Sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời, công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước của nhân dân ta đứng trước bối cảnh vừa có những thuận lợi cơ bản, vừa gặp phải nhiều khó khăn to lớn, hiểm nghèo. Vậy, việc xây dựng và củng cố chính quyền sau Cách mạng tháng Tám dưới sự lãnh đạo của Đảng đã có những khó khăn gì và bài học kinh nghiệm trong xây dựng và bảo vệ chính quyền non trẻ 1645 1646 như thế nào? Mời quý đọc giả theo dõi bài viết dưới đây của ACC để biết thêm thông tin chi tiết nhé!
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa mới ra đời đã phải đương đầu với những khó khăn, thử thách rất nghiêm trọng. Cuối tháng Tám năm 1945, lấy danh nghĩa quân Đồng minh, gần 20 vạn quân Tưởng, theo gót là lực lượng phản động Việt Nam Quốc dân Đảng và Việt Nam Cách mạng đồng minh Hội ồ ạt kéo vào miền Bắc nước ta. Chúng ráo riết thực hiện âm mưu lật đổ chính quyền cách mạng, lập chính quyền phản động. Đằng sau quân Tưởng là Mỹ với dã tâm đặt Đông Dương dưới chế độ “ủy trị” của họ. Ở miền Nam, cũng với danh nghĩa quân Đồng minh, quân Anh vào giải giáp quân Nhật, núp sau quân Anh là quân Pháp. Ngày 23-9-1945, quân Pháp nổ súng đánh chiếm Sài Gòn, mở đầu cuộc xâm lược nước ta lần thứ hai. Chưa bao giờ trên đất nước ta cùng một lúc có nhiều kẻ thù hung bạo và xảo quyệt như lúc này. Vận mệnh nước Việt Nam mới “như ngàn cân treo sợi tóc”.
Đảng, Nhà nước ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có những đối sách vô cùng sáng suốt, linh hoạt, mềm dẻo nhưng cũng rất kiên quyết. Riêng trong việc xây dựng và củng cố chính quyền, vấn đề được coi là cơ bản, cốt yếu của mọi cuộc cách mạng xã hội, đã được thực hiện rất quyết liệt và đạt được những kết quả rất quan trọng, góp phần giữ vững thành quả cách mạng.
Ngày 3/9/1945, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu 6 nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: chống giặc đói; chống giặc dốt; tổ chức tổng tuyển cử; giáo dục lại tinh thần của nhân dân bằng cách thực hiện cần, kiệm, liêm, chính; bỏ thuế thân, thuế chợ, thuế đò và cấm thuốc phiện; thực hiện tự do tín ngưỡng.
Đối với thực dân Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi nhân dân cảnh giác và sẵn sàng chiến đấu. Ngày 5/9/1945, Người kêu gọi: “(Nhân dân Việt Nam) cương quyết phản đối quân Pháp kéo vào Việt Nam, vì mục đích của họ chỉ là hãm dân tộc Việt Nam vào vòng nô lệ một lần nữa… Hiện một số quân Pháp đã lọt vào nước ta. Đồng bào hãy sẵn sàng đợi lệnh Chính phủ để chiến đấu!”.
Trước tình hình hoạt động ráo riết của các loại kẻ thù, Đảng và Nhà nước Việt Nam mới thực hiện sách lược vừa nguyên tắc, vừa mềm dẻo. Đối với các tổ chức, đảng phái phản động, Nhà nước ban hành một loạt sắc lệnh: giải tán Đại Việt Quốc gia xã hội Đảng và Đại Việt Quốc dân Đảng, giải tán “Việt Nam Hưng quốc thanh niên” và “Việt Nam Ái quốc thanh niên”, thiết lập các tòa án quân sự, giải thể các cơ quan thuộc Phủ Toàn quyền Đông Dương. Đối với Pháp và Tưởng, lúc tạm hòa với Tưởng để rảnh tay đối phó với Pháp, lúc tạm hòa với Pháp để đẩy nhanh Tưởng ra khỏi đất nước. Thực hiện sách lược trên đã đặt các đảng phái, tổ chức phản động ra ngoài vòng pháp luật, tạo cơ sở pháp lý cho việc trấn áp bọn phản cách mạng, tranh thủ thời gian củng cố lực lượng, bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ, chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài.
Để tăng cường thực lực cách mạng, Nhà nước Việt Nam mới rất quan tâm đến việc phát triển các tổ chức trong Mặt trận Việt Minh, tổ chức thêm các đoàn thể cứu quốc, gồm các lực lượng yêu nước và tiến bộ. Tháng 5-1946, Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam (Liên Việt) được thành lập, thu hút các đảng phái và cá nhân yêu nước. Để chính quyền cách mạng tiêu biểu cho khối đoàn kết toàn dân, Nhà nước mở rộng thành phần Chính phủ, đưa các nhân sĩ, trí thức vào tham gia. Đồng thời, ban hành các sắc lệnh tổ chức HĐND và Ủy ban hành chính các cấp; quy định cách tổ chức chính quyền dân chủ nhân dân; quy định nhiệm vụ và quyền hạn của HĐND và Ủy ban hành chính các cấp, v.v… Trong điều kiện mới ra đời, chưa có đủ thời gian xây dựng và ban hành văn bản luật, để điều hành đất nước và để bảo đảm cho hệ thống chính quyền nhà nước hoạt động có hiệu quả, Chính phủ ban hành nhiều sắc lệnh với những quy định cụ thể.
