đào tạo nghề. Các chương trình đào tạo thường bao gồm cả lý thuyết và thực hành trong lĩnh vực cụ thể, như may mặc, điện tử, kỹ thuật, y tế, hay nấu ăn, tùy thuộc vào nhu cầu và tiêu chuẩn của ngành nghề đó.

2. Mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp

Giáo dục nghề nghiệp nhằm đào tạo nhân lực trực tiếp cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, có năng lực hành nghề tương ứng với trình độ đào tạo; có đạo đức, sức khỏe; có trách nhiệm nghề nghiệp; có khả năng sáng tạo, thích ứng với môi trường làm việc trong bối cảnh hội nhập quốc tế; bảo đảm nâng cao năng suất, chất lượng lao động; tạo điều kiện cho người học sau khi hoàn thành khóa học có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc học lên trình độ cao hơn.

Mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp

Với kiến thức được cung cấp từ các trung tâm giáo dục nghề nghiệp, người học được trang bị đủ kiến thức để thực hiện các công việc theo yêu cầu của nhà tuyển dụng. Điều này không chỉ giúp họ nâng cao trình độ chuyên môn mà còn góp phần vào phát triển kinh tế của đất nước, đồng thời giảm thiểu tình trạng thất nghiệp do thiếu nguồn nhân lực chất lượng.

Cụ thể, giáo dục nghề nghiệp chia thành các cấp độ như sơ cấp, trung cấp và cao đẳng, mỗi cấp độ đều có mục tiêu đào tạo riêng biệt:

• Trình độ sơ cấp: Đào tạo những kỹ năng cơ bản để thực hiện các công việc đơn giản trong một nghề. Ví dụ như lắp ráp thiết bị điện, chăn nuôi truyền thống, hoặc vận hành máy may.
• Trình độ trung cấp: Đào tạo những kỹ năng phức tạp hơn, bao gồm cả công việc độc lập và làm việc theo nhóm. Điều này bao gồm việc thiết kế mạch điện hoặc thiết kế trang phục.
• Trình độ cao đẳng: Đào tạo những kỹ năng cao cấp, bao gồm cả việc giải quyết vấn đề phức tạp và sáng tạo. Ví dụ như theo dõi và quản lý quá trình làm việc của đội ngũ, hoặc sáng tạo ra các sản phẩm mới.

Như vậy, mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp là cung cấp cho học viên những kỹ năng cần thiết để tham gia vào nền kinh tế và xã hội, từ đó giảm thiểu tình trạng thất nghiệp và đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.

3. Vai trò và chức năng của giáo dục nghề nghiệp

3.1 Vai trò của giáo dục nghề nghiệp

Giáo dục nghề nghiệp là việc hướng dẫn và đào tạo người ta về những kỹ năng và kiến thức cụ thể trong một lĩnh vực nghề nghiệp nhất định. Vai trò của nó rất quan trọng vì nó giúp người ta trở thành những chuyên gia trong ngành của họ. Thông qua việc cung cấp các khóa học và đào tạo chuyên sâu, Giáo dục nghề nghiệp giúp mọi người phát triển kỹ năng cần thiết để làm việc trong các lĩnh vực như kỹ thuật, y tế, nghệ thuật, kinh doanh và nhiều lĩnh vực khác.

Vai trò và chức năng của giáo dục nghề nghiệp

Một điểm cực kỳ quan trọng của giáo dục nghề nghiệp là nó mở ra cơ hội cho những người không muốn hoặc không có khả năng tiếp tục học đại học. Thay vì phải theo đuổi học thuật truyền thống, học viên có thể chọn lựa học tập và phát triển kỹ năng trong các lĩnh vực nghề nghiệp khác nhau, từ cơ bản đến nâng cao.

Ngoài ra, giáo dục nghề nghiệp cũng giúp kết nối mạnh mẽ giữa học và thực tiễn làm việc. Bằng cách liên kết với các doanh nghiệp và tổ chức trong ngành, các cơ sở đào tạo nghề có thể đảm bảo rằng chương trình học của họ phản ánh thực tế và đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động.

3.2 Chức năng của giáo dục nghề nghiệp

•   Đào tạo kỹ năng chuyên môn: Giáo dục nghề nghiệp giúp cá nhân học được các kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm cần thiết để thực hiện công việc một cách chuyên nghiệp và hiệu quả.
•   Phát triển năng lực cá nhân: Qua quá trình giáo dục nghề nghiệp, cá nhân có cơ hội phát triển và nâng cao năng lực của mình, từ đó tạo điều kiện cho sự thăng tiến và thành công trong sự nghiệp.
•   Tạo ra đội ngũ lao động có chất lượng: Bằng cách trang bị kỹ năng và kiến thức cần thiết, giáo dục nghề nghiệp đóng góp vào việc xây dựng một đội ngũ lao động chất lượng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội.
•   Cải thiện dân trí và nhận thức: Giáo dục nghề nghiệp cũng giúp nâng cao trình độ dân trí và nhận thức của cá nhân về công việc và vai trò của họ trong xã hội, từ đó tạo ra một môi trường làm việc tích cực và chuyên nghiệp.

4. Các loại hình cơ sở giáo dục nghề nghiệp

Theo Điều 5 của Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp gồm:

• Trung tâm giáo dục nghề nghiệp.
• Trường trung cấp.
• Trường cao đẳng.

Các loại hình cơ sở giáo dục nghề nghiệp được tổ chức như sau:

• Cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập là những cơ sở thuộc sở hữu Nhà nước, được Nhà nước đầu tư và xây dựng cơ sở vật chất.
• Cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục là những cơ sở thuộc sở hữu của các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức kinh tế tư nhân hoặc cá nhân, được các tổ chức và cá nhân này đầu tư và xây dựng cơ sở vật chất.

Các loại hình cơ sở giáo dục nghề nghiệp

• Cơ sở giáo dục nghề nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài bao gồm cơ sở giáo dục nghề nghiệp 100% vốn của nhà đầu tư nước ngoài và cơ sở giáo dục nghề nghiệp liên doanh giữa nhà đầu tư trong nước và nhà đầu tư nước ngoài.

5. Đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp

Việc đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp được thực hiện theo quy định của Điều 19 của Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014. Cụ thể:

- Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học và doanh nghiệp chỉ được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp khi đáp ứng các điều kiện sau đây:

• Có quyết định thành lập hoặc cho phép thành lập.
• Đảm bảo có đất đai, cơ sở vật chất, và thiết bị đáp ứng yêu cầu hoạt động đào tạo.
• Có chương trình đào tạo, giáo trình, và tài liệu học tập theo quy định.
• Có đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp đủ chuyên môn và nghiệp vụ, đủ về số lượng và cơ cấu.
• Đảm bảo nguồn lực tài chính để duy trì và phát triển hoạt động giáo dục nghề nghiệp.
• Có điều lệ và quy chế tổ chức, hoạt động.

- Các cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp chỉ được tuyển sinh và tổ chức đào tạo khi đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp.

Trong trường hợp có sự thay đổi các thông tin đã ghi trong giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp, cơ sở hoạt động này phải thực hiện đăng ký bổ sung với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Bài viết trên trình bày về giáo dục nghề nghiệp là gì? và vai trò của nó trong hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo dục nghề nghiệp đào tạo nhân lực trực tiếp phục vụ cho các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và dịch vụ. Ngoài ra còn cung cấp các cấp độ đào tạo từ sơ cấp đến cao đẳng, giúp người học có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc tiếp tục học hỏi.