Quy định về xếp hạng tín nhiệm trái phiếu tại Việt Nam

Hiện nay, thị trường trái phiếu đã và đang trên đà phát triển mạnh nhằm đáp ứng yêu cầu huy động vốn của Chính phủ, chính quyền địa phương, các ngân hàng chính sách và doanh nghiệp. Các chế độ pháp lý điều chỉnh cho hoạt động của thị trường trái phiếu đã được ban hành đầy đủ, đồng bộ từ cấp trên đến cấp dưới. Trong đó trái phiếu chính phủ là thị trường đóng vai trò quan trọng trong thị trường trái phiếu. Vậy bảng xếp hạng trái phiếu chính phủ được quy định như thế nào? Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, mời quý bạn đọc cùng tham khảo bài viết dưới đây.

bảng xếp hạng trái phiếu chính phủ

1. Thị trường trái phiếu

Thị trường trái phiếu được biết đến là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi mua bán trái phiếu giữa các nhà đầu tư, tổ chức phát hành hoặc trung gian môi giới. Đây là nơi các tổ chức phát hành công cụ trái phiếu để thực hiện việc huy động vốn cho hoạt động của mình.

Người nắm giữ trái phiếu được gọi là trái chủ, bên phát hành có trách nhiệm trả lãi cho trái chủ cùng với toàn bộ số vốn vào thời điểm đáo hạn.

Thị trường trái phiếu được chia thành rất nhiều loại phù hợp với từng đặc điểm và chức năng của nó. Tùy theo nhu cầu của nhà đầu tư mà có thể chọn và sở hữu loại trái phiếu phù hợp với mục tiêu đầu tư đã đề ra.
Đặc điểm của trái phiếu

• Trái phiếu có kỳ hạn: Mỗi trái phiếu được phát hành đều có quy định kỳ hạn cụ thể. Trái phiếu có thể là ngắn hạn (từ 01 đến 05 năm), trung hạn (từ 05 đến 12 năm) và dài hạn (từ 12 đến 30 năm).
• Trái phiếu có mệnh giá niêm yết là 100.000 VNĐ và bội số của 100.000 VNĐ nếu phát hành tại thị trường Việt Nam. Giá trái phiếu tỷ lệ nghịch với lãi sự thay đổi lãi suất trên thị trường.
• Trái chủ nhận được lợi tức cố định đối với các trái phiếu đã quy định trước mức lãi suất áp dụng trên trái phiếu.
• Trái chủ được ưu tiên thanh toán tài sản thanh lý nếu tổ chức phát hành bị phá sản.
• Trái chủ không có quyền biểu quyết, tác động đến quyết định của công ty phát hành.

Hiện nay, trên thị trường có 5 loại thị trường trái phiếu phổ biến như sau:

• Thị trường trái phiếu chính phủ
• Thị trường trái phiếu chính phủ bảo lãnh
• Thị trường trái phiếu chính quyền địa phương
• Thị trường trái phiếu doanh nghiệp
• Thị trường trái phiếu quốc tế

2. Trái phiếu chính phủ

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Nghị định 01/2011/NĐ-CP quy định về khái niệm trái phiếu chính phủ, theo đó Trái phiếu Chính phủ được hiểu là loại trái phiếu do Bộ Tài chính phát hành nhằm huy động vốn cho ngân sách nhà nước hoặc huy động vốn cho chương trình, dự án đầu tư cụ thể thuộc phạm vi đầu tư của nhà nước.

Như vậy, có thể thấy rằng, trái phiếu trong thị trường trái phiếu chính phủ được phát hành, có thời hạn, có mệnh giá và lãi suất với mục đích chính là huy động vốn cho ngân sách nhà nước và là nơi để chính phủ thực hiện biện pháp quản lý lượng tiền trên thị trường, chống lại tình trạng lạm phát nếu xảy ra.

Chính phủ dùng trái phiếu để huy động vốn cho nhà nước có thêm ngân sách nhằm thực hiện những dự án đầu tư có phạm vi trong nước, hoặc những chương trình do nhà nước tổ chức. Hay nói cách khác, trái phiếu chính phủ chính là cách thức để nhà nước vay vốn cho ngân sách nhà nước. Vì vậy, nhà nước phải trả nợ và thực hiện những quyền lợi cho người sở hữu trái phiếu chính phủ.

Hình thức ban đầu của trái phiếu chính phủ áp dụng phổ biến là hình thức chứng chỉ, sau đó xuất hiện thêm hình thức bút toán ghi sổ. Hiện nay, có 03 loại trái phiếu Chính phủ đó là:

• Tín phiếu kho bạc
• Trái phiếu kho bạc
• Công trái xây dựng Tổ quốc

Lãi suất trái phiếu Chính phủ được hiểu là tỷ lệ phần trăm dựa giá trị mệnh giá trái phiếu mà chủ sở hữu được hưởng. Theo đó vào các kỳ trả lãi theo như điều kiện, điều khoản của trái phiếu mà chủ sở hữu đang năm giữ nhà phát hành phải thanh toán theo tỉ lệ lãi hàng năm đã được quy định.

Hiện nay, lãi xuất trái phiếu Chính phủ sẽ được thông báo khi trên trang điện tử của Sở Giao dịch chứng khoán và khi người sở hữu mua được trái phiếu Chính phủ thì lãi suất trái phiếu sẽ được ghi trên trái phiếu mà nhà đầu tư – nhà tạo lập thị trường sở hữu.

