Các loại phụ gia thực phẩm được sử dụng trong sản xuất

1. Phụ gia thực phẩm là gì?

Phụ gia thực phẩm là một loại chất tự nhiên hoặc tổng hợp được thêm vào thực phẩm để bảo quản và cải thiện chất lượng của sản phẩm đó.

Các chất phụ gia có nguồn gốc tự nhiên hoặc được tổng hợp hóa học như bicarbonate de sodium. Ngoài ra, có các chất được sản xuất từ vi sinh vật, ví dụ enzyme dùng trong sữa chua.

Các chất phụ gia cũng có thể là các loại vitamin được thêm vào thực phẩm để làm gia tăng giá trị dinh dưỡng.

Chúng được sử dụng để bảo quản thực phẩm, làm cho thời gian bảo quản kéo dài mà không làm thay đổi chất lượng và hương vị ban đầu của sản phẩm.

Ngoài ra, phụ gia còn được sử dụng để cung cấp độ giòn, độ dai, màu sắc hoặc hương vị thích hợp cho sản phẩm, từ đó thu hút người tiêu dùng.

Thường thì, chúng không được tiêu thụ dưới dạng sản phẩm riêng lẻ và thường là một phần của thành phần tổng hợp trong thực phẩm.

Ví dụ, chất phụ gia thường xuất hiện trong sản phẩm như sữa bột, kem, bột ngũ cốc, và mứt hoa quả, giúp cải thiện và bảo quản chất lượng của chúng.

Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại phụ gia thực phẩm khác nhau, bao gồm chất bảo quản, chất chống oxi hóa, chất làm ngọt, chất màu, chất tăng cường hương vị, chất làm đặc, chất nhũ hoá, và nhiều loại khác.

2. Lợi ích của phụ gia thực phẩm

• Tạo ra đa dạng loại sản phẩm để phù hợp với nhiều nhu cầu, sở thích và khẩu vị của người tiêu dùng.
• Bảo quản chất lượng thực phẩm đến lúc tiêu dùng.
• Tạo sự thuận lợi trong quá trình sản xuất và chế biến thực phẩm, giúp sản phẩm trở nên hấp dẫn trên thị trường.
• Kéo dài thời gian sử dụng của thực phẩm.

3. Các chất phụ gia thực phẩm được phép sử dụng

• Chất bảo quản

Là những chất giúp kéo dài thời hạn sử dụng của thực phẩm và ngăn chặn sự phát triển của vi sinh vật cũng như các phản ứng hóa học tự nhiên làm thay đổi chất lượng và hương vị của thực phẩm. Chúng có thể xuất phát từ thiên nhiên hoặc được tổng hợp hóa học như bicarbonate de sodium. Một số chất bảo quản tự nhiên bao gồm muối, đường, dầu ăn, và rau kinh giới.

• Chất làm màu thực phẩm

Được sử dụng để cải thiện hoặc tạo màu sắc cho thực phẩm. Chúng có thể là các chất tạo màu tự nhiên như Erythrosine, Allura Red, Tartrazine, Sunset Yellow, Brilliant Blue, Indigo Blue hoặc các chất tạo màu tổng hợp.

Một số màu được phê duyệt sử dụng: 

Màu đỏ số 3 (Erythrosine) với màu đỏ anh đào được sử dụng trong thực phẩm như kẹo, kem que, gel trang trí bánh.

Màu đỏ số 40 (Allura Red) với màu đỏ sẫm, thường được sử dụng trong các loại đồ uống thể thao, kẹo, gia vị và ngũ cốc.

Màu vàng số 5 (Tartrazine) với màu vàng chanh và thường dùng trong các sản phẩm như kẹo, nước ngọt, khoai tây chiên, bỏng ngô và ngũ cốc.

Màu vàng số 6 (Sunset Yellow) với màu vàng cam thường được sử dụng trong các loại kẹo, nước sốt, đồ nướng và trái cây được bảo quản.

Màu xanh số 1 (Brilliant Blue) với màu xanh lục được sử dụng làm kem, các đồ đóng gói như súp hoặc đậu.

Màu xanh số 2 (Indigo Blue) với màu xanh dương sẫm thường được sử dụng trong kẹo, kem, ngũ cốc và đồ ăn nhẹ.

• Chất ổn định

Là những chất giữ cho cấu trúc và tính đồng nhất của sản phẩm, ngăn ngừa sự phân tách giữa các thành phần như dầu và nước. Chất ổn định thường được sử dụng trong sản phẩm đóng hộp như sữa, nước giải khát, và bánh kẹo.

E471 và E418 có tác dụng ngăn chặn sự phân tách giữa bột sữa (chất béo sữa) và nước. Hay chất này sẽ làm cho các protein lơ lửng trong sữa thay vì bị phân tách ra và nổi trên bề mặt. E410: Có vị ngọt và thường được dùng trong sản phẩm ngọt như socola.

