Án tù treo là gì? Người được hưởng án tù treo

Trong thời gian qua, đã xuất hiện những trường hợp khi các đối tượng phạm tội được xử lý không phải chịu án tù giam, mà thay vào đó là án tù treo. Điều này có nghĩa là họ không phải chịu hình phạt tại nhà tù, nhưng phải tuân thủ các điều kiện của án tù treo. Để hiểu rõ Án tù treo là gì, ACC sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc qua bài viết dưới đây.

Án tù treo là gì?

1. Án tù treo là gì?

Án tù treo là một biện pháp pháp luật được Tòa án áp dụng trong trường hợp người phạm tội bị kết án tù nhưng không phải thi hành hình phạt tù ngay lập tức. Theo quy định của Điều 1 Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP, án tù treo chỉ được áp dụng đối với các vụ án mà hình phạt tù không vượt quá 03 năm và căn cứ vào các yếu tố như nhân thân của người phạm tội và các tình tiết giảm nhẹ. Tòa án sẽ xem xét và quyết định không cần bắt người phạm tội này phải thi hành hình phạt tù mà thay vào đó có thể áp dụng các điều kiện khác như điều trị tâm lý, hoặc theo dõi định kỳ để tái hòa nhập vào xã hội.

Cơ chế này thường được áp dụng trong các trường hợp tội phạm có diện mạo nhẹ hoặc đã thể hiện sự cải tạo và hồi phục sau khi phạm tội. Điều này không chỉ giúp giảm bớt áp lực cho hệ thống tù nhân mà còn tạo cơ hội cho người phạm tội có thể sửa đổi hành vi và tái nhập cuộc sống xã hội một cách tích cực hơn. Tuy nhiên, việc quyết định án tù treo hay không vẫn tuân theo quy trình pháp luật nghiêm ngặt và dựa trên sự đánh giá cẩn thận từ phía Tòa án.

2. Người được hưởng án tù treo cần đáp ứng những điều kiện gì?

Người được hưởng án tù treo cần đáp ứng một số điều kiện quan trọng nhằm đảm bảo tính công bằng và hiệu quả của quyết định này.

• Họ phải có nhân thân tốt. Điều này đòi hỏi họ không chỉ là những người không có tiền án tiền sự mà còn phải có hành vi đạo đức và tuân thủ pháp luật trong quá khứ.
• Thời gian án phải không quá 03 năm. Điều này áp đặt giới hạn về thời gian án tù treo để đảm bảo rằng chỉ những tội phạm có mức độ tội phạm nhỏ và không nguy hiểm cho xã hội mới được xem xét.
• Hành vi phạm tội của họ không nên có tình tiết tăng nặng. Nếu có, họ cần có ít nhất hai tình tiết giảm nhẹ trở lên theo quy định của pháp luật.
• Họ cần có nơi cư trú rõ ràng. Điều này đảm bảo rằng họ có một nền tảng ổn định để tái hòa nhập vào xã hội.
• Hành vi phạm tội của họ không nên gây nguy hiểm cho xã hội hoặc ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Nếu xét thấy rằng họ có khả năng tự cải tạo và không gây nguy hiểm, họ có thể được cho hưởng án tù treo mà không cần phải thực hiện hình phạt tù.

3. Người không được hưởng án tù treo trong những trường hợp nào?

Trong quy định về việc áp dụng án tù treo theo các điều khoản của Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP và sửa đổi bởi Nghị quyết 01/2022/NQ-HĐTP, có những trường hợp cụ thể mà người phạm tội sẽ không được hưởng án tù treo.

• Một trong những trường hợp đó là khi người phạm tội được xác định là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy, ngoan cố chống đối, côn đồ, hay lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi và gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Trong tình huống này, việc áp dụng án tù treo sẽ không được xem xét.
• Người thực hiện hành vi phạm tội và bỏ trốn sau đó đã bị cơ quan tố tụng đề nghị truy nã cũng không được hưởng án tù treo. Điều này đặc biệt quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong hệ thống pháp luật.
• Người được hưởng án tù treo nhưng lại phạm tội mới trong thời gian thử thách hoặc bị xét xử về tội phạm khác thực hiện trước khi được hưởng án treo cũng sẽ không được áp dụng án tù treo.
• Người phạm tội bị xét xử cùng một lần về nhiều tội, trừ khi người phạm tội là người dưới 18 tuổi. Điều này nhấn mạnh sự nghiêm túc và trách nhiệm cá nhân của người phạm tội đối với hành vi của mình.
• Người phạm tội nhiều lần, đặc biệt là trong các trường hợp tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm, cũng sẽ không được áp dụng án tù treo. Điều này thể hiện sự quan ngại về tính ổn định và an ninh công cộng trong cộng đồng.

4. Có được đi làm, đi du lịch ở các địa phương khác khi đang hưởng án tù treo không?

Hưởng án tù treo không chỉ là một hình phạt mà còn là một cơ hội cho người phạm tội tái hòa nhập vào xã hội. Điều này được quy định rõ trong Khoản 2 Điều 65 của Bộ luật Hình sự 2015, nơi quy định rằng trong thời gian thử thách, người được hưởng án tù treo có thể tiếp tục làm việc tại cơ quan, tổ chức nơi họ làm việc hoặc chính quyền địa phương nơi họ cư trú. Điều này không chỉ giúp duy trì nguồn thu nhập mà còn tạo điều kiện để họ giữ vững mối liên kết với cộng đồng và xã hội. 

Gia đình của người bị kết án cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình tái hòa nhập này. Theo quy định, gia đình có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan, tổ chức, chính quyền địa phương trong việc giám sát, giáo dục người phạm tội. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết của một môi trường ổn định và sự hỗ trợ từ cộng đồng xung quanh để người đang hưởng án tù treo có thể thích nghi và tái hòa nhập một cách tích cực.

Theo Điều 92 Luật Thi hành án hình sự 2019, người được hưởng án tù treo cũng được phép vắng mặt tại nơi cư trú nếu có lý do chính đáng. Tuy nhiên, việc này cần phải xin phép và tuân thủ các quy định của pháp luật về khai báo tạm vắng. Thời gian vắng mặt tại nơi cư trú không được vượt quá một phần ba thời gian thử thách và mỗi lần không quá 60 ngày. Điều này đảm bảo rằng việc vắng mặt của người hưởng án tù treo không ảnh hưởng quá nhiều đến quá trình giám sát và tái hòa nhập của họ vào xã hội.

Vì vậy, dựa trên quy định của pháp luật, người đang hưởng án tù treo có thể đi làm và tham gia các hoạt động du lịch ở các địa phương khác, tuy nhiên, điều này phải được thực hiện theo quy định và được sự đồng ý của các cơ quan chức năng. Việc này nhấn mạnh vào tính công bằng trong thi hành án phạt cũng như tạo điều kiện cho người phạm tội có cơ hội hồi phục và tái hòa nhập vào xã hội một cách tích cực.

Tóm lại, án tù treo không chỉ là một phương tiện pháp lý mà còn là một công cụ linh hoạt cho việc xử lý tội phạm. Nó mang lại sự cân nhắc giữa việc bảo vệ cộng đồng và cơ hội cho người phạm tội học hỏi và tái hòa nhập xã hội.