Cán bộ, công chức, viên chức là gì? Cách phân biệt

Trong bối cảnh của một xã hội tổ chức như chúng ta, các cán bộ, công chức, và viên chức đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và duy trì hoạt động của các cơ quan, tổ chức, và hệ thống chính phủ. Nhưng để hiểu rõ hơn về vai trò và trách nhiệm của họ, chúng ta cần định rõ từng khái niệm. Vậy, cán bộ, công chức, và viên chức là gì?

Cán bộ, công chức, viên chức là gì? Cách phân biệt

1. Cán bộ, công chức, viên chức là gì?

Cán bộ, công chức, và viên chức là ba khái niệm quan trọng trong hệ thống cán bộ công chức của một quốc gia. Cơ sở pháp lý định nghĩa và phân loại từng loại như sau:

• Theo quy định của Luật Cán bộ, công chức 2008 và Luật Viên chức sửa đổi 2019, cán bộ là những công dân Việt Nam được bầu cử, phê chuẩn, hoặc bổ nhiệm vào các vị trí chức vụ quan trọng trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, và tổ chức chính trị - xã hội ở cấp trung ương hoặc địa phương. Các cán bộ này được gọi là cán bộ vì họ có trách nhiệm lãnh đạo, quản lý, và thực hiện chính sách, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức mình đại diện.

• Công chức, theo quy định của cùng hai luật, là những công dân Việt Nam được tuyển dụng và bổ nhiệm vào các ngạch, chức vụ, chức danh tương ứng trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước, và các tổ chức chính trị - xã hội. Công chức thường thực hiện các nhiệm vụ quản lý, chuyên môn, và hỗ trợ trong các cơ quan này, đóng góp vào sự hoạt động hàng ngày của hệ thống chính trị và hành pháp.
• Viên chức, theo quy định của Luật Viên chức 2010, là công dân Việt Nam được tuyển dụng vào các đơn vị sự nghiệp công lập, làm việc theo hợp đồng lao động và nhận lương từ quỹ lương của đơn vị đó. Viên chức thường thực hiện các công việc chuyên môn và hỗ trợ trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế, và các lĩnh vực khác mà cơ quan công lập có trách nhiệm.

Ba loại này đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển và hoạt động của hệ thống cơ quan, tổ chức chính trị và xã hội, mỗi loại đều có trách nhiệm và nhiệm vụ riêng biệt để đảm bảo công việc của họ được thực hiện hiệu quả và có trách nhiệm.

2. Sự khác nhau của cán bộ, công chức, viên chức

Để phân biệt cán bộ, công chức và viên chức, chúng ta có thể tập trung vào các điểm sau:

Thông qua bảng so sánh này, chúng ta có cái nhìn rõ ràng về các điểm khác biệt giữa cán bộ, công chức và viên chức. Các điểm này bao gồm cách xác định, quyền lực, hình thức tuyển dụng, lương, và nơi làm việc. Các khái niệm này đóng vai trò quan trọng trong hệ thống cán bộ công chức của một quốc gia, mỗi loại đều có trách nhiệm và nhiệm vụ riêng biệt để đảm bảo hoạt động của họ được thực hiện hiệu quả và có trách nhiệm. 

3. Viên chức chuyển sang công chức khi nào?

Viên chức chuyển sang công chức khi đáp ứng các điều kiện được quy định tại Nghị định số 29/2012/NĐ-CP về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức. Theo nghị định này, các điều kiện cụ thể bao gồm:

Viên chức chuyển sang công chức khi nào?

• Thời gian làm việc: Viên chức phải đã làm việc ít nhất 5 năm tại đơn vị sự nghiệp công lập.
• Trình độ và kinh nghiệm: Viên chức cần có trình độ đào tạo và kinh nghiệm về công tác phù hợp với yêu cầu của vị trí công chức cần tuyển dụng. Điều này đảm bảo rằng viên chức có đủ năng lực và kỹ năng cần thiết để thực hiện công việc công chức.
• Quy trình chuyển đổi: Khi các cơ quan quản lý có nhu cầu tuyển dụng, viên chức có thể được xem xét chuyển đổi sang công chức mà không cần phải tham gia vào quy trình thi tuyển. Điều này giúp tiết kiệm thời gian và tài nguyên cho cả cá nhân và đơn vị tuyển dụng.
• Bổ nhiệm vào vị trí công chức: Viên chức được tiếp nhận và bổ nhiệm vào các vị trí công chức trong các cơ quan, tổ chức của Đảng và Nhà nước, cũng như các tổ chức chính trị - xã hội mà không cần phải qua thi tuyển. Các quyết định tiếp nhận và bổ nhiệm đồng thời cũng là quyết định tuyển dụng.
• Bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo và quản lý: Viên chức được bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo và quản lý của các đơn vị tổ chức và các đơn vị sự nghiệp công lập, nếu đáp ứng các tiêu chuẩn cần thiết của vị trí đó. Trong trường hợp này, việc bổ nhiệm cũng đi kèm với việc giữ nguyên các chức danh và quyền lợi như lương cơ bản và các chế độ khác như các viên chức khác của đơn vị sự nghiệp công lập.