E409: Thường được dùng làm dày ở các thực phẩm như kẹo cao su, bánh mì, socola, bánh kẹo, nước sốt, cá đông lạnh, mù tạt và thực phẩm không có đường.

E401: Thường được dùng phổ biến trong bánh nướng, bơ sữa, nước sốt, và các sản phẩm được chế biến từ thịt.

• Chất làm nở: Là các chất gây nở cho bột, tạo sự xốp và nhẹ trong sản phẩm nướng như bánh mỳ. Chúng có thể là bột nở, men nở, hoặc muối nở.

Bột nở (Baking powder, bột nổi): Có thành phần muối nở (baking soda) và một lượng axit nhất định và một chút tinh bột.

Men nở: Là chất có các vi sinh vật sống với khả năng tạo ra các chất khiến cho việc lên men của bột được nhanh hơn.

Muối nở (baking soda, bicarbonate soda, thuốc muối): Thuộc thành phần của bột nở (baking powder) và có tác dụng giúp bánh nở xốp.

• Chất tạo hương: Được sử dụng để tạo hoặc cải thiện hương vị của thực phẩm. Chất tạo hương có thể tự nhiên, tự nhiên có đặc điểm hóa học, hoặc tổng hợp hóa học. Chúng thường được sử dụng để thay thế hoặc gia tăng hương vị tự nhiên bị mất đi trong quá trình chế biến thực phẩm.

Chất tạo hương tự nhiên: Được chiếc xuất từ thực vật hay động vật thông qua quá trình xử lý vật lý, vi sinh và enzym hóa, được sử dụng trực tiếp và ở trạng thái tự nhiên. Các chất tạo hương tự nhiên có thể tạo ra những thứ gì ăn được như trái cây, trứng, sữa, thịt động vật, hải sản,...

Chất tạo hương có đặc điểm tự nhiên: Được làm ra thông qua quá trình tổng hợp và cô đặc các chất nhờ quá trình xử lý hóa lý, đặc điểm hóa hữu cơ giống như các chất tạo hương tự nhiên và không chứa thành phần của chất tạo hương nhân tạo.

Chất tạo hương nhân tạo: Được làm ra từ các thứ không ăn được như dầu mỏ hoặc nhựa than thông qua quy trình xử lý hóa học để tạo ra được mùi hương giống với mùi tự nhiên của thực phẩm.

• Axit thực phẩm

Axit thực phẩm thường được thêm vào trong các món ăn để tạo ra hương vị đa dạng và phong phú hơn. Ngoài ra, chúng còn đóng vai trò làm chất bảo quản và ngăn chặn sự ôxi hóa. Các loại axit thực phẩm phổ biến bao gồm giấm, axit citric, axit malic, axit tartaric, axit fumaric, và axit lactic.

• Các chất điều chỉnh độ acid

Các chất điều chỉnh độ acid thường được sử dụng để điều chỉnh hoặc kiểm soát độ acid hoặc độ kiềm trong thực phẩm.

• Các chất ức chế tạo bọt

Các chất ức chế tạo bọt là phụ gia thường được sử dụng để hạn chế hoặc ngăn chặn sự hình thành bọt trong thực phẩm.

• Các chất ức chế đông đặc

Các chất ức chế đông đặc giúp duy trì tính dẻo của các chất bột, ví dụ, như sữa bột, để chúng không bị đông đặc thành cục.

• Các chất chống oxy hóa

Các chất chống oxy hóa, như vitamin C, có vai trò quan trọng trong việc bảo quản thực phẩm. Chúng ngăn chặn tác động của oxy đối với thực phẩm, giúp nó duy trì chất lượng và hạn chế sự ôxy hóa. Đây cũng có thể có lợi cho sức khỏe.

• Các chất tạo độ đặc

Các chất tạo độ đặc, như tinh bột, thường được sử dụng để tăng cường độ đặc hoặc khối lượng của thực phẩm mà không ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng của nó.

4. Các chất phụ gia có hại trong thực phẩm

• Chất kháng sinh trong thực phẩm từ sữa: Sự sử dụng chất kháng sinh trong sản xuất sữa và các sản phẩm từ sữa có thể tạo ra các vấn đề về kháng kháng sinh cho con người.

• Chất hóa học trong thực phẩm đóng hộp: Một số loại thực phẩm đóng hộp có thể chứa các hợp chất hóa học độc hại, chẳng hạn như Bisphenol A (BPA) trong các hộp thực phẩm.

• Natri trong gia vị cho xà lách trộn: Việc sử dụng quá nhiều natri trong gia vị có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe như tăng huyết áp.

• Đường fructose trong nước uống soda và sản phẩm đóng gói: Lượng cao đường fructose trong thức uống soda và thực phẩm đóng gói liên quan đến nhiều vấn đề về sức khỏe, chẳng hạn như tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường.

