Định nghĩa tài khoá là gì? Phân loại chính sách tài khoá

Từ lâu, tài khóa vẫn luôn là một vấn đề quan trọng đối với không chỉ các doanh nghiệp mà còn là cả đối với Nhà Nước. Đây là một trong những định nghĩa quan trọng đối với ngân sách Nhà Nước. Vậy, tài khóa là gì mà lại quan trọng đến vậy? Hãy cùng ACC theo dõi bài viết dưới đây để tìm hiểu rõ về vấn đề này.

1. Định nghĩa tài khoá là gì?

Tài khóa là một chu kỳ kéo dài khoảng 42 tháng, được áp dụng cho việc lập báo cáo dự toán và quyết toán hàng năm của ngân sách nhà nước và các doanh nghiệp. Đồng thời, tài khóa cũng là thời điểm quan trọng để tính toán thuế hàng năm. Tùy thuộc vào quy định của từng quốc gia hoặc theo nhu cầu hoạt động của các doanh nghiệp, tài khóa có thể trùng với năm dương lịch hoặc khác với năm lịch thông thường.

Ví dụ, ở Mỹ, đa số các công ty thường chọn tài khóa trùng với năm dương lịch, nhưng các công ty bán lẻ thường bắt đầu tài khóa từ ngày 1 tháng 2 của năm trước đến ngày 31 tháng 1 của năm sau. Tại một số quốc gia khác như Anh, theo Luật về tài chính năm 1854, tài khóa được tính từ ngày 1 tháng 4 dương lịch của năm trước đến ngày 31 tháng 3 dương lịch của năm sau. Tuy nhiên, thời gian này có thể được kéo dài thêm 5 ngày nữa để phục vụ việc đánh thuế thu nhập hoặc thuế vốn, điều này có nghĩa là kết thúc vào ngày 5 tháng 4 của năm sau.

2. Phân loại các chính sách tài khoá

Chính sách tài khóa là các biện pháp mà một quốc gia hay tổ chức áp dụng để quản lý nguồn lực tài chính, thúc đẩy phát triển kinh tế và duy trì ổn định tài chính. Dưới đây là một số phân loại cơ bản của chính sách tài khóa:

• Chính sách tiền tệ: Các biện pháp liên quan đến việc quản lý tiền tệ, bao gồm việc kiểm soát lãi suất, tăng trưởng ngân hàng, và quản lý tỷ giá hối đoái. Mục tiêu của chính sách tiền tệ thường là kiểm soát lạm phát, ổn định giá cả, và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

• Chính sách thuế: Bao gồm việc xác định các loại thuế và mức thuế, cũng như việc áp dụng các khoản miễn giảm thuế. Chính sách thuế thường được sử dụng để tăng nguồn thu nhập cho chính phủ, điều tiết phân phối thu nhập và tài nguyên, và thúc đẩy một số mục tiêu kinh tế và xã hội nhất định.

• Chính sách ngân sách: Định hình các chi phí và thu nhập của chính phủ, bao gồm cả việc quyết định chi tiêu công và thu ngân sách. Chính sách ngân sách thường phản ánh các ưu tiên của chính phủ đối với các lĩnh vực như giáo dục, y tế, quốc phòng, và các chương trình xã hội khác.

• Chính sách về vay nợ: Quy định về việc chính phủ hoặc các tổ chức tài chính khác vay tiền để chi tiêu hoặc đầu tư. Chính sách về vay nợ thường phải cân nhắc giữa việc tăng cường đầu tư và tăng trưởng kinh tế với rủi ro về nợ công và ổn định tài chính.

• Chính sách tiết kiệm và đầu tư: Định hình các biện pháp để thúc đẩy tiết kiệm và đầu tư trong nền kinh tế. Các biện pháp có thể bao gồm việc cung cấp các kênh tiết kiệm an toàn và hiệu quả, khuyến khích đầu tư tư nhân và nước ngoài, và tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển vốn tư nhân.

• Chính sách quản lý nợ công: Các biện pháp nhằm kiểm soát và giảm thiểu mức độ nợ công của một quốc gia. Điều này có thể bao gồm việc tối ưu hóa cấu trúc nợ, tái cơ cấu nợ, và thực hiện biện pháp để tăng nguồn thu nhập cho chính phủ.

• Chính sách tài chính công: Bao gồm các biện pháp quản lý tài chính của chính phủ, bao gồm cả việc quản lý ngân sách, nợ công, và các nguồn thu khác. Mục tiêu của chính sách tài chính công thường là đảm bảo ổn định tài chính và cung cấp nguồn tài chính cho các dự án công cần thiết.