4. Các loại phụ cấp dành riêng cho cán bộ công chức

Cán bộ công chức được hưởng một loạt các khoản phụ cấp được quy định bởi Nhà nước, nhằm bổ sung và khuyến khích hiệu suất làm việc của họ. Các loại phụ cấp này bao gồm:

Các loại phụ cấp dành riêng cho cán bộ công chức

• Phụ cấp vượt khung: Được áp dụng cho những cán bộ công chức đã đạt bậc lương cuối cùng trong ngạch công chức hoặc trong chức danh. Mức phụ cấp tương ứng là 5% mức lương của bậc lương cuối cùng và có thể tăng lên 1% mỗi năm từ năm thứ ba trở đi.
• Phụ cấp lưu động: Được áp dụng cho những cán bộ công chức làm việc tại những vùng kinh tế mới, vùng núi, hải đảo hoặc nơi có điều kiện kinh tế và sinh hoạt khó khăn. Mức phụ cấp được xác định ở các mức 20%, 30%, 60% và 70% so với mức lương hiện tại của cán bộ công chức, bổ sung thêm phụ cấp chức vụ và phụ cấp vượt khung (nếu có) trong thời gian từ 3 đến 5 năm.
• Phụ cấp độc hại, nguy hiểm: Được áp dụng cho những cán bộ công chức đảm nhiệm các công việc có tính chất độc hại và nguy hiểm. Mục đích của phụ cấp này là thưởng cho sự hy sinh và đóng góp của họ trong công việc.

Ngoài các loại phụ cấp trên, cán bộ công chức còn được hưởng các khoản phụ cấp khác như: phụ cấp thu hút, phụ cấp cấp bậc theo đặc thù của ngành nghề (thâm niên nghề, ưu đãi theo nghề, trách nhiệm công việc, phục vụ tổ quốc).

Tất cả các loại phụ cấp này được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật liên quan, nhằm đảm bảo tính công bằng và khuyến khích sự nỗ lực của cán bộ công chức trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình.

5. Chế độ nghỉ hưu của cán bộ công chức theo quy định Nhà nước

Chế độ nghỉ hưu của các cán bộ công chức được quy định theo Bộ luật lao động, đặt ra các tiêu chí về tuổi nghỉ hưu. Nam giới được quy định nghỉ hưu khi đủ 60 tuổi, trong khi nữ giới là 55 tuổi. Tuy nhiên, Nhà nước cũng có những điều chỉnh cho phép cán bộ công chức nghỉ hưu trước tuổi quy định trong một số trường hợp cụ thể.

Các cán bộ công chức đã đủ thời gian tham gia bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật bảo hiểm xã hội năm 2014, khi nghỉ hưu non vẫn có thể được hưởng lương hưu hàng tháng, đảm bảo cuộc sống sau nghỉ hưu của họ.

Quy trình nghỉ hưu của cán bộ công chức được quy định rõ ràng trong Nghị định 46/2010/NĐ-CP. Theo đó, việc nghỉ hưu của cán bộ cần được công khai và minh bạch, đảm bảo tính công bằng và minh bạch cho các bên liên quan. Các cơ quan, đơn vị quản lý công chức cần tuân thủ các quy định về thủ tục, trình tự nghỉ hưu theo quy định của nhà nước.

Để xác định thời điểm nghỉ hưu, cơ quan nhà nước cần phải xác định ngày bắt đầu nghỉ hưu của cán bộ công chức, thường là ngày 01 của tháng kế tiếp sau khi họ đủ tuổi nghỉ hưu. Trong trường hợp không có thông tin chính xác về ngày tháng trong hồ sơ, ngày nghỉ hưu sẽ được tính từ ngày 01/01 của năm tiếp theo sau khi họ đủ tuổi nghỉ hưu.

Thời điểm nghỉ hưu có thể bị lùi trong một số trường hợp như khi trùng ngày lễ Tết Nguyên đán hoặc khi có sự kiện bất ngờ như mất tích hoặc người thân ruột trong gia đình vừa qua đời. Điều này đảm bảo sự linh hoạt và nhân văn trong quy trình nghỉ hưu của cán bộ công chức.

Thông báo về việc nghỉ hưu cần được đưa ra trước ít nhất 6 tháng tính từ thời điểm nghỉ hưu, để cán bộ công chức có đủ thời gian chuẩn bị và sắp xếp cuộc sống sau khi nghỉ hưu. Quyết định về việc nghỉ hưu cần được đưa ra trước ít nhất 3 tháng, và các tổ chức quản lý công chức cần phối hợp với các tổ chức bảo hiểm xã hội để thực hiện các thủ tục theo đúng quy định của pháp luật.

Cuối cùng, cán bộ công chức khi nghỉ hưu cần phải chịu trách nhiệm bàn giao tài liệu, hồ sơ và công việc đang thực hiện cho người kế nhiệm, đảm bảo sự liên tục và hiệu quả trong công việc của đơn vị sau khi họ ra đi nghỉ hưu.

Những thông tin đã được ACC giải đáp cho bạn hiểu rõ khái niệm Cán bộ, công chức, viên chức là gì? Mọi thắc mắc khác vui lòng liên hệ về ACC nhé!