Mọi công dân đều có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm. Nhưng trên thực tế, vẫn có nhiều người lợi dụng quyền tự do ngôn luận để bình phẩm, có lời nói và hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ tiến hành phân tích yếu tố lỗi trong tội xúc phạm danh dự nhân phẩm của người khác.
1. Xúc phạm danh dự, nhân phẩm là gì?
Hiện nay, pháp luật chưa có khái niệm cụ thể thế nào là xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác. Tuy nhiên có thể hiểu xúc phạm danh dự nhân phẩm là dùng những lời lẽ thô bỉ, tục tĩu hoặc có hành vi xâm phạm, nhục mạ người khác nhằm hạ uy tín gây thiệt hại về danh dự, nhân phẩm cho người khác. Tuỳ theo tính chất, mức độ của từng vụ việc có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo quy định của Bộ luật hình sự hiện hành, hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác được thể hiện dưới tội danh làm nhục người khác. Ví dụ về hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác: lăng mạ, chửi rủa thậm tệ, hoặc có hành vi như lột quần áo giữa đám đông nhằm thỏa mãn mục đích của người phạm tội.
Theo quy định tại Điều 155 Bộ luật tố tụng hình sự 2015, tội làm nhục người khác hay xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác chỉ được khởi tố vụ án hình sự khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết. Nói cách khác, nếu không có đơn yêu cầu khởi tố vụ án hình sự của bị hại hoặc người đại diện của bị hại, thì người có hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm người khác sẽ không bị khởi tố vụ án hình sự với tội danh làm nhục người khác.
2. Yếu tố lỗi trong tội xúc phạm danh dự nhân phẩm của người khác
Lỗi là thái độ tâm lí của con người đối với hành vi có tính gây thiệt hại cho xã hội của mình và đổi với hậu quả do hành vi đó gây ra được biếu hiện dưới hình thức cố ý hoặc vô ý. Lỗi là nội dung biểu hiện của mặt chủ quan được phản ánh trong tất cả các cấu thành tội phạm.
Căn cứ vào đặc điểm cấu trúc tâm lí của yếu tố lí trí và ý chí trong những trường hợp có lỗi, luật hình sự Việt Nam chia lỗi thành hai loại - cố ý và vô ý. Lỗi cố ý gồm hai hình thức là cố ý trực tiếp và cố ý gián tiếp. Lỗi vô ý cũng gồm hai hình thức là vô ý vì quá tự tin và vô ý vì cẩu thả.
Trong các tội phạm cố ý, lỗi cố ý có thể là cố ý trực tiếp hoặc là cố ý gián tiếp (Ví dụ: Tội giết người - Điều 123 BLHS) nhưng cũng có thể chỉ là cố ý trực tiếp (Ví dụ: Tội trộm cắp tài sản - Điều 173 BLHS) hoặc chỉ có thể là cố ý gián tiếp (Ví dụ: Tội bức tử - Điều 130 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017). Trong các tội phạm vô ý, dấu hiệu lỗi vô ý được xác định trong cấu thành tội phạm có thể là vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý vì cẩu thả.
Như vậy, trong tội xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác, có thể thấy rằng người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý. Ý thức chủ quan của người phạm tội là mong muốn cho người bị hại bị nhục với nhiều động cơ khác nhau, có thể trả thù chính người bị hại hoặc cũng có thể trả thù người thân của người bị hại.
Cần lưu ý rằng, người phạm tội này là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên. Người từ 14 đến dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm về hành vi này do không thuộc trường hợp quy định tại Điểu 12 Bộ luật Hình sự về các hành vi mà người ở độ tuổi này phải chịu trách nhiệm.
3. Câu hỏi thường gặp
3.1. Nếu bị hại rút đơn yêu cầu khởi tố về hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm thì hậu quả pháp lý là gì?
Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự hiện hành, nếu bị hại rút đơn yêu cầu khởi tố một cách tự nguyện, không bị ép buộc thì Cơ quan có thẩm quyền ra quyết định không khởi tố vụ án nữa. Còn nếu bị hại rút đơn do bị ép buộc, cưỡng chế, đe dọa thì vẫn khởi tố vụ án hình sự với tội phạm này.
3.2. Tội xúc phạm danh dự, nhân phẩm với người đang thi hành công vụ có chịu trách nhiệm hình sự không?
Hành vi xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người thi hành công vụ có thể bị xử lý hình sự tội làm nhục người khác theo quy định tại Điều 155 Bộ luật Hình sự, với khung hình phạt cao nhất là 3 năm tù.
Trong trường hợp có đầy đủ các yếu tố cấu thành tội chống đối người thi hành công vụ thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức cao nhất là 7 năm tù.
3.3. Nhắn tin xúc phạm người khác có phải chịu trách nhiệm hình sự không?
Hành vi nhắn tin xúc phạm người khác cũng được coi như là xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác. Nếu cấu thành tội làm nhục người khác thì có thể chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Điều 155 Bộ luật hình sự hiện hành.
Trên đây là các nội dung có liên quan đến vấn đề Phân tích yếu tố lỗi trong tội xúc phạm danh dự nhân phẩm của người khác. Mong rằng bài viết sẽ cung cấp thêm cho quý bạn đọc những thông tin hữu ích về vấn đề này. Nếu có thắc mắc, vui lòng liên hệ với công ty Luật ACC để được tư vấn một cách nhanh chóng và thuận tiện nhất.
Nội dung bài viết:
Hãy để lại bình luận của bạn tại đây!