Cùng với việc xây dựng, củng cố chính quyền nhà nước các cấp là việc củng cố thực lực cách mạng. Đảng và Nhà nước tổ chức cứu đói và đề phòng nạn đói. Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động chiến dịch tăng gia sản xuất và cứu đói. Người kêu gọi nhân dân và gương mẫu thực hiện “nhường cơm sẻ áo” bằng cách “cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa”, đem gạo đó để cứu dân nghèo. Nhà nước tổ chức các đội lạc quyên cứu đói và quy định tiết kiệm lương thực, cấm nấu rượu lậu bằng gạo, ngô, đẩy mạnh trồng hoa màu ngắn ngày, v.v... Kết quả là nạn đói được đẩy lùi. Nhà nước còn tiến hành tịch thu ruộng đất của đế quốc, Việt gian chia cho nông dân nghèo, chia lại ruộng đất công một cách công bằng, hợp lý và ra Thông tư giảm tô 25% cho nông dân; mở lại các nhà máy do Nhật bỏ lại, tiến hành khai thác mỏ, khuyến khích kinh doanh... Nhà nước xây dựng “Quỹ độc lập”, tổ chức “Tuần lễ vàng”, kết quả đồng bào cả nước đã góp được 370 kg vàng, 60 triệu đồng. Nhà nước phát hành tiền giấy bạc Việt Nam, từng bước xây dựng nền tài chính độc lập. Đồng thời, Nhà nước còn vận động toàn dân xây dựng nền văn hóa mới, nếp sống mới, xóa bỏ văn hóa nô dịch của chế độ thực dân, phong kiến; phát triển phong trào bình dân học vụ, xóa nạn mù chữ. Chỉ trong một năm, ở Trung Bộ và Bắc Bộ đã có 2,5 triệu người biết đọc, biết viết. Hệ thống giáo dục bước đầu được xây dựng. Tiếng Việt được chính thức dùng trong hệ thống trường học. Công tác y tế, vệ sinh phòng bệnh cũng được quan tâm, v.v…
Như vậy, trong điều kiện vô cùng khó khăn và trong thời gian rất ngắn, Đảng, Nhà nước, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh với chủ trương sáng suốt, vừa vững vàng về nguyên tắc, vừa mềm dẻo về sách lược, đã tăng cường được thực lực cách mạng, xây dựng, củng cố và giữ vững chính quyền cách mạng, bảo vệ thành quả của cuộc Cách mạng Tháng Tám, đưa con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua thác ghềnh hiểm trở trong những năm 1945-1946, chuẩn bị điều kiện và lực lượng bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. “Những biện pháp cực kỳ sáng suốt đó đã được ghi vào lịch sử cách mạng nước ta như một mẫu mực tuyệt vời của sách lược Lêninnít”(1).
Cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945 đã mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử hiện đại Việt Nam - kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Cuộc cách mạng xung thiên đó đã để lại cho chúng ta và hậu thế những bài học lớn, trong đó có những bài học đi cùng năm tháng.
Bài học kinh nghiệm trong xây dựng và bảo vệ chính quyền non trẻ 1945 1946
Bài học thứ nhất: Nhanh chóng pháp lý hóa thành quả của cuộc cách mạng
Sau khi chính quyền về tay nhân dân trên cả nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Hồ Chí Minh, quá trình pháp lý hóa thành quả của cuộc cách mạng tháng Tám được xúc tiến nhanh chóng và vững chắc qua ba bước.
Mở đầu quá trình đó là công bố thành lập nước Cộng hòa Dân chủ Việt Nam. Như ta biết, sau khi được tin Hà Nội giành được chính quyền, Hồ Chí Minh nhanh chóng về Hà Nội. Tại đây, trong căn phòng trên gác 2, ngôi nhà số 48 Hàng Ngang, Người nhanh chóng soạn thảo Tuyên Ngôn Độc lập và xác định ngày ra mắt Chính phủ Lâm thời và công bố văn kiện quan trọng đó trước toàn thể nhân dân Việt Nam và thế giới. Chiều 2/9/1945, tại vườn hoa Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ Lâm thời đọc Tuyên ngôn Độc lập và tuyên bố thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Đây là bước đi đầu tiên, nhưng trên bình diện pháp lý, là bước đi cực kỳ quan trọng, quy định những bước đi tiếp theo.
Bài học thứ hai: Xây dựng một chính quyền dân chủ thực sự do dân và vì dân.
