Ai có quyền thành lập doanh nghiệp?

Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường, là chủ thể trực tiếp tham gia vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho xã hội. Việc thành lập doanh nghiệp là một quyết định quan trọng, cần được cân nhắc kỹ lưỡng về nhiều yếu tố, trong đó có quyền thành lập doanh nghiệp. Để hiểu rõ hơn về Ai có quyền thành lập doanh nghiệp? hãy cùng công ty Luật ACC tìm hiểu bài viết sau:

 Ai có quyền thành lập doanh nghiệp?

I. Thành lập doanh nghiệp là gì?

Thành lập doanh nghiệp là một quá trình thực hiện các thủ tục pháp lý để tạo ra một pháp nhân mới, được gọi là công ty. Công ty có tư cách pháp lý độc lập, chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ của mình và được hưởng các quyền lợi theo quy định của pháp luật.

II. Ai có quyền thành lập doanh nghiệp?

Thành lập một doanh nghiệp để tạo ra một chủ thể kinh doanh nhằm tham gia vào các giao dịch dân sự, thương mại và lao động trong thị trường. Họ sẽ phải chịu trách nhiệm về các quyền và nghĩa vụ tài sản. Tuy nhiên, chỉ những tổ chức và cá nhân được công nhận bởi pháp luật mới được phép thành lập doanh nghiệp.

Ngoài ra, cũng phải đáp ứng đủ khả năng và điều kiện để đảm bảo sự thành công và trách nhiệm về doanh nghiệp. Vì vậy, quyền thành lập doanh nghiệp là một đặc quyền đặt biệt. Dưới đây là những thông tin chi tiết về quyền thành lập doanh nghiệp đối với cá nhân và tổ chức.

1. Chủ thể thành lập là cá nhân

Trường hợp cá nhân thành lập công ty tại Việt Nam là người nước ngoài thì buộc phải thực hiện thủ tục đăng ký đầu tư theo văn bản quy định của pháp luật để được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.

2. Chủ thể thành lập là tổ chức

Đối với chủ thể thành lập doanh nghiệp là tổ chức thì tổ chức đó phải có tư cách pháp nhân. Đồng thời, chủ thể chỉ có thể đầu tư vốn thành lập doanh nghiệp khi có tài sản độc lập và có khả năng chịu trách nhiệm bằng tài sản đó. Doanh nghiệp trong nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam đều có quyền thành lập doanh nghiệp mà không cần phân biệt nơi đăng ký địa chỉ trụ sở chính theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020 số 59/2020/QH14.

III. Đối tượng không có quyền thành lập doanh nghiệp

Do nhiều nguyên nhân khác nhau, một số cá nhân có đủ năng lực về hành vi dân sự, tổ chức có tư cách pháp nhân vẫn bị tước quyền thành lập doanh nghiệp.

Theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020 số 59/2020/QH14, mọi cá nhân, tổ chức đều có quyền tự do thành lập doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nhất định thì cá nhân, tổ chức không có quyền đăng ký thành lập doanh nghiệp.

Căn cứ tại Khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020 số 59/2020/QH14 quy định các tổ chức, cá nhân sau không có quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp:

a) Cơ quan nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân sử dụng tài sản nhà nước để thành lập doanh nghiệp kinh doanh thu lợi riêng cho cơ quan, đơn vị mình;

b) Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức;

c) Sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong các cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam; sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp, công nhân công an trong các cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân Việt Nam, trừ người được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp hoặc quản lý tại doanh nghiệp nhà nước;

d) Cán bộ lãnh đạo, quản lý nghiệp vụ trong doanh nghiệp nhà nước theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 88 của Luật này, trừ người được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp khác;

đ) Người chưa thành niên; người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người bị mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; tổ chức không có tư cách pháp nhân;

e) Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; các trường hợp khác theo quy định của Luật Phá sản, Luật Phòng, chống tham nhũng.

Trường hợp Cơ quan đăng ký kinh doanh có yêu cầu, người đăng ký thành lập doanh nghiệp phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp cho Cơ quan đăng ký kinh doanh;

g) Tổ chức là pháp nhân thương mại bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định theo quy định của Bộ luật Hình sự.

Như vậy, đối tượng dưới đây sẽ không được quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp:

- Cán bộ, viên chức, công chưc, sĩ quan trong quân ngũ bị cấm thành lập doanh nghiệp nhằm phòng chống tham nhũng, chống cạnh tranh không lành mạnh, ngăn ngừa cắc nguy cơ tiêu cực đến chức trách, công vụ của họ.

- Cá nhân đang trong thời gian bị hạn chế, bị tước quyền công dân;

- Tổ chức sử dụng các nguồn ngân sách nhà nước được cấp sai mục đính, nhằm tạo lợi ích riêng, lợi ích nhóm.

- Ngoài ra còn một số một số trường hợp khác được bang hành trong Điều 18 Luật Doanh nghiệp năm 2014.

Pháp luật doanh nghiệp của mỗi quốc gia có quy định các đối tượng bị cấm thành lập doanh nghiệp với phạm vi cấm đoán khác nhau, phù hợp với đặc điểm, yêu cầu quản lý đối với mỗi nền kinh tế.

IV. Trường hợp bị hạn chế quyền thành lập doanh nghiệp?

Bên cạnh những đối tượng không được thành lập doanh nghiệp thì pháp luật cũng có quy định rõ về những trường hợp bị hạn chế quyền thành lập doanh nghiệp. Cụ thể như sau:

Căn cứ theo quy định tại Điều 180 Luật Doanh nghiệp 2020 số 59/2020/QH14:

– Thành viên hợp danh không được trở thành chủ doanh nghiệp.

