Quyền của Chủ tịch nước trong ân giảm án tử hình

Ân giảm án tử hình là gì? Chủ tịch nước có quyền như thế nào trong việc ân giảm án tử hình? Pháp luật quy định như thế nào về việc này? Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây về việc chủ tịch nước ân giảm án tử hình mà ACC chia sẻ để biết thêm thông tin chi tiết về vấn đề này.

chủ tịch nước ân giảm án tử hình

1. Ân giảm là gì? 

Dựa theo quy định của Luật hình sự thì ân giảm được hiểu là thẩm quyền của Chủ tịch nước ra quyết định giảm hình phạt tử hình theo bản án đã có hiệu lực pháp luật xuống tù chung thân theo quy định của pháp luật hình sự và thể hiện chính sách nhân đạo của nhà nước ta đối với những người phạm đội đặc biệt nghiêm trọng, việc ân giảm này đã mở ra cho những người đang phải chịu thi hành án tử hình này có khả năng ăn năn hối cải, cải tạo và giáo dục trở thành người có ích cho xã hội.

Trong luật hình sự Việt Nam thì trong thời hạn bảy ngày kể từ khi bản án có hiệu lực pháp luật thì người bị kết án tử hình được phép gửi đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước. Sau đó chủ tịch nước xem xét về tội trạng của người phạm tội có thể ó khả năng ăn năn hối cải, cải tạo và giáo dục trở thành người có ích cho xã hội được hay không nếu thấy được ân giảm thì hình phạt tử hình được giảm xuống tù chung thân, nếu đơn xin ân giảm bị bác thì bản án tử hình được thi hành theo quy định của Luật Tố tụng hình sự.

2. Điều kiện được đề nghị đặc xá

Theo quy định tại Điều 367 Bộ luật Tố tụng hình sự như sau:

Điều 367. Thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành

Thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành được thực hiện:

1. Sau khi bản án tử hình có hiệu lực pháp luật, hồ sơ vụ án phải được gửi ngay cho Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và bản án phải được gửi ngay cho Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
2. Sau khi đã xem xét hồ sơ vụ án để quyết định kháng nghị hoặc quyết định không kháng nghị giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, Tòa án nhân dân tối cao phải chuyển hồ sơ vụ án cho Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày nhận được hồ sơ vụ án, Viện kiểm sát nhân dân tối cao phải trả lại hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân tối cao;
3. Trong thời hạn 02 tháng kể từ ngày nhận được hồ sơ vụ án, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao phải quyết định kháng nghị hoặc quyết định không kháng nghị giám đốc thẩm hoặc tái thẩm;
4. Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật, người bị kết án được gửi đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước;
5. Bản án tử hình được thi hành nếu Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao không kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm và người bị kết án không có đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước.

Trường hợp bản án tử hình bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm mà Hội đồng giám đốc thẩm, Hội đồng tái thẩm Tòa án nhân dân tối cao quyết định không chấp nhận kháng nghị và giữ nguyên bản án tử hình thì Tòa án nhân dân tối cao phải thông báo ngay cho người bị kết án biết để họ làm đơn xin ân giảm hình phạt tử hình;

6. Trường hợp người bị kết án có đơn xin ân giảm hình phạt tử hình thì bản án tử hình được thi hành sau khi Chủ tịch nước bác đơn xin ân giảm.

Khi có căn cứ quy định tại khoản 3 Điều 40 của Bộ luật hình sự thì Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm không ra quyết định thi hành án tử hình và báo cáo Chánh án Tòa án nhân dân tối cao để xem xét chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân cho người bị kết án.

Như vậy, người bị kết án tử hình có thể làm đơn xin ân giảm án tử hình và được ân giảm án tử hình nếu Chủ tịch nước chấp thuận.

2. Quy định về ân giảm đối với hình phạt tử hình:

Giảm mức hình phạt đã tuyên trong Bộ luật hình sự được quy định tại Điều 63 thì đối với người bị kết án tử hình được ân giảm hoặc người bị kết án tử hình thuộc trường hợp người đủ 75 tuổi trở lên; người phạm tội hình sự và bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra và xử lý tội phạm hoặc lập công lớn của Bộ luật Hình sự thì thời gian đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là hai mươi lăm năm và dù được giảm nhiều lần nhưng vẫn phải bảo đảm thời hạn thực tế chấp hành hình phạt là ba mươi năm.

