Chứng khoán phái sinh là gì? Đáo hạn chứng khoán phái sinh

Ngoài thị trường chứng khoán cơ sở, thị trường chứng khoán phái sinh cũng đang thu hút sự chú ý của nhiều nhà đầu tư. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người chưa hiểu rõ về sản phẩm phái sinh là gì và các sản phẩm phái sinh hiện nay tại Việt Nam.

Chứng khoán phái sinh là gì? Đáo hạn chứng khoán phái sinh

1.Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính biểu thị dưới dạng hợp đồng, trong đó giá trị của nó phụ thuộc vào giá của một hoặc nhiều loại tài sản cơ sở. Hợp đồng này xác định quyền và nghĩa vụ của các bên trong việc thanh toán tiền và chuyển giao tài sản cơ sở trong tương lai với mức giá đã được đồng ý trước. Tài sản cơ sở có thể là chứng khoán, chỉ số chứng khoán hoặc tài sản khác như thực phẩm, nông sản, kim loại, v.v.

Ở Việt Nam, thị trường chứng khoán phái sinh cho phép nhà đầu tư đặt cược vào sự tăng hoặc giảm của tài sản cơ sở trong tương lai. Nếu dự đoán đúng, nhà đầu tư sẽ có lợi nhuận từ thay đổi giá của tài sản đó.

2. Các loại chứng khoán phái sinh

Trong thị trường chứng khoán phái sinh, có ba loại chứng khoán chính được sử dụng, bao gồm:

• Hợp đồng Quyền chọn (HĐQC): Là thỏa thuận giữa hai bên, trong đó một bên có quyền yêu cầu thực hiện giao dịch và bên kia có nghĩa vụ mua hoặc bán tài sản cơ sở theo mức giá trước đó hoặc vào thời điểm nhất định trong tương lai.
• Hợp đồng Tương lai (HĐTL): Là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa và niêm yết, giao dịch tại các sàn giao dịch chứng khoán. Nó xác nhận cam kết giữa các bên tham gia mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở với mức giá xác định vào một ngày trong tương lai.
• Hợp đồng Kỳ hạn (HĐKH): Là thỏa thuận giữa hai bên về việc mua và bán một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá đã được xác định trước. Thường được giao dịch ngoài các sàn chứng khoán.

3. Kinh doanh chứng khoán phái sinh cần những yêu cầu gì?

Để kinh doanh chứng khoán phái sinh, các công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ cần tuân thủ một số yêu cầu quan trọng. 

• Đầu tiên, họ phải được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh chứng khoán phái sinh. Các công ty chứng khoán cần có vốn điều lệ từ 800 tỷ đồng trở lên cho mỗi hoạt động, trong khi đó công ty quản lý quỹ cần ít nhất 25 tỷ đồng.
• Đối với công ty chứng khoán, họ cần đáp ứng các điều kiện về vốn như được quy định, bao gồm cả các yêu cầu về kiểm soát nội bộ và quản trị rủi ro. Cần có đủ nhân sự, bao gồm Giám đốc và Phó Giám đốc, cùng với ít nhất 5 nhân viên có chứng chỉ hành nghề và chuyên môn cho mỗi hoạt động kinh doanh. Hơn nữa, họ cần trích lập đầy đủ các khoản dự phòng và đảm bảo tỷ lệ vốn khả dụng tối thiểu đạt 220%. Các công ty cũng không được hoạt động lỗ trong 2 năm gần nhất và phải có ý kiến của tổ chức kiểm toán được chấp thuận.
• Đối với công ty quản lý quỹ, họ cũng cần đáp ứng các yêu cầu tương tự như công ty chứng khoán về vốn, nhân sự và các điều kiện khác theo quy định.

4. Đảm bảo cho việc đầu tư chứng khoán phái sinh

Việc đảm bảo cho việc đầu tư chứng khoán phái sinh là một vấn đề quan trọng mà các nhà đầu tư cần xem xét. Mặc dù có những lo ngại về tính chất rủi ro của sản phẩm này, nhưng thực tế cho thấy việc đầu tư vào chứng khoán phái sinh vẫn có thể an toàn và có lợi.

