Trong nội dung bài viết này, Luật ACC sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu về tố tụng hình sự có yếu tố nước ngoài để các bạn có thể hiểu rõ hơn về vấn đề này.
1. Vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài
Theo quy định của BLTTHS, vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài bao gồm những loại vụ án chủ yếu sau đây:
– Vụ án hình sự có bị cáo, bị hại, đương sự ở nước ngoài hoặc tài sản có liên quan đến vụ án ở nước ngoài (điểm b khoản 2 Điều 268 BLTTHS).
– Vụ án hình sự có bị cáo phạm tội ở nước ngoài nhưng Tòa án Việt Nam có thẩm quyền xét xử (khoản 2 Điều 269 BLTTHS).
– Vụ án hình sự mà tội phạm xảy ra trên tàu bay hoặc tàu biển của Việt Nam đang hoạt động ngoài không phận hoặc ngoài lãnh hải của Việt Nam (Điều 270 BLTTHS).
– Vụ án hình sự có người làm chứng ở nước ngoài (điểm c khoản 3 Điều 185 BLTTHS).
– Vụ án hình sự mà bị cáo đang ở nước ngoài (điểm b khoản 2 Điều 290 BLTTHS).
– Vụ án hình sự mà bị can, bị cáo là công dân Việt Nam bị từ chối dẫn độ (Điều 499 BLTTHS).
Từ những quy định trên của BLTTHS hiện hành, có thể nhận thấy “yếu tố nước ngoài” của vụ án hình sự chủ yếu được thể hiện thông qua:
- Nơi cư trú ở của bị cáo, đương sự, người làm chứng là ở nước ngoài;
- Địa điểm nơi có tài sản liên quan đến hành vi phạm tội là ở nước ngoài;
- Địa điểm xảy ra hành vi phạm tội là ở nước ngoài hoặc trên tàu bay, tàu biển của Việt Nam đang hoạt động bên ngoài biên giới trên không, trên biển của Việt Nam;
- Quốc tịch của bị cáo.
2. Về thẩm quyền điều tra tố tụng hình sự có yếu tố nước ngoài
Theo quy định tại điểm a và b khoản 5 Điều 163 BLTTHS thì thẩm quyền điều tra của cơ quan điều tra vụ án hình sự được xác định như sau:
– Cơ quan điều tra cấp huyện điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp huyện;
– Cơ quan điều tra cấp tỉnh điều tra vụ án hình sự về những tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp tỉnh hoặc những vụ án thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra cấp huyện xảy ra trên địa bàn nhiều huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, phạm tội có tổ chức hoặc có yếu tố nước ngoài nếu xét thấy cần trực tiếp điều tra.
Đối với vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài, căn cứ quy định nêu trên và Điều 268 (Thẩm quyền xét xử của Tòa án) BLTTHS, cơ quan điều tra cấp tỉnh có thẩm quyền điều tra các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài sau đây:
– Vụ án hình sự có bị cáo, bị hại, đương sự ở nước ngoài hoặc tài sản có liên quan đến vụ án ở nước ngoài;
– Vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài thuộc thẩm quyền điều tra của Cơ quan điều tra cấp huyện nếu xét thấy cần trực tiếp điều tra;
– Vụ án hình sự mà tội phạm được thực hiện ở ngoài lãnh thổ của nước CHXHCN Việt Nam.
Đối với cơ quan điều tra cấp huyện, theo chúng tôi, căn cứ quy định tại điểm b khoản 5 Điều 163 BLTTHS và phạm vi vụ án hình sự thuộc thẩm quyền điều tra của cơ quan điều tra cấp tỉnh nêu trên, thì cơ quan điều tra cấp huyện có thẩm quyền điều tra một số vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào hướng dẫn về thẩm quyền điều tra vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài của cơ quan điều tra nói chung nên việc phân định thẩm quyền điều tra của cơ quan điều tra cấp tỉnh và cấp huyện chưa được rõ ràng.
Theo chúng tôi, cơ quan điều tra cấp huyện có thẩm quyền điều tra các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài không thuộc phạm vi thẩm quyền của cơ quan điều tra cấp tỉnh như đã nêu ở trên. Cụ thể, đó là vụ án hình sự mà tội phạm được thực hiện tại Việt Nam và có bị can hoặc có người bị hại, đương sự là cá nhân có quốc tịch nước ngoài và cư trú hợp pháp tại Việt Nam theo diện thường trú hoặc được cấp thẻ tạm trú theo quy định của pháp luật hoặc có đương sự là tổ chức nước ngoài có trụ sở tại Việt Nam. Đây là loại vụ án mà cơ quan điều tra không phải yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp để tống đạt văn bản tố tụng, thu thập chứng cứ.
Vì vậy, trong trường hợp cơ quan điều tra cấp huyện đang giải quyết mà phát sinh yêu cầu tương trợ tư pháp cho nước ngoài để tống đạt văn bản tố tụng do có đương sự, người bị hại trở về nước mà họ là công dân hoặc đến cư trú tại nước khác…hoặc để thu thập chứng cứ như xác minh lại quốc tịch hoặc lý lịch tư pháp…thì