Theo như quy định của pháp luật hình sự thì việc tha tù trước thời hạn có điều kiện người bị kết án tử hình được ân giảm hoặc thuộc trường hợp phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; Người đủ 75 tuổi trở lên; người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn của Bộ luật Hình sự tại Điều 66 quy định rất cụ thể.

3. Quyền của Chủ tịch nước trong ân giảm án tử hình và đặc xá

Theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) năm 2015, trong thời hạn 7 ngày kể từ khi bản án có hiệu lực pháp luật, người bị kết án tử hình được gửi đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước. Nếu được ân giảm thì hình phạt tử hình được giảm xuống tù chung thân. Nếu đơn xin ân giảm bị bác thì bản án tử hình được thi hành. Điều 258 BLTTHS quy định trường hợp được ân giảm đối với hình phạt tử hình như sau:

(1) Sau khi bản án tử hình có hiệu lực pháp luật, hồ sơ vụ án phải được gửi ngay lên Chánh án TAND tối cao và bản án phải được gửi ngay lên Viện trưởng VKSND tối cao. Trong thời hạn hai tháng, kể từ ngày nhận được bản án và hồ sơ vụ án, Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng VKSND tối cao phải quyết định kháng nghị hoặc quyết định không kháng nghị giám đốc thẩm hoặc tái thẩm. Trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật, người bị kết án được gửi đơn xin ân giảm lên Chủ tịch nước;

(2) Bản án tử hình được thi hành, nếu Chánh án TAND tối cao và Viện trưởng VKSND tối cao không kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm. Trong trường hợp bản án tử hình bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm mà Hội đồng giám đốc thẩm, Hội đồng tái thẩm TAND tối cao quyết định không chấp nhận kháng nghị và giữ nguyên bản án tử hình thì TAND tối cao phải thông báo ngay cho người bị kết án biết để họ làm đơn xin ân giảm án tử hình. Trong trường hợp người bị kết án xin ân giảm hình phạt tử hình thì bản án tử hình được thi hành sau khi Chủ tịch nước bác đơn xin ân giảm.

Trong trường hợp người bị kết án tử hình được ân giảm, thì theo quy định tại Điều 35 Bộ luật Hình sự (BLHS), hình phạt tử hình chuyển thành tù chung thân. BLHS năm 2015 đã bổ sung trường hợp giảm mức hình phạt đã tuyên: “Đối với người bị kết án tử hình được ân giảm hoặc người bị kết án tử hình thuộc trường hợp quy định tại điểm b hoặc điểm c khoản 3 Điều 40 của Bộ luật thì thời gian đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là 25 năm và dù được giảm nhiều lần nhưng vẫn phải bảo đảm thời hạn thực tế chấp hành hình phạt là 30 năm” (khoản 6 Điều 63).

BLHS năm 2015 cũng quy định cho phép người bị kết án tử hình được ân giảm tiếp tục được xét giảm là hết sức đúng đắn, cần thiết. Tuy nhiên, điều kiện để xét giảm án của những người này chặt chẽ hơn so với người bị kết án tù chung thân khác, đó là: thời gian đã chấp hành hình phạt để được xét giảm lần đầu là 25 năm và dù được giảm nhiều lần thì vẫn phải bảo đảm thời hạn thực tế chấp hành hình phạt là 30 năm.

Quy định trên đây thể hiện sâu sắc tính nhân đạo, dân chủ, ưu tiên của Đảng và Nhà nước ta; chú ý đến những đặc điểm, sinh lý của người chưa thành niên và phụ nữ có thai, phụ nữ đang nuôi con nhỏ, ảnh hưởng của những đặc điểm đó đến khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của họ thời điểm phạm tội.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp những thông tin chi tiết và cụ thể về chủ tịch nước ân giảm án tử hình. Nếu có những câu hỏi và thắc mắc cần được giải đáp liên quan đến các vấn đề pháp lý hãy liên hệ Công ty Luật ACC để được tư vấn và hỗ trợ về các vấn đề bạn đang mắc phải. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.