Chế định pháp luật là gì? (Cập nhật 2024)

Chế định pháp luật là gì? Đây là một thuật ngữ pháp lý không còn quá xa lạ nhưng vẫn chưa được nhiều người hiểu rõ. Trong bài viết này, ACC sẽ cung cấp một số thông tin có liên quan để làm rõ khái niệm chế định pháp luật là gì, một số đặc điểm cơ bản của chế định pháp luật. Chế định pháp luật và chế tài pháp luật khác nhau ở điểm nào? Mời các bạn cùng theo dõi bài viết của chúng tôi.

1. Quy phạm pháp luật là gì?

Để tìm hiểu về chế định pháp luật, trước hết cần hiểu về khái niệm quy phạm pháp luật. Quy phạm pháp luật là những quy tắc xử sự chung, mang tính bắt buộc thực hiện với mọi người, do nhà nước xác lập, ban hành và bảo đảm việc thực hiện, để điều chỉnh các hành vi của cá nhân hoặc tổ chức theo ý chí của nhà nước. Bởi vì các đặc thù tính chất chung của mỗi nhóm quan hệ xã hội mà cần đòi hỏi phải có những nhóm quy phạm pháp luật tương ứng để điều chỉnh các quan hệ này.

2. Chế định pháp luật là gì?

Chế định là tổng hợp nhóm quy phạm pháp luật có các đặc điểm giống nhau nhằm thực hiện việc điều chỉnh nhóm quan hệ xã hội tương ứng, có liên quan mật thiết với nhau trong phạm vi một ngành luật hoặc nhiều ngành luật. Có thể hiểu chế định theo 02 dạng:

• Nghĩa hẹp: chế định pháp luật có sự đặc thù ở mỗi vấn đề pháp lý khác nhau. Hay nói cách khác là pháp luật của ngành nào thì có chế định riêng điều chỉnh ngành đó. Mỗi ngành có các chế định khác nhau.
• Nghĩa rộng: chế định pháp luật là những yếu tố cấu thành cơ cấu pháp lý của thực tại xã hội, tức tổng thể xã hội và các mối quan hệ được điều chỉnh bởi các chế định.

3. Đặc điểm của chế định pháp luật

Chế định pháp luật có các đặc điểm cơ bản như sau:

• Các nhóm quan hệ xã hội giống nhau sẽ được điều chỉnh bởi những quy phạm.

Bên cạnh đó, xuất phát từ đặc thù do tính đa dạng của các chế định nên sẽ có những chế định liên ngành. Ngoài ra cũng sẽ có những chế định pháp luật chỉ liên quan đến một ngành luật riêng biệt mà không điều chỉnh những nhóm quan hệ xã hội liên quan đến nhiều ngành luật khác nhau. (Hiến pháp là cơ sở pháp lý của tất cả các chế định pháp luật).

• Chế định pháp luật mang tính chất nhóm, mỗi chế định có một đặc điểm riêng nhưng chúng đều có mối liên hệ nội tại và thống nhất với nhau, chúng không tồn tại một cách biệt lập.
• Có sự ảnh hưởng và tác động qua lại của giữa các chế định khác nhau trong hệ thống pháp luật.

4. Chế tài pháp luật là gì? Chế tài và chế định khác nhau như thế nào?

Chế tài pháp luật là một trong 03 bộ phận cấu thành của một quy phạm pháp luật (giả định, quy định, chế tài).

Chế tài là bộ phận xác định các hình thức trách nhiệm pháp lý khi có hành vi vi phạm với những quy tắc xử sự chung được ghi trong phần quy định và giả định của quy phạm pháp luật.

Căn cứ vào tính chất của nhóm quan hệ xã hội được pháp luật điều chỉnh, chế tài được phân chia thành nhiều loại: chế tài hình sự, chế tài dân sự, chế tài hành chính….

Xét về bản chất của chế định và chế tài thì chúng khác nhau hoàn toàn và không hề đồng nhất với nhau. Nếu như chế định pháp luật là tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh quan hệ xã hội gần gũi thì chế tài là hình thức trách nhiệm pháp lý khi có hành vi vi phạm với những quy tắc xử sự chung được ghi trong phần quy định và giả định của quy phạm pháp luật.

Trên đây là một số thông tin liên quan nhằm tìm hiểu về chế định pháp luật là gì. Hy vọng đây là những thông tin bổ ích đối với bạn. Nếu bạn cần hỗ trợ tư vấn pháp lý hoặc sử dụng các dịch vụ pháp lý khác từ Công ty Luật ACC, hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ nhanh chóng. ACC cam kết sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất về các dịch vụ mà mình cung cấp đến khách hàng. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.

• Email: [email protected]
• Hotline: 1900 3330
• Zalo: 084 696 7979