Chủ thể đại diện phát hành trái phiếu chính phủ chính là Bộ tài chính và luôn được phát hành từ Bộ tài chính. Bộ tài chính sẽ ủy quyền xuống cho Kho bạc nhà nước để phát hành trái phiếu dưới dạng đầu thầu.

Căn cứ theo quy định tại khoản 7 Điều 14 Nghị định 95/2018/NĐ-CP thì Trái phiếu chính phủ được phát hành theo 03 phương thức sau đây: đấu thầu, bảo lãnh hoặc bán lẻ.

Mệnh giá của trái phiếu Chính phủ được bán với giá 100.000 đồng và bội của 100.000 đồng.

3. Bảng xếp hạng trái phiếu chính phủ

Hoạt động xếp hạng tín nhiệm là việc đánh giá khả năng trả nợ của tổ chức phát hành hoặc đối với một trái phiếu hoặc một công cụ tài chính cụ thể. Xếp hạng tín nhiệm có thể áp dụng đối với bất kỳ tổ chức nào có kế hoạch phát hành trái phiếu để huy động vốn. Thông qua hoạt động xếp hạng của mình, tổ chức xếp hạng tín nhiệm không những góp phần gia tăng hiệu quả hoạt động cả về cung và cầu đầu tư trên thị trường trái phiếu, mà còn là động lực thúc đẩy các tổ chức, doanh nghiệp và tổ chức phát hành trái phiếu cải thiện hiệu quả kinh doanh, cải thiện các chỉ số và tình hình tài chính, giúp nhà đầu tư nhận thức được tốt hơn khả năng tài chính, khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp được xếp hạng tín nhiệm cũng như những rủi ro có liên quan để có định hướng đầu tư.

Để thiết lập doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm, ở các nước đều trải qua các giai đoạn ban hành khuôn khổ pháp lý cho việc thành lập và hoạt động của doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm; thí điểm thành lập một số doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm trong nước; quy định bắt buộc các doanh nghiệp khi huy động vốn trên thị trường trái phiếu phải được xếp hạng tín nhiệm.

Tại Việt Nam, để có khung khổ pháp lý cho hoạt động của tổ chức xếp hạng tín nhiệm, năm 2014 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 88/2014/NĐ-CP quy định về hoạt động xếp hạng tín nhiệm.

Để thúc đẩy hoạt động của thị trường xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam, Bộ Tài chính đã phối hợp với một số tổ chức xếp hạng tín nhiệm có uy tín (Moody’s, Fitch, S&P) tổ chức các hoạt động phổ biến, đào tạo thị trường về hoạt động xếp hạng tín nhiệm. Hiện nay một số tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế đang có ý định thành lập doanh nghiệp liên doanh, góp vốn với doanh nghiệp trong nước để cung cấp dịch vụ trên thị trường Việt Nam. Theo đó, các doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm có sự tham gia của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế, có kinh nghiệm, có mô hình phân tích đã được kiểm chứng, kết hợp với các nhà đầu tư trong nước am hiểu thị trường tài chính Việt Nam sẽ giúp hình thành các doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm có chất lượng, cung cấp được dịch vụ tốt cho thị trường.

Đồng thời vào ngày 31/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 412/QĐ-TTg phê duyệt đề án cải thiện xếp hạng tín nhiệm quốc gia tới năm 2030. Theo đó, các mục tiêu cu thể được đề ra như sau:

- Đến năm 2030 đạt mức xếp hạng tín nhiệm từ Baa3 (đối với Moody’s) hoặc BBB- (đối với S&P và Fitch) trở lên.

- Các chỉ tiêu chủ yếu về kinh tế vĩ mô: Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) bình quân cả giai đoạn khoảng 7%/năm; GDP bình quân đầu người theo giá hiện hành đến năm 2030 đạt khoảng 7.500 USD; tổng đầu tư xã hội bình quân đạt 33-35% GDP.

- Các chỉ tiêu về tài khóa: Kiểm soát bội chi ngân sách nhà nước được Quốc hội phê duyệt trong dự toán ngân sách nhà nước hàng năm và kế hoạch tài chính quốc gia 5 năm, phấn đấu bội chi ngân sách nhà nước đến năm 2030 khoảng 3% GDP; nợ công không quá 60% GDP, nợ Chính phủ không quá 50% GDP.

- Các chỉ tiêu lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng: Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu các ngân hàng thương mại giai đoạn 2021-2025 đạt 11-12%; đến năm 2030 duy trì tối thiểu 12%; tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tài sản có rủi ro của khối ngân hàng ở mức tối thiểu 9%; duy trì mức dự trữ ngoại hối tương đương với tối thiểu 16 tuần nhập khẩu.

- Các chỉ tiêu chủ yếu về xã hội: Chỉ số phát triển con người (HDI) duy trì trên 0,7.

- Các chỉ tiêu chủ yếu về môi trường: Tỷ lệ che phủ rừng ổn định ở mức 42%; tỷ lệ xử lý và tái sử dụng nước thải ra môi trường lưu vực các sông đạt trên 70%; giảm 9% lượng phát thải khí nhà kính.

Trên đây là toàn bộ nội dung giới thiệu của chúng tôi về vấn đề bảng xếp hạng trái phiếu chính phủ, cũng như các vấn đề pháp lý có liên quan. Trong quá trình tìm hiểu nếu như quý bạn đọc còn thắc mắc và có nhu cầu sử dụng dịch vụ tư vấn của ACC về bảng xếp hạng trái phiếu chính phủ vui lòng liên hệ với chúng tôi qua các thông tin dưới đây để được tư vấn và giải đáp.