công nghiệp phụ trợ là gì? Phân loại công nghiệp phụ trợ

Công nghiệp phụ trợ là gì? Công nghiệp phụ trợ không chỉ là một phần quan trọng của nền kinh tế mà còn là hạt nhân của sự phát triển bền vững. Với vai trò đóng góp không thể phủ nhận vào sản xuất và dịch vụ, các ngành công nghiệp này đóng vai trò quyết định trong việc cung cấp các phương tiện và dịch vụ cần thiết cho các lĩnh vực khác. Để hiểu rõ hơn về khái niệm trên hãy cùng ACC tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

công nghiệp phụ trợ là gì? Phân loại công nghiệp phụ trợ

1. Công nghiệp phụ trợ là gì?

Công nghiệp phụ trợ là khái niệm ám chỉ tất cả các sản phẩm công nghiệp đóng vai trò hỗ trợ cho quá trình sản xuất các thành phần chính. Điều này bao gồm các linh kiện, vật liệu phụ trợ, phụ tùng, sản phẩm đóng gói, nguyên liệu sơn, nhuộm... hoặc các sản phẩm trung gian, nguyên liệu chế biến sơ bộ.

Lĩnh vực công nghiệp phụ trợ có thể được chia thành ba nhóm lớn như sau:

• Cung cấp máy móc công cụ và trang thiết bị cho nhiều ngành công nghiệp, bao gồm cả công nghiệp lắp ráp, chế biến và các ngành công nghiệp hỗ trợ khác.
• Cung cấp nguyên liệu phụ trợ cho các ngành công nghiệp chế biến như dệt may, sản xuất da giày... Các ngành công nghiệp phụ trợ này trước đây có thể không đòi hỏi nhân lực có kỹ năng cao, nhưng trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0, với sự thay đổi trong quy mô sản xuất và thiết bị máy móc, nhân lực cần phải có trình độ cao hơn.
• Cung cấp linh kiện, phụ tùng cho các ngành công nghiệp lắp ráp như ô tô, xe máy, điện tử... Các ngành công nghiệp hỗ trợ này đòi hỏi lao động có kỹ năng cao, với sản phẩm chủ yếu là các linh kiện kim loại, nhựa, cao su, cần đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và có ảnh hưởng lớn đến chất lượng sản phẩm cuối cùng.

Ngành công nghiệp phụ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các ngành công nghiệp quốc gia trong thời kỳ hội nhập kinh tế toàn cầu. Nó là một yếu tố quan trọng xác định chi phí sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm cuối cùng.

2. Phân loại công nghiệp phụ trợ

Đối với công nghiệp phụ trợ có thể phân loại theo hai hướng:

- Phân loại theo ngành sản xuất:

• Ngành cứng: Tập trung sản xuất các nguyên vật liệu và linh kiện. Các ví dụ bao gồm sản xuất vật liệu xây dựng như thép, hoá chất, giấy, xi măng.
• Ngành mềm: Bao gồm các lĩnh vực như mua sắm, viễn thông, cấp nước, marketing quốc tế, vận tải, và nhiều lĩnh vực khác.

- Phân loại theo góc nhìn của doanh nghiệp:

• Các doanh nghiệp sản xuất cung cấp linh kiện, thiết bị, máy móc cho thị trường nước ngoài.
• Các doanh nghiệp sản xuất cung cấp linh kiện, thiết bị, máy móc cho thị trường trong nước.
• Các doanh nghiệp sản xuất cung cấp linh kiện, thiết bị, máy móc cho thị trường nội địa.

3. Đặc điểm ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam

Có nhiều ngành công nghiệp mạnh mẽ tại Việt Nam như may mặc, giày dép, lắp ráp ô tô và xe máy. Tuy nhiên, nền công nghiệp trong nước chưa đạt độ mạnh mẽ, doanh nghiệp vẫn chưa có khả năng cạnh tranh cao, và giá trị gia tăng trong nước vẫn thấp. Công nghiệp phụ trợ tại Việt Nam chủ yếu dựa vào các nguồn lực từ bên ngoài như vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, phụ tùng linh kiện, và nguyên liệu nhập khẩu, khiến quá trình sản xuất trở nên phụ thuộc và giá thành cao.

