Bị cáo vắng mặt tại phiên tòa được không?

Trong quá trình tố tụng hình sự, việc bị cáo có mặt tại phiên tòa là một yêu cầu bắt buộc. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bị cáo lại vắng mặt. Vậy, bị cáo vắng mặt tại phiên tòa được không? Và nếu vắng mặt thì sẽ dẫn đến những hậu quả gì? Bài viết này  Công ty luật ACC sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề bị cáo vắng mặt tại phiên tòa.

Bị cáo vắng mặt tại phiên tòa được không?

1. Quyền và nghĩa vụ của bị cáo

Để đảm bảo quyền lợi chính đáng của bị cáo và tiến hành một phiên tòa công bằng, pháp luật Việt Nam đã quy định một hệ thống quyền và nghĩa vụ cụ thể cho đối tượng này. Cụ thể, quyền và nghĩa vụ của bị cáo được quy định theo khoản 2, khoản 3 Điều 61 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 như sau:

Về quyền của bị cáo: 

• Nhận quyết định đưa vụ án ra xét xử; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; quyết định đình chỉ vụ án; bản án, quyết định của Tòa án và các quyết định tố tụng khác theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015;
• Tham gia phiên tòa;
• Được thông báo, giải thích về quyền và nghĩa vụ quy định tại Điều 21 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015;
• Đề nghị giám định, định giá tài sản; đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật; đề nghị triệu tập người làm chứng, bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người giám định, người định giá tài sản, người tham gia tố tụng khác và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tham gia phiên tòa;
• Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;
• Trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;
• Tự bào chữa, nhờ người bào chữa;
• Trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội;
• Đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi hoặc tự mình hỏi người tham gia phiên tòa nếu được chủ tọa đồng ý; tranh luận tại phiên tòa;
• Nói lời sau cùng trước khi nghị án;
• Xem biên bản phiên tòa, yêu cầu ghi những sửa đổi, bổ sung vào biên bản phiên tòa;
• Kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án;
• Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;
• Các quyền khác theo quy định của pháp luật.

Về nghĩa vụ của bị cáo: 

• Có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án. Trường hợp vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị áp giải; nếu bỏ trốn thì bị truy nã;
• Chấp hành quyết định, yêu cầu của Tòa án.

2. Bị cáo vắng mặt tại phiên tòa được không?

Theo điểm a khoản 3 Điều 61 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, quy định về nghĩa vụ của bị cáo như sau:

“Có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án. Trường hợp vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị áp giải; nếu bỏ trốn thì bị truy nã; ”

Đồng thời, tại khoản 1 Điều 290 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, quy định về sự có mặt của bị cáo tại phiên tòa như sau:

• Bị cáo phải có mặt tại phiên tòa theo giấy triệu tập của Tòa án trong suốt thời gian xét xử vụ án; 
• Nếu vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì bị áp giải; 
• Nếu bị cáo vắng mặt vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan thì phải hoãn phiên tòa.
• Nếu bị cáo bị bệnh tâm thần hoặc bị bệnh hiểm nghèo thì Hội đồng xét xử tạm đình chỉ vụ án cho đến khi bị cáo khỏi bệnh.
• Nếu bị cáo trốn thì Hội đồng xét xử tạm đình chỉ vụ án và yêu cầu Cơ quan điều tra truy nã bị cáo.

Như vậy, bị cáo phải có mặt tại phiên tòa theo giấy triệu tập của Tòa án trong suốt thời gian xét xử vụ án. Bị cáo chỉ được vắng mặt tại phiên tòa khi vắng mặt vì lý do bất khả kháng hoặc do trở ngại khách quan. Nhưng lúc này phiên tòa xét xử cũng sẽ bị hoãn.

3. Các trường hợp xét xử vắng mặt bị cáo

Các trường hợp xét xử vắng mặt bị cáo

Theo quy định tại khoản 2 Điều 290 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, tòa án chỉ có thể xét xử vắng mặt bị cáo trong các trường hợp sau:

• Bị cáo trốn và việc truy nã không có kết quả;
• Bị cáo đang ở nước ngoài và không thể triệu tập đến phiên tòa;
• Bị cáo đề nghị xét xử vắng mặt và được Hội đồng xét xử chấp nhận;
• Nếu sự vắng mặt của bị cáo không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan và sự vắng mặt của bị cáo không gây trở ngại cho việc xét xử.

Vậy khi thuộc một trong các trường hợp quy định trên đây thì Tòa án có thể xét xử vắng mặt bị cáo.

4. Quy định về giao, gửi bản án cho bị cáo bị xét xử vắng mặt

Theo quy định tại Điều 262 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, tòa án quy định về giao, gửi bản án cho bị cáo bị xét xử vắng mặt như sau:

- Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày tuyên án, Tòa án cấp sơ thẩm phải gửi bản án cho bị cáo bị xét xử vắng mặt nếu bị cáo vắng mặt do bị cáo đề nghị xét xử vắng mặt và được Hội đồng xét xử chấp nhận.

- Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày tuyên án, bản án phải được niêm yết tại trụ sở Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cư trú cuối cùng hoặc cơ quan, tổ chức nơi làm việc, học tập cuối cùng của bị cáo nếu trường hợp xét xử vắng mặt bị cáo do:

• Bị cáo trốn và việc truy nã không có kết quả;
• Bị cáo đang ở nước ngoài và không thể triệu tập đến phiên tòa.

Qua phân tích trên, hy vọng chúng tôi đã giải đáp được thắc mắc của bạn về bị cáo vắng mặt tại phiên tòa. Việc đảm bảo bị cáo có mặt tại phiên tòa là một trong những yếu tố quan trọng để bảo đảm tính công bằng, minh bạch của quá trình xét xử. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần hỗ trợ cụ thể, đừng ngần ngại liên hệ với Công ty luật ACC để nhận được sự tư vấn chuyên nghiệp và tận tâm.