Đảm bảo cho việc đầu tư chứng khoán phái sinh

• Trước hết, nhà đầu tư cần nhận thức rằng mọi sản phẩm chứng khoán đều tiềm ẩn một mức độ rủi ro. Tuy nhiên, để hạn chế rủi ro, nhà đầu tư cần nắm vững kiến thức và tham khảo các thông tin phân tích từ các nguồn đáng tin cậy như các công ty chứng khoán và trang tin tức uy tín.
• Bên cạnh đó, việc đầu tư vào chứng khoán phái sinh cũng mang lại nhiều ưu điểm và lợi ích. Đầu tiên, nhà đầu tư có thể sử dụng các hợp đồng tương lai để phòng ngừa rủi ro biến động giá của tài sản cơ sở. Thứ hai, khả năng bán khống chứng khoán phái sinh cũng là một lợi thế lớn. Thứ ba, tính thanh khoản cao của chứng khoán phái sinh giúp nhà đầu tư dễ dàng thực hiện các giao dịch. Cuối cùng, lợi ích đòn bẩy tài chính giúp nhà đầu tư tăng cơ hội sinh lời.
• Tuy nhiên, nhà đầu tư mới nên nhớ rằng việc tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh có thể phù hợp hơn với những người đã có kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính. Để chuẩn bị cho các kế hoạch đầu tư trong tương lai, nhà đầu tư mới cũng nên tìm hiểu và tiếp cận với công cụ tài chính này từ bây giờ.

5. Ưu và nhược điểm của chứng khoán phái sinh là gì?

Điều này cho thấy rằng mặc dù có những ưu điểm, nhưng chứng khoán phái sinh cũng đi kèm với những rủi ro và chi phí cao, đặc biệt là khi không có chiến lược đầu tư rõ ràng và hiểu biết sâu về thị trường.

6. Đáo hạn chứng khoán phái sinh là ngày nào?

Ngày đáo hạn chứng khoán phái sinh (hay còn được gọi là Expiration date) là ngày cuối cùng mà hợp đồng phái sinh có hiệu lực trước khi kết thúc. Đây là ngày quan trọng đối với các nhà đầu tư tham gia thị trường phái sinh, vì trước hoặc trong ngày này, họ phải quyết định về vị thế của mình.

• Trước khi đáo hạn quyền chọn, người nắm giữ hợp đồng có thể chọn thực hiện quyền chọn (nếu đây là hợp đồng quyền chọn), đóng vị thế để ghi nhận lãi/lỗ, hoặc để nguyên hợp đồng vô giá trị đáo hạn.
• Mỗi hợp đồng tương lai trong chứng khoán phái sinh đều có ngày đáo hạn cụ thể. Vào ngày này, hợp đồng sẽ ngừng giao dịch trên thị trường và chuyển đổi thành thanh toán bằng tiền mặt. Điều này có nghĩa là các nhà đầu tư không thể mua bán hợp đồng đó trên thị trường sau ngày đáo hạn.
• Lúc này, các nhà đầu tư có thể mua thêm hoặc bán đi các hợp đồng này cho đến ngày giao dịch cuối cùng (tương đương với ngày đáo hạn hợp đồng). Đến ngày đáo hạn, toàn bộ các vị thế đang mở cửa hợp đồng đáo hạn sẽ được xem là đóng vào cuối ngày. Toàn bộ lãi/lỗ sẽ được thanh toán vào tài khoản nhà đầu tư vào ngày tiếp theo.

Ngày đáo hạn hợp đồng tương lai được quy định là thứ Năm lần thứ 3 của tháng đáo hạn hợp đồng. Điều này có nghĩa là, ngày đáo hạn có thể khác nhau đối với từng hợp đồng và được tính từ ngày thứ 3 của tháng đó. Trong đó, các tháng đáo hạn lần lượt là tháng hiện tại, tháng kế tiếp và tháng cuối cùng của hai quý gần nhất.

7. Một số lưu ý cần biết khi kinh doanh chứng khoán phái sinh

Một số lưu ý cần biết khi kinh doanh chứng khoán phái sinh

Trước khi bắt đầu kinh doanh chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư cần tuân thủ các quy tắc sau:

• Nắm vững kiến thức về sản phẩm và cơ chế hoạt động của thị trường chứng khoán phái sinh.
• Lựa chọn công ty môi giới có uy tín và kinh nghiệm để giảm thiểu rủi ro tài chính.
• Theo dõi thị trường thường xuyên để điều chỉnh chiến lược đầu tư một cách linh hoạt.
• Chọn lọc các loại tài sản phù hợp với khả năng tài chính và mục tiêu đầu tư dài hạn.
• Quản lý rủi ro một cách cẩn thận và duy trì sự bình tĩnh trong mọi tình huống.

Chứng khoán phái sinh mang lại cơ hội lợi nhuận cao nhưng cũng đi kèm với rủi ro tương ứng. Việc tuân thủ các nguyên tắc kinh doanh cơ bản là chìa khóa để thành công trong lĩnh vực này. Mọi thắc mắc khác vui lòng liên hệ về ACC nhé!