Đặc điểm của kinh doanh đa cấp và đa cấp bất chính

Hình thức kinh doanh bán hàng đa cấp ngày càng nở rộ và biến tướng phức tạp, nhiều người sau khi tham gia đường dây bán hàng đa cấp thì không thể rút lại tiền.

I. Kinh doanh đa cấp là gì

Khoản 1 Điều 3 Nghị định số 98/2020/NĐ-CP quy định xử phạt hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ người tiêu dùng quy định:

Kinh doanh theo phương thức đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới.

Theo Điều 4 Nghị định 40/2018/NĐ-CP thì Hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp chỉ được thực hiện đối với hàng hóa. Mọi hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp với đối tượng không phải là hàng hóa đều bị cấm, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Những hàng hóa không được kinh doanh theo phương thức đa cấp bao gồm:

- Hàng hóa là thuốc; trang thiết bị y tế, các loại thuốc thú y (bao gồm cả thuốc thú y thủy sản); thuốc bảo vệ thực vật; hóa chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn hạn chế sử dụng và cấm sử dụng trong lĩnh vực gia dụng và y tế và các loại hóa chất nguy hiểm;
- Sản phẩm nội dung thông tin số.

II. Đặc điểm của kinh doanh đa cấp

Hoạt động bán hàng đa cấp có đặc thù khác biệt với các phương thức bán hàng khác đó là việc tiếp thị bán hàng được thực hiện bằng truyền miệng, không thực hiện các hình thức quảng cáo, marketing như bán hàng truyền thống.

- Bán hàng đa cấp là một hình thức bán lẻ hàng hóa: Công ty bán hàng đa cấp có thể là công ty trực tiếp sản xuất và tiếp thị, bán lẻ sản phẩm hoặc phân phối hàng hóa do các công ty khác sản xuất. Công ty đa cấp bán lẻ hàng hóa thông qua mạng lưới tiếp thị.
- Việc bán hàng được thực hiện bởi mạng lưới người tham gia với nhiều cấp, nhiều nhánh khác nhau: Các doanh nghiệp thường bán hàng qua đại lý, cửa hàng hoặc siêu thị,…. Còn trong hoạt động bán hàng đa cấp, không có các đại lý, cửa hàng, siêu thị mà hàng hóa được các nhà phân phối trực tiếp sử dụng hoặc giới thiệu và bán cho người tiêu dùng.
- Người tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp được hưởng hoa hồng, tiền thưởng từ kết quả bán hàng của chính mình và của những người khác trong mạng lưới do mình tổ chức.

III. Phân biệt trung gian thương mại với kinh doanh đa cấp 

IV. Kinh doanh đa cấp bất chính

Trên thực tế, hoạt động bán hàng đa cấp không phải là xấu bởi đây là mô hình kinh doanh giúp tiết kiệm chi phí và thời gian tối đa cho các nhà sản xuất để các sản phẩm, hàng hóa của họ có thể đến được tay người tiêu dùng một cách nhanh nhất. Mô hình kinh doanh đa cấp không chỉ được công nhận trên thế giới mà ở Việt Nam, nhà nước ta cũng công nhận đây là một mô hình kinh doanh hợp pháp thông qua quy định tại Luật Cạnh tranh 2004 và mới đây nhất là Nghị định 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Hoạt động kinh doanh đa cấp thực tế không xấu, tuy nhiên do một số cá nhân, tổ chức đã lợi dụng sự sơ hở của pháp luật để làm biến tướng hoạt động kinh doanh bán hàng đa cấp nhằm lừa đảo, chuộc lợi bất chính.

Tuy nhiên, thời gian qua, tình trạng kinh doanh theo phương thức đa cấp đã diễn biến phức tạp, có dấu hiệu biến tướng, tiềm ẩn các hành vi có tính chất lừa đảo. Một số tổ chức đa cấp giả mạo trang bị nhiều thủ đoạn tinh vi, đánh vào lòng tham và sự thiếu hiểu biết của nhiều người để lôi kéo, kêu gọi các thành viên tham gia mạng lưới đa cấp phi pháp. 

Theo quy định hiện nay, các hoạt động kinh doanh đa cấp bị cấm bao gồm: dịch vụ, hàng hóa nhưng không có giấy chứng nhận do Bộ Công Thương cấp; các hình thức lợi dụng mô hình đa cấp khác không phải là mua bán hàng hóa như tiền ảo, huy động vốn dự án, thương mại điện tử…

*Nhận diện hành vi đa cấp bất chính

- Yêu cầu người khác phải đặt cọc hoặc nộp một khoản tiền nhất định để được ký hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp;

- Cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về lợi ích của việc tham gia bán hàng đa cấp, tính năng, công dụng của hàng hóa, hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp;

- Tổ chức hội thảo, hội nghị, đào tạo về kinh doanh theo phương thức đa cấp khi chưa được doanh nghiệp bán hàng đa cấp ủy quyền bằng văn bản;

- Lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc người tham gia bán hàng đa cấp của doanh nghiệp khác tham gia vào mạng lưới của doanh nghiệp mà mình đang tham gia;.........

ACC hy vọng đã hỗ trợ để có thể giúp bạn hiểu thêm về một số vấn đề trong hoạt động hành vi kinh doanh đa cấp đặc biệt là hành vi kinh doanh đa cấp bất chính theo quy định pháp luật hiện nay. Nếu có gì thắc mắc quý đọc giả vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Website: accgroup.vn