 Đặc điểm ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam

Tóm lại, đặc điểm của ngành công nghiệp phụ trợ tại Việt Nam bao gồm:

• Quy mô cầu: Thị trường Việt Nam cho các nhà sản xuất và lắp ráp, đặc biệt là trong lĩnh vực ô tô, vẫn còn nhỏ so với dung lượng thị trường.
• Công nghệ: Sự chênh lệch về chất lượng giữa các công ty cung cấp trong nước và yêu cầu của các nhà lắp ráp nước ngoài vẫn lớn. Nhiều nguyên liệu sản xuất vẫn phải nhập khẩu, và máy móc của các doanh nghiệp trong nước vẫn còn kém phát triển.
• Nguồn nhân lực: Trình độ chuyên môn sâu và tay nghề cao vẫn còn hạn chế trong một số mảng sản xuất phức tạp. Lực lượng lao động chưa đủ và tỷ lệ đào tạo chuyên môn thấp.
• Kênh thông tin: Mạng lưới liên kết giữa các công ty cung cấp và nhà lắp ráp vẫn chưa chặt chẽ, thiếu một cơ sở dữ liệu đáng tin cậy về các nhà cung cấp nội địa.
• Khả năng cạnh tranh: 70% doanh nghiệp nhận ưu đãi sản xuất kinh doanh đến từ vốn đầu tư nước ngoài. Các doanh nghiệp trong nước chiếm phần còn lại. Tính cạnh tranh của công nghiệp phụ trợ Việt Nam vẫn kém hơn so với các nước trong khu vực do các doanh nghiệp quốc doanh thường hoạt động theo mô hình trọn gói, và chưa hiểu rõ về ngành công nghiệp phụ trợ.

4. Vai trò của ngành Công nghiệp phụ trợ

Ngành Công nghiệp Phụ trợ (CNPT) không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra nhiều cơ hội việc làm và thu hút lao động dư thừa, mà còn đóng góp không ít vào việc nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp chính và thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa một cách toàn diện.

Sự phát triển của ngành CNPT là yếu tố then chốt để tránh tình trạng phụ thuộc quá mức vào việc nhập khẩu cho các doanh nghiệp lắp ráp và sản xuất hàng cuối. Mặc dù hàng hóa có thể được nhập khẩu với giá rẻ từ nước ngoài, nhưng đa dạng sản phẩm, chi phí vận chuyển và bảo hiểm đều góp phần làm tăng chi phí sản xuất. Ngoài ra, còn phải đối mặt với rủi ro về thời gian giao hàng, thời gian chờ đợi nhập khẩu, và sự gia tăng thâm hụt thương mại, ảnh hưởng tiêu cực đến cân đối thương mại của quốc gia.

Đặc biệt, các công ty đa quốc gia sẽ gặp khó khăn trong việc quản lý chuỗi cung ứng nếu phụ thuộc quá nhiều vào việc nhập khẩu linh kiện và sản phẩm CNPT từ nước ngoài. Vì vậy, sự phát triển của ngành CNPT không chỉ là một yếu tố quan trọng mà còn là điều cần thiết để đảm bảo sự cạnh tranh và sự mở rộng của các ngành công nghiệp chính trong nền kinh tế.

5. Thực trạng ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam

Việt Nam hiện có hơn 500 doanh nghiệp chuyên sản xuất linh kiện kim loại, phục vụ cho các ngành công nghiệp hạ nguồn, mặc dù số lượng này chỉ chiếm một phần nhỏ so với tổng số hơn 7.000 doanh nghiệp cơ khí trên toàn quốc. Các doanh nghiệp này thường tập trung vào các lĩnh vực như sản xuất xe máy, máy móc công nông nghiệp, và ô tô.

