Thuật ngữ bị can, bị cáo thường được nhắc đến trong các vụ án hình sự. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ sự khác nhau của hai tên gọi này. Để giải đáp vấn đề này, Luật ACC xin gửi đến quý bạn đọc bài viết: “Bị can bị cáo là gì? (cập nhật 2022)”
1. Bị can, bị cáo là gì?
Căn cứ Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, bị can, bị cáo được quy định như sau:
- Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự. Quyền và nghĩa vụ của bị can là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự (khoản 1 Điều 60).
- Bị cáo là người hoặc pháp nhân đã bị Tòa án quyết định đưa ra xét xử. Quyền và nghĩa vụ của bị cáo là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự (khoản 1 Điều 61).
2. Điểm khác nhau giữa bị can và bị cáo trong tố tụng hình sự
| Tiêu chí | Bị can | Bị cáo |
| Cơ sở pháp lý | Điều 60 Bộ luật Tố tụng hình sự | Điều 61 Bộ luật Tố tụng hình sự |
| Khái niệm | Bị can là người hoặc pháp nhân bị khởi tố về hình sự | Bị cáo là người hoặc pháp nhân đã bị Tòa án quyết định đưa ra xét xử. |
| Giai đoạn tham gia tố tụng | Giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố | Giai đoạn xét xử |
| Quyền | - Được biết lý do mình bị khởi tố;
- Nhận quyết định khởi tố bị can; quyết định thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định khởi tố bị can, quyết định phê chuẩn quyết định thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; bản kết luận điều tra; quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ điều tra; quyết định đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án; bản cáo trạng, quyết định truy tố và các quyết định tố tụng khác; - Đọc, ghi chép bản sao tài liệu hoặc tài liệu được số hóa liên quan đến việc buộc tội, gỡ tội hoặc bản sao tài liệu khác liên quan đến việc bào chữa kể từ khi kết thúc điều tra khi có yêu cầu; - Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. |
- Nhận quyết định đưa vụ án ra xét xử; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; quyết định đình chỉ vụ án; bản án, quyết định của Tòa án và các quyết định tố tụng khác;
- Tham gia phiên tòa; - Đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi hoặc tự mình hỏi người tham gia phiên tòa nếu được chủ tọa đồng ý; tranh luận tại phiên tòa; - Nói lời sau cùng trước khi nghị án; - Xem biên bản phiên tòa, yêu cầu ghi những sửa đổi, bổ sung vào biên bản phiên tòa; - Kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án; - Các quyền khác theo quy định của pháp luật. |
| Nghĩa vụ | - Có mặt theo giấy triệu tập của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
- Chấp hành quyết định, yêu cầu của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. |
- Có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án.
- Chấp hành quyết định, yêu cầu của Tòa án. |
Nhìn chung, đặc điểm dễ phân biệt nhất giữa bị can và bị cáo là thời điểm tham gia giai đoạn tố tụng. Cá nhân, pháp nhân bị khởi tố, điều tra, truy tố thì gọi là bị can. Còn cá nhân, pháp nhân bị đưa ra xét xử thì gọi là bị cáo.
Ngoài các tiêu chí phân biệt như trên, giữa bị can và bị cáo có nhiều đặc điểm về quyền và nghĩa vụ tương đối giống nhau như:
- Quyền và nghĩa vụ của bị can và bị cáo là pháp nhân được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của pháp nhân;
- Được thông báo, giải thích về quyền và nghĩa vụ của mình;
- Được đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;
- Được tự bào chữa, nhờ người bào chữa;
- Được trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;
- Được trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội;
- Được đề nghị giám định, định giá tài sản;
- Được đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật;
- Được khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;
- Có thể bị áp giải nếu vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không có trở ngại khách quan; truy nã nếu bỏ trốn.
3. Những câu hỏi thường gặp về bị can, bị cáo?
Câu hỏi 1: Bị can, bị cáo có phải là một không?
Bị can và bị cáo không phải là một, đây là khái niệm hoàn toàn khác nhau. Ta có thể hiểu bị can là người bị cơ quan điều tra khởi tố, còn bị cáo là khi đã xong quá trình khởi tố và tiến đến việc bị đưa ra xét xử trước Tòa.
Câu hỏi 2: Bị cáo có quyền và nghĩa vụ như thế nào?
Quyền của bị cáo
Theo Điều 61 Bộ luật Tố tụng hình sự, bị cáo có các quyền sau:
- Nhận quyết định đưa vụ án ra xét xử; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; quyết định đình chỉ vụ án; bản án, quyết định của Tòa án và các quyết định tố tụng khác;
- Tham gia phiên tòa;
- Được thông báo, giải thích về quyền và nghĩa vụ của mình;
- Đề nghị giám định, định giá tài sản; đề nghị thay đổi người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người giám định, người định giá tài sản, người phiên dịch, người dịch thuật; đề nghị triệu tập người làm chứng, bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án, người giám định, người định giá tài sản, người tham gia tố tụng khác và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng tham gia phiên tòa;
- Đưa ra chứng cứ, tài liệu, đồ vật, yêu cầu;
- Trình bày ý kiến về chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan và yêu cầu người có thẩm quyền tiến hành tố tụng kiểm tra, đánh giá;
- Tự bào chữa, nhờ người bào chữa;
- Trình bày lời khai, trình bày ý kiến, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội;
- Đề nghị chủ tọa phiên tòa hỏi hoặc tự mình hỏi người tham gia phiên tòa nếu được chủ tọa đồng ý; tranh luận tại phiên tòa;
- Nói lời sau cùng trước khi nghị án;
- Xem biên bản phiên tòa và yêu cầu ghi những sửa đổi, bổ sung vào biên bản phiên tòa;
- Kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án;
- Khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng;
- Các quyền khác theo quy định của pháp luật.
Nghĩa vụ của bị cáo
Cũng theo Điều 61 Bộ luật Tố tụng hình sự, ngoài các quyền nêu trên, bị cáo còn có nghĩa vụ:
- Có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án. Trường hợp vắng mặt không vì lý do bất khả kháng hoặc không do trở ngại khách quan thì có thể bị áp giải hoặc nếu bỏ trốn thì bị truy nã;
- Chấp hành quyết định, yêu cầu của Tòa án.
4. Dịch vụ tư vấn luật ACC
Trên đây là thông tin về Bị can bị cáo là gì? (cập nhật 2022) mà Công ty Luật ACC gửi đến quý bạn đọc tham khảo. Nếu cần cung cấp thêm thông tin chi tiết quy định về vấn đề này, quý khách vui lòng truy cập trang web: https://accgroup.vn để được trao đổi cụ thể.
Nội dung bài viết:
Bình luận