Cái cốt lõi của mọi cuộc cách mạng là chính quyền bởi nó không chỉ phản ánh vai trò và sức mạnh của giai cấp lãnh đạo cuộc cách mạng thông qua chính đảng của nó, mà còn phản chiếu đường hướng phát triển của đất nước. Chính quyền được hình thành sau cách mạng tháng Tám năm 1945 trong chừng mực nào đó thể hiện rất rõ điều đó. Chính quyền đó thực sự do dân tạo nên. Thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Tám được tạo thành bởi sự hy sinh xương máu của nhiều thế hệ người Việt Nam, đặc biệt sự đóng góp nhân tài vật lực to lớn của các giai cấp xã hội dưới ngọn cờ Mặt trận Việt Minh. Hơn thế nữa, cuộc tổng tuyển cử theo hình thức phổ thông đầu phiếu đã bầu những đại biểu đại diện cho quyền, lợi của các cộng đồng dân tộc trên dải đất hình chữ S, từ đa số đến thiểu số như Kinh, Mường, Tày, Nùng, Thái, Hmông, Hoa, Ba Na, Ka Tu,, Ê Đê, Gia Rai, Khơ Me... của tất cả các ngành, các giới, các giai tầng xã hội, từ công nhân, nông dân, nam nữ cho đến những nhà tư sản như Nguyễn Sơn Hà, Trịnh Văn Bô... những nhân sĩ trí thức như Nguyễn Văn Tố, Thái Văn Lung, Huỳnh Tấn Phát... Quốc hội cũng hội tụ những đại biểu đại diện các tôn giáo như Thiên chúa giáo (Linh mục Phạm Bá Trực), Phật giáo (Thượng tọa Thích Mật Thể), Cao Đài (Chưởng quản Cao Triều Phát), đại biểu đại diện cho các chính đảng như Đảng Cộng sản, Đảng Dân chủ, Đảng Xã hội, Đảng Việt quốc, Đảng Việt cách...
Bài học thứ ba:Tiến hành vận động ngoại giao để các cường quốc sớm công nhận chính quyền mới
Ngay từ khi còn là Chính phủ Lâm thời, Hồ Chí Minh với tư cách Chủ tịch kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao đã tiến hành những hoạt động ngoại giao để vận động Liên Hợp quốc và Hoa Kỳ công nhận nền độc lập của Việt Nam nhằm tạo lập một môi trường hòa bình, ổn định để kiến thiết đất nước. Từ tháng 9/1945 đến tháng 2/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi hàng chục Thư, Điện, Công hàm cho Tổng thống Truman và Bộ Ngọai giao Hoa Kỳ yêu cầu công nhận nền độc lập của Việt Nam và ngăn chặn quân Pháp được sự giúp sức của quân Anh trở lại xâm lược Việt Nam, đòi hỏi Việt Nam phải có đại diện trong Hội đồng tư vấn Viễn Đông mà Liên hợp quốc vừa mới thành lập. Trong lá thư cuối cùng gửi Tổng thống Truman, ngày 16/2/1946, Người một lần nữa trịnh trọng nhắc lại những tư tưởng đã được đề cập trong các bức thư trước đó: “... An ninh và tự do chỉ có thể được đảm bảo bằng sự độc lập của chúng ta đối với bất kỳ một cường quốc thực dân nào, và bằng sự hợp tác tự nguyện của chúng ta với tất cả các cường quốc khác. Chính là với niềm tin vững chắc này mà chúng tôi yêu cầu Hợp chủng quốc với tư cách là những người bảo vệ và những người bênh vực công lý thế giới, thực hiện một bước quyết định trong sự ủng hộ nền độc lập của chúng tôi”. Cùng với những hoạt động đó, chính quyền mới đã cho phép thành lập Hội hữu nghị Việt-Mỹ tại Hà Nội (17/ 10/1945) và triển khai những hoạt động về báo chí, học tiếng Anh và trao đổi sinh viên... Sau khi Chính phủ chính thức ra đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiến hành những hoạt động ngoại giao với Chính phủ Pháp(Hiệp định Sơ bộ, Hội nghị Đà Lạt, Hội nghị Phôngtennơblô và các cuộc thăm viếng Pháp của Quốc hội và Hồ Chí Minh).
Tài liệu tham khảo
(1) Lê Duẩn: Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, vì độc lập tự do, vì chủ nghĩa xã hội, tiến lên giành những thắng lợi mới, Nxb Sự thật, H, 1976, tr.33.
(2) Bài học về xây dựng và bảo vệ chính quyền sau Cách mạng tháng Tám 1945 - PGS. TS Phạm Xanh
ACC hy vọng đã hỗ trợ để có thể giúp bạn hiểu thêm về bài học kinh nghiệm trong xây dựng và bảo vệ chính quyền non trẻ 1945 1946 . Nếu có gì thắc mắc quý đọc giả vui lòng liên hệ với chúng tôi qua Website: accgroup.vn
Nội dung bài viết:
Bình luận