Hiện nay, sản xuất linh kiện kim loại trong nước đã đáp ứng được khoảng 85-90% nhu cầu cho việc sản xuất xe máy, từ 15-40% nhu cầu cho sản xuất ô tô (phụ thuộc vào loại ô tô), khoảng 20% cho sản xuất thiết bị đồng bộ, và 40-60% cho các loại máy nông nghiệp và máy động lực, cũng như 40% cho máy xây dựng. Tuy nhiên, việc cung ứng linh kiện kim loại cho các ngành công nghiệp công nghệ cao vẫn chỉ đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu.

Thực trạng ngành công nghiệp phụ trợ Việt Nam

Công nghiệp phụ trợ xe hơi

Công nghiệp sản xuất linh kiện cơ khí cho ô tô, thiết bị đồng bộ và công nghiệp công nghệ cao hiện còn gặp nhiều khó khăn. Theo Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, hiện nay cơ khí Việt Nam có thế mạnh tập trung ở ba phân ngành chính, gồm xe máy và phụ tùng linh kiện xe máy; cơ khí gia dụng và dụng cụ; ô tô và phụ tùng ô tô. Số liệu thống kê cho thấy, ba phân ngành này chiếm gần tổng số 70% giá trị sản xuất công nghiệp của cơ khí cả nước.

Công nghiệp phụ trợ xe máy

Công nghiệp sản xuất linh kiện kim loại cho xe máy được đánh giá là tương đối phát triển với năng lực cung ứng đạt mức cao. Do dung lượng thị trường lớn, các doanh nghiệp lắp ráp FDI tại Việt Nam đã kêu gọi được nhiều nhà cung ứng FDI đầu tư theo và xây dựng được quan hệ hợp tác với các nhà cung ứng trong nước. 

Công nghiệp phụ trợ dệt may

Hiện nay Việt Nam phải chi trung bình hơn 2 tỷ USD để nhập nguyên liệu – bao gồm bông, xơ sợi dệt, vải các loại, nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày… chủ yếu nguyên phụ liệu nhập khẩu có xuất xứ từ Trung Quốc. Việc phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may vẫn còn đang gặp khó khăn do một số địa phương chưa mặn mà với việc phát triển các dự án dệt, nhuộm, do lo ngại gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, việc đầu tư, phát triển cho việc sản xuất nguyên phụ liệu rất lớn, đòi hỏi công nghệ và vốn lớn. Nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa quyết tâm hoặc chưa đủ nguồn lực.

Công nghiệp phụ trợ da giày

Nguyên phụ liệu chiếm tới 68 – 75% trong cơ cấu giá thành sản phẩm giày dép, tuy nhiên tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm da giày của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay chỉ đạt khoảng 40 – 45%. Việt Nam hiện có khoảng 130 doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất nguyên, phụ liệu nhưng chỉ có khoảng 20 doanh nghiệp trong nước đủ sức cung ứng nguồn nguyên liệu cao cấp, điều này khiến cho các nhà sản xuất da, giày gặp nhiều khó khăn trong việc chủ động đơn hàng và nguồn nguyên liệu.

Để thúc đẩy lĩnh vực sản xuất linh kiện cơ khí phát triển, trong thời gian tới Nhà nước cần có chính sách mạnh mẽ khuyến khích phát triển sản xuất các loại vật liệu chế tạo đồng thời lựa chọn phát triển có trọng điểm các ngành hạ nguồn đi kèm với khuyến khích phát triển công nghiệp phụ trợ cho những lĩnh vực đó.

Bài viết trên, đã cung cấp toàn bộ thông tin về công nghiệp phụ trợ là gì? là gì? mà ACC thu thập được. Hy vọng những thông tin này giúp ích được cho bạn trong việc tìm kiếm thông tin về khái niệm trên. Xin cảm ơn vì đã theo dõi.