• Bột ngọt (MSG) trong món khoai tây chiên: MSG có thể gây ra triệu chứng như đau đầu và rối loạn tiêu hóa ở một số người.

• Acesulfame-K: Một chất tạo ngọt nhân tạo thường được sử dụng trong thực phẩm và đồ uống. Mặc dù được coi là an toàn, nhưng việc tiêu thụ nhiều có thể gây ra lo lắng trong một số trường hợp.

• Olestra: Olestra là một chất làm mất quá trình hấp thụ chất béo và có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa.

• Màu thực phẩm: Red 3, Blue 1, 2, Green 3 và Yellow 6: Một số loại màu thực phẩm có thể liên quan đến các vấn đề về sức khỏe, như dấu hiệu về tăng nguy cơ ung thư hoặc tác động đến sự tập trung và hành vi ở trẻ em.

• Kali bromated: Các sản phẩm nước cốt có thể chứa Kali bromated, một chất chống ổn định thường dùng trong làm bánh mì. Chất này có thể gây hại cho sức khỏe nếu tiêu thụ quá nhiều.

5. Những nguy hại của các chất phụ gia thực phẩm

• Gây ngộ độc cấp tính: Nếu sử dụng vượt quá liều lượng cho phép, có thể gây ra các trạng thái ngộ độc ngay lập tức.

• Gây ngộ độc mạn tính: Ngay cả khi sử dụng với liều lượng thấp, nhưng thường xuyên, liên tục, một số chất phụ gia thực phẩm có thể tích lũy trong cơ thể, gây hại lâu dài. Ví dụ, một số chất phụ gia như hàn the có thể tích lũy trong cơ thể và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, như sự suy giảm của các chất dinh dưỡng, vitamin và có thể dẫn đến các triệu chứng ngộ độc mạn tính, bao gồm tiêu chảy, giảm cân, rụng tóc, da xanh xao, suy thận mạn tính, động kinh, và sự suy giảm của trí tuệ.

• Nguy cơ gây hình thành khối u, ung thư, quái thai, đột biến gen, nhất là với các chất phụ gia tổng hợp.

• Nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm: Các chất phụ gia có thể gây ra phá hủy hoặc giảm chất lượng thực phẩm, làm mất đi các chất dinh dưỡng quan trọng và vitamin cần thiết cho sức khỏe của con người.

6. Mọi người cùng hỏi

1. Chất phụ gia thực phẩm có những công dụng gì?

Chất phụ gia thực phẩm có nhiều công dụng, bao gồm cải thiện hương vị, làm cho thực phẩm hấp dẫn hơn, bảo quản thực phẩm, kiểm soát độ chua và kiềm, tạo bọt, ngăn chặn sự oxi hóa, điều chỉnh độ ổn định và làm tăng khối lượng thực phẩm.

2. Chất phụ gia thực phẩm có thể gây hại cho sức khỏe không?

Có, nếu sử dụng chất phụ gia thực phẩm không đúng liều lượng và chủng loại, chúng có thể gây ra ngộ độc cấp tính và ngộ độc mạn tính, nguy cơ gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài như hình thành khối u, ung thư, đột biến gen và có thể ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm.

3. Có những loại chất phụ gia thực phẩm cụ thể nào gây hại cho sức khỏe?

 Một số chất phụ gia có hại cho sức khỏe bao gồm chất kháng sinh trong thực phẩm từ sữa, các hợp chất hóa học trong thực phẩm đóng hộp, natri trong gia vị cho các món xà lách, đường fructose trong nước uống soda và các sản phẩm đóng gói, bột ngọt (MSG) trong món khoai tây chiên, Acesulfame-K, Olestra, màu thực phẩm có các loại như Red 3, Blue 1, 2, Green 3 và Yellow 6, và Potassium bromated.

4. Làm thế nào để sử dụng chất phụ gia thực phẩm một cách an toàn?

Để sử dụng chất phụ gia thực phẩm một cách an toàn, cần tuân theo liều lượng và loại chất phụ gia được phê duyệt cho sử dụng trong thực phẩm. Để đảm bảo an toàn, nên đọc kỹ nhãn sản phẩm, tuân thủ hướng dẫn sử dụng, và hạn chế việc sử dụng chất phụ gia tổng hợp và có tiềm năng gây hại cho sức khỏe.

Các loại phụ gia thực phẩm đóng một vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp thực phẩm, giúp cải thiện chất lượng và bảo quản thực phẩm, làm cho sản phẩm hấp dẫn hơn và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Tuy nhiên, việc sử dụng chúng cần thận trọng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Nắm vững kiến thức về loại phụ gia thực phẩm cụ thể, tuân thủ liều lượng và loại chất phụ gia được phê duyệt, và đảm bảo nguồn cung cấp chất phụ gia đáng tin cậy là các bước quan trọng để sử dụng chúng một cách an toàn.