– Trừ trường hợp thành viên hợp danh nhận được sự nhất trí của các thành viên hợp danh còn lại, nếu không thì không được trở thành thành viên hợp danh của công ty khác.

Căn cứ theo quy định tại Điều 188 Luật Doanh nghiệp 2020 số 59/2020/QH14:

Mỗi cá nhân chỉ được thành lập 1 doanh nghiệp tư nhân. Đồng thời, chủ doanh nghiệp tư nhân không được là chủ hộ kinh doanh hoặc thành viên hợp danh của công ty hợp danh.

V. Điều kiện thành lập doanh nghiệp

Khi thành lập doanh nghiệp không chỉ cần đáp ứng những điều kiện liên quan đến chủ thể thành lập doanh nghiệp, ngành nghề kinh doanh, vốn thành lập, địa chỉ trụ sở chính, tên doanh nghiệp mà còn cần phải đáp ứng một số điều kiện khác.

1. Điều kiện về kinh tế

2. Điều kiện về pháp lý

Các nhà đầu tư cần phải đáp ứng các yêu cầu pháp lý để nhận được giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. điều kiện thành lập công ty được quy định theo chế độ tiền kiểm hoặc hậu kiểm tuỳ theo nhu cầu và mục tiêu quản lý nhà nước tại từng thời điểm.

Trước khi cung cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, cơ sở sẽ thực hiện chế độ “tiền kiểm” để xác minh các điều kiện thành lập doanh nghiệp. Khi quyết định cấp hay từ chối cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, cơ quan đăng ký kinh doanh chỉ xem xét yêu cầu “tiền kiểm” sau khi đã tiếp nhận và đánh giá đầy đủ các giấy tờ liên quan tới quy định về cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Theo luật hiện hành, có một số yêu cầu phải được đáp ứng trước khi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh có thể được cấp.

“Hậu kiểm” là quá trình kiểm tra các yêu cầu mà công ty phải đáp ứng sau khi đăng ký thành lập và bắt đầu hoạt động. Nhu cầu thực hiện chính sách hiện đại hóa quy trình hành chính trong việc thành lập và đăng ký doanh nghiệp đã dẫn đến việc tạo ra chế độ “hậu kiểm”. Theo Nghị định số 78/2015/NĐ-CP cùa Chính phủ về đăng ký doanh nghiệp thì người thành lập doanh nghiệp phải tự kê khai và chịu trách nhiệm về tính chính xác, hợp pháp của các thông tin được kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp.

Cơ quan đăng ký doanh nghiệp không phải giám sát, đánh giá các trường hợp phải hậu kiểm khi cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp bắt đầu hoạt động, cơ quan đăng ký kinh doanh có thẩm quyền kiểm tra, giám sát và xử lý các vi phạm về điều kiện thành lập cùng với các cơ quan có thẩm quyền khác.

Lưu ý: Nhà đầu tư có thể lựa chọn một trong hai cơ chế tiền kiểm hoặc hậu kiểm trên để áp dụng kiểm tra.

Ví dụ: Các nhà đầu tư cần chuẩn bị các giấy tờ chứng minh thông tin cá nhân như CCCD/CMND, lý lịch tư pháp, tình trạng sức khỏe,… để kiểm tra xem có thuộc đối tượng bị cấm thành lập doanh nghiệp hay không. Nhà đầu tư phải chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ nêu trên trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp nếu áp dụng cơ chế “tiền kiểm”. Còn nếu áp dụng cơ chế “hậu kiểm”, nhà đầu tư sẽ phải cam kết và chịu trách nhiệm về quyền xây dựng công ty của mình. Mức độ xử phạt nghiêm khắc nhất đối với hành vi vi phạm pháp luật về đăng ký kinh doanh là thu hồi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và đình chỉ hoạt động.

VI. Những câu hỏi thường gặp:

1. Những ai được quyền thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên?

Tổ chức có tư cách pháp nhân.

Cá nhân từ đủ 18 tuổi, có đầy đủ năng lực về hành vi dân sự.

Không thuộc những đối tượng bị cấm thành lập công ty tại Điều 17 Luật doanh nghiệp 2020.

2. Công dân có quyền thành lập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật. nhận định này thể hiện hình thức thực hiện pháp luật nào?

Nhận định “Công dân có quyền thành lập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật” thể hiện hình thức thực hiện pháp luật dưới dạng “quyền công dân”. Điều này ám chỉ rằng các cá nhân có quyền và tự do theo quy định của pháp luật để tự thành lập và quản lý doanh nghiệp của mình mà không bị hạn chế một cách không cần thiết. Quyền này phản ánh quyền tự do kinh doanh được bảo đảm và đề xuất trong hệ thống pháp luật, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và đóng góp của doanh nghiệp trong nền kinh tế.

3. Theo luật doanh nghiệp năm 2020, đối tượng nào sau đây có quyền thành lập công ty hợp danh?

Cá nhân từ 18 tuổi, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, có thể quản lý và thành lập doanh nghiệp theo quy định Luật Doanh nghiệp 2020, miễn là không thuộc đối tượng cấm. Để thành lập công ty, cần ít nhất 2 thành viên là chủ sở hữu chung, hợp tác kinh doanh dưới một tên chung (gọi là thành viên hợp danh).

4. Người thành lập doanh nghiệp là ai?

Người thành lập doanh nghiệp có thể là cá nhân hay tổ chức thành lập, góp vốn để thành lập doanh nghiệp.