Cộng hòa đại nghị là gì? [Cập nhật 2024]

Cộng hòa nghị viện (hoặc cộng hòa đại nghị): là mô hình áp dụng nguyên tắc phân chia quyền lực một cách mềm dẻo. Hành pháp được thành lập dựa trên cơ sở lập pháp và chịu trách nhiệm trước lập pháp. Chính phủ được thành lập trên cơ sở đảng chiếm ghế đa số hoặc chiếm ưu thế trong nghị viện và phải chịu trách nhiệm trước nghị viện. Nghị viện được Hiến pháp thừa nhận là cơ quan quyền lực tối cao, có quyền phế truất Chính phủ thông qua bỏ phiếu bất tín nhiệm. Mô hình thể chế này ít có khả năng gây ra nguy cơ bất ổn và biến thành chế độ độc tài. Bài viết dưới đây của ACC về Cộng hòa đại nghị là gì? [Cập nhật 2022] hi vọng đem đến nhiều thông tin chi tiết và cụ thể đến Quý bạn đọc.

Cộng hòa đại nghị là gì? [Cập nhật 2022]

I. Khái niệm Cộng hòa đại nghị 

Cộng hòa đại nghị hay cộng hòa nghị viện là một hình thức cộng hòa mà nguyên thủ quốc gia được bầu ra và quốc gia đó có một nghị viện mạnh và các thành viên chính của bộ phận hành pháp được chọn ra từ nghị viện đó.

Ngược lại với nền cộng hòa tổng thống và nền cộng hòa bán tổng thống, tổng thống ở những quốc gia có nền Cộng hòa đại nghị thường không có quyền hành pháp rộng lớn bởi vì nhiều quyền trong đó được trao cho người đứng đầu chính phủ (thường được gọi là thủ tướng). Tuy nhiên, người đứng đầu chính phủ và nguyên thủ quốc gia có thể là một chức vụ ở nền cộng hòa đại nghị (như ở Cộng hòa Nam Phi và Botswana), nhưng tổng thống vẫn được bầu theo một cách gần tương tự đối với nhiều nước theo hệ thống Westminster. Có một số trường hợp cá biệt, theo luật, tổng thống được có quyền hành pháp để điều hành công việc hàng ngày của chính phủ (ví dụ Phần Lan hay Ireland) nhưng thông thường họ không dùng những quyền này. Do đó, một số nền cộng hòa đại nghị được xem như là một chế độ bán tổng thống nhưng hoạt động dưới quyền nghị viện.

II. Đặc điểm của cộng hòa đại nghị 

Cộng hoà đại nghị có các đặc điểm sau đây:

- Quyền điều hành thuộc tính hoàn toàn vào người đứng đầu phủ chính, nó có thể là Thủ tướng Chính phủ hoặc Thủ tướng;

- Tổng thống được bầu chọn cho vị trí không phải là con người và Quốc hội (hoặc đặc biệt là hội đồng quản trị);

- Thủ tướng do Tổng bổ nhiệm, mặc định được đề cử bởi các nhà lãnh đạo số lượng để tạo thành một đa số liên minh;

- Hoàn toàn chịu trách nhiệm về hành động của Chính phủ mang Trưởng ban; mọi hành vi của hệ thống Tổng chỉ có giá trị nếu chúng được ký hiệu của Thủ tướng Chính phủ hoặc Bộ trưởng có liên quan.

III. Lịch sử phát triển

Điển hình, nền cộng hòa đại nghị là những quốc gia trước đây theo chế độ quân chủ lập hiến mà người đứng đầu nhà nước cho đến nay là quốc vương (và trong trường hợp Khối Thịnh vượng chung Anh, trước đây được một toàn quyền - Governor General - đại diện) đang được thay thế bằng một tổng thống không có quyền hành pháp. Cũng có nhiều nền cộng hòa đại nghị một thời đã là nhà nước đơn đảng như ở khối Đông Âu hay Liên Xô.

Sau thất bại của Napoléon III trong Chiến tranh Pháp–Phổ, Pháp một lần nữa trở thành một nước cộng hòa - nền Đệ Tam Cộng hoà Pháp - vào năm 1870. Tổng thống của Đệ Tam Cộng hoà có ít quyền hành pháp hơn đáng kể so với hai nền cộng hòa trước đó. Đệ Tam Cộng hoà kéo dài cho đến khi phát xít Đức xâm lược Pháp vào năm 1940. Sau khi chiến tranh kết thúc, nền Đệ Tứ Cộng hoà của Pháp được thành lập theo những đường lối tương tự vào năm 1946. Đệ Tứ Cộng hoà chứng kiến ​​một kỉ nguyên phát triển kinh tế lớn ở Pháp và việc xây dựng lại các thể chế xã hội và công nghiệp của quốc gia sau chiến tranh, đóng một phần quan trọng trong sự phát triển của quá trình hội nhập châu Âu, vốn đã thay đổi lục địa này vĩnh viễn. Một số nỗ lực đã được thực hiện nhằm củng cố cơ quan hành pháp của chính phủ nhằm ngăn chặn tình trạng bất ổn đã có từ trước chiến tranh, nhưng sự bất ổn vẫn còn đó và nền Đệ Tứ Cộng hoà cũng chứng kiến ​​sự thay đổi chính phủ liên tục - 20 chính phủ trong vòng 10 năm. Ngoài ra, chính phủ tỏ ra không thể đưa ra các quyết định hiệu quả liên quan đến phi thực dân hóa. Kết quả là, nền Đệ Tứ Cộng hoà sụp đổ, điều mà một số nhà phê bình coi là một cuộc đảo chính trên thực tế, sau đó được hợp pháp hóa bằng một cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 5 tháng 10 năm 1958, dẫn đến việc thành lập nền Đệ Ngũ Cộng hoà của Pháp vào năm 1959.

Chile trở thành nước cộng hòa nghị viện đầu tiên ở Nam Mĩ sau cuộc nội chiến năm 1891. Tuy nhiên, sau vụ đảo chính năm 1925, hệ thống này được thay thế bằng chế độ tổng thống.

Trên đây là bài viết mà chúng tôi cung cấp đến Quý bạn đọc về Cộng hòa đại nghị là gì? [Cập nhật 2022]. Trong quá trình tìm hiểu và nghiên cứu, nếu như quý bạn đọc còn thắc mắc hay quan tâm đến Cộng hòa đại nghị là gì? [Cập nhật 2022], quý bạn đọc vui lòng liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn.