Cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp là gì? [Cập nhập 2022]

Pháp luật sinh ra để bảo vệ sự cân bằng của các quan hệ pháp luật. Khi pháp luật ra đời có chia làm ba mảng chính đó chính là lập pháp, hành pháp và tư pháp. Ứng theo từng mảng thì sẽ có cơ quan chuyên thực hiện việc này. Hãy cùng ACC tìm hiểu về cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp thông qua bài viết  Cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp là gì? dưới đây!

1. Cơ quan lập pháp là gì?

Cơ quan lập pháp được biết đến là một trong ba cơ quan có vai trò trọng yếu trong việc thực hiện quyền lực của nhà nước, cơ quan lập pháp này được nhà nước giao nhiệm vụ, quyền hạn để thực hiện chức năng lập pháp của nhà nước.

Cơ quan lập pháp ở mỗi mô hình nhà nước khác nhau thì cơ quan lập pháp cũng sẽ nắm giữ quyền lập pháp khác nhau, mang tên gọi khác nhau. Cơ quan lập pháp khá phổ biến với các quốc gia trên khu vực thế giới đó chính là nghị viện và quốc hội.

Tại đất nước ta, giai đoạn hiện nay cơ quan lập pháp thuộc về Quốc hội, thực hiện lập hiến và lập pháp. Bởi vì Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân, Quốc hội cũng là cơ quan thể hiện quyền lực nhà nước, nên việc Quốc hội thực hiện ban hành các văn bản quy phạm pháp luật sẽ có giá trị pháp lý cao và bắt buộc toàn dân có trách nhiệm cần phải thực hiện.

Việc Quốc hội thực hiện quyền lập pháp cụ thể đó là ban hành và sửa đối Hiến pháp, các văn bản quy phạm pháp luật dưới Hiến pháp sẽ cần phải được thực hiện tuân theo trình tự nghiêm ngặt, chặt chẽ theo từng công đoạn.

– Hiện nay, tại nước ta, việc lập pháp thực hiện theo các công đoạn như sau:

+ Soạn thảo Hiến pháp, văn bản pháp luật.

+ Thực hiện thẩm tra văn bản pháp luật đã được soạn thảo.

+ Thực hiện việc lấy ý kiến của văn bản từ Ủy ban thường vụ Quốc hội, đại biểu Quốc hội, từ nhân dân…

+ Thực hiện thông qua Hiến pháp, văn bản pháp luật.

+ Công bố văn bản pháp luật trên các phương tiện thông tin truyền thông, phổ biến rộng rãi đến mọi người.

Cơ quan lập pháp được hiểu cơ bản chính là Cơ quan thực hiện chức năng lập pháp của một quốc gia cụ thể đó là làm luật và sửa đổi luật. Cơ quan lập pháp của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Quốc hội, đây cũng chính là cơ quan đại biểu cao nhất, cơ quan quyền lực cao nhất. Quốc hội cũng chính là cơ quan duy nhất có quyền lập pháp bên cạnh đó thì Quốc hội cũng là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến và sửa đổi hiến pháp.

2. Cơ quan hành pháp là gì?

Hành pháp được hiểu chính là một trong ba chức năng chính (cụ thể là: lập pháp, hành pháp, tư pháp) góp phần tạo nên quyền lực của nhà nước. Hành pháp được hiểu cơ bản chính là việc thi hành theo quy định tại Hiến pháp, căn cứ theo hiến pháp để nhằm mục đích có thể soạn thảo hoặc ban bố các quy định của luật và thực hiện theo quy định của luật.

Cơ quan hành pháp được hiểu cơ bản là cơ quan có nhiệm vụ thi hành các nội dung được quy định cụ thể trong Hiến pháp và các đạo luật khác.

Ở nước ta quyền lực Nhà nước thực chất chính là một thể thống nhất nhưng nó lại có sự phân công giữa những cơ quan khác nhau với nhau, tương ứng với quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp.

Để có thể nhận diện đâu là cơ quan hành pháp thì chúng ta sẽ có thể dựa vào các đặc điểm chính cụ thể như sau:

– Cơ quan hành pháp được biết đến là bộ phận cơ bản cấu thành nhà nước, có nghĩa cơ quan hành pháp là cơ quan giữ vai trò then chốt, thiết yếu của nhà nước.

- Cơ quan hành pháp có biên chế xác định cụ thể

– Cơ quan hành pháp được thành lập theo các cách thức, trình tự khác nhau.

– Tổ chức và hoạt động của cơ quan hành pháp sẽ do pháp luật quy định, cụ thể pháp luật sẽ quy định những vai trò, tính chất, cách thức hình thành, cơ cấu tổ chức của cơ quan hành pháp.

– Cơ quan hành pháp có chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn riêng do pháp luật quy định, chức năng bao quát nhất của cơ quan hành pháp là tổ chức, thực hiện pháp luật.

– Thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà nước hiện nay đã được pháp luật quy định trên cơ sở lãnh thổ, ngành hoặc lĩnh vực chuyên môn khi mà nó mang tính tổng hợp. Đó về cơ bản chính là những quyền và nghĩa vụ pháp lý hành chính chỉ giới hạn trong phạm vi hoạt động chấp hành và điều hành. Chúng ta cũng có thể dễ dàng nhận thấy đây là một điểm khác biệt rõ nét với nhánh cơ quan lập pháp và tư pháp là thẩm quyền của hai nhánh cơ quan này được pháp luật quy định dựa trên cơ sở lãnh thổ và cấp địa giới hành chính, ngoài ra thì bên nhánh cơ quan tư pháp còn có thẩm quyền thuộc khối quân sự.

Ở Việt Nam, ta thấy rằng, cơ quan hành pháp chính là cơ quan hành chính nhà nước. Cơ quan hành chính nhà nước được hiểu chính là một bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước, trực thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, các cơ quan hành chính nhà nước có phương diện hoạt động chủ yếu là hoạt động chấp hành và điều hành, có cơ cấu tổ chức và phạm vi thẩm quyền do pháp luật Việt Nam quy định cụ thể.

3. Cơ quan tư pháp là gì?

Tư pháp được biết đến là một trong ba quyền của quyền lực nhà nước, cụ thể đó là: lập pháp (làm pháp luật, ban hành pháp luật); hành pháp (thi hành pháp luật) và tư pháp (tức là hoạt động giữ gìn, bảo vệ pháp luật, xử lý các việc vi phạm pháp luật). Theo quan điểm của nhà nước Việt Nam, tư pháp tức là chỉ công việc thực hiện tổ chức giữ gìn, bảo vệ pháp luật.

Ta còn hiểu tư pháp là từ chung được dùng để chỉ các cơ quan điều tra, kiểm sát, xét xử hoặc tên cơ quan làm các nhiệm vụ về hành chính tư pháp.

Quyền tư pháp được hiểu là một dạng quyền lực nhà nước và quyền tư pháp đã được hình thành khi quyền lực nhà nước được phân chia thành ba quyền độc lập với nhau, các quyền này bổ trợ cho nhau và thực hiện việc kiểm soát lẫn nhau. Cụ thể như chúng ta đã nói ở trên đó là các quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp.

Pháp luật và thực tiễn của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay về cơ bản đã tiếp thu nhiều yếu tố hợp lý của thuyết tam quyền. Cụ thể ở đây đó chính là cách gọi tên về các quyền và các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp. Đối với hoạt động tư pháp, nhà nước ta xác định Toà án chính là một mắt xích có vai trò rất quan trọng tâm của hệ thống tư pháp. Hiện nay, tại nước ta, đang phân biệt ngày càng rành mạch giữa các quyền này và đây cũng chính là phương hướng về tăng cường kiểm soát quyền lực nói chung và giúp cho hoạt động kiểm soát giữa các quyền lập pháp, hành pháp hay tư pháp nói riêng.

Như vậy, ta nhận thấy rằng, quyền tư pháp chính là một trong ba trụ cột của quyền lực nhà nước cụ thể phân biệt theo chức năng, quyền tư pháp tại  Việt Nam sẽ không đồng dạng với hai loại quyền còn lại và quyền tư pháp luôn có giữ một vị thế độc lập, một nhánh về quyền lực có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong các thể chế nhà nước hiện đại, đặc biệt là ở trong nhà nước pháp quyền hiện nay.

Cơ quan tư pháp (hay hệ thống tư pháp) được hiểu cơ bản chính là một hệ thống tòa án được thành lập ra nhằm mục đích chính đó là để xử lý những hành vi vi phạm pháp luật và nhằm để có thể giải quyết các tranh chấp, theo chủ thuyết tam quyền phân lập, cơ quan tư pháp cũng là phân nhánh chính của một chính thể, cơ quan tư pháp có trách nhiệm chính về việc diễn giải luật.

Trên đây là các thông tin về Cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp là gì? [Cập nhập 2022] mà ACC cung cấp tới quý bạn đọc. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào cần hỗ trợ về vấn đề trên vui lòng liên hệ với Công ty Luật ACC của chúng tôi. Công ty Luật ACC luôn cam kết sẽ đưa ra nhưng hỗ trợ tư vấn về pháp lý nhanh chóng và có hiệu quả nhất. Xin chân thành cảm ơn quý bạn đọc.