3. Các chính sách tài khóa khác

Ngoài các chính sách tài khóa kích thích, kiềm chế, mở rộng và thắt chặt được đề cập ở trên, còn có một số chính sách tài khóa khác như:

Chính sách tài khóa tự động:

Là chính sách tự động điều chỉnh thu chi ngân sách dựa trên biến động của nền kinh tế.

Ví dụ: hệ thống trợ cấp thất nghiệp sẽ tự động tăng khi tỷ lệ thất nghiệp tăng.

Chính sách tài khóa theo hướng cấu trúc:

Là chính sách nhằm thay đổi cấu trúc nền kinh tế.

Ví dụ: chính sách giảm thuế cho các ngành công nghiệp công nghệ cao.

Chính sách tài khóa xanh:

Là chính sách nhằm thúc đẩy phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.

Ví dụ: chính sách trợ cấp cho các doanh nghiệp sử dụng năng lượng tái tạo.

Chính sách tài khóa hỗ trợ người nghèo:

Là chính sách nhằm giảm bớt bất bình đẳng thu nhập và hỗ trợ người nghèo.

Ví dụ: chính sách trợ cấp cho các hộ gia đình có thu nhập thấp.

Chính sách tài khóa đối ngoại:

Là chính sách nhằm tác động đến nền kinh tế của các quốc gia khác.

Ví dụ: chính sách hỗ trợ tài chính cho các nước đang phát triển.

Lựa chọn chính sách tài khóa phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

Mục tiêu của chính sách.

Tình hình kinh tế vĩ mô.

Tác động của chính sách đến các nhóm xã hội khác nhau.

Việc thực hiện các chính sách tài khóa cần được phối hợp chặt chẽ với các chính sách kinh tế vĩ mô khác để đảm bảo hiệu quả và tránh những tác động tiêu cực đến nền kinh tế.

Hiệu quả của chính sách tài khóa có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như:

Chất lượng của chính sách.

Khả năng thực thi của chính sách.

Chính sách tài khóa có thể gây ra một số tác động tiêu cực như:

Tăng thâm hụt ngân sách.

Gây lạm phát.

4. Chính sách hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội

Hiện nay, theo quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, Nhà Nước ta hiện nay có những chính sách hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội thông qua chính sách tài khóa, thường được áp dụng để hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh của đại dịch COVID-19 và những thách thức kinh tế và xã hội liên quan. Dưới đây là một số chính sách tài khóa mà nhiều quốc gia đang thực hiện để đối phó với tình hình hiện tại: 

Chính sách giảm thuế và hỗ trợ tài chính: Chính phủ có thể giảm thuế hoặc cung cấp các khoản hỗ trợ tài chính cho cá nhân và doanh nghiệp nhằm giảm bớt gánh nặng tài chính và tăng cường khả năng tiêu dùng và đầu tư.

Chính sách chi tiêu công: Tăng cường chi tiêu công trong các lĩnh vực quan trọng như y tế, giáo dục và phát triển cơ sở hạ tầng nhằm tạo ra việc làm mới và kích thích tăng trưởng kinh tế.

Chính sách về tài trợ và vay nợ: Mở rộng các chương trình vay nợ và tài trợ cho doanh nghiệp và cá nhân để hỗ trợ việc tái cơ cấu tài chính và tái thiết kinh tế sau đại dịch.

Chính sách tiền tệ và lãi suất: Thúc đẩy chính sách tiền tệ linh hoạt và giảm lãi suất để tăng cường việc vay vốn và đầu tư.

Chính sách quản lý ngân sách và nợ công: Điều chỉnh quản lý ngân sách và nợ công nhằm đảm bảo ổn định tài chính trong dài hạn, đồng thời tạo điều kiện cho việc triển khai các biện pháp phục hồi ngay lúc này.

Chính sách khuyến khích đầu tư và phát triển: Tạo ra các chính sách khuyến khích đầu tư trong các lĩnh vực công nghệ, xanh và bền vững để thúc đẩy sự phát triển kinh tế trong tương lai.

Những chính sách này cùng nhau hình thành một kế hoạch toàn diện nhằm hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong thời điểm khó khăn này. Đặc biệt, chính sách tài khóa có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn lực và khả năng thích ứng để xử lý các thách thức kinh tế và xã hội hiện nay.

Trên đây là những tư vấn của ACC về tài khóa là gì cũng như những kiến thức quan trọng liên quan đến tài khóa như chính sách tài khóa. Mong rằng với bài viết này, quý độc giả sẽ được hiểu biết và nắm rõ hơn những thông tin trên. Mọi thắc mắc khác vui lòng quý khách liên hệ với Công ty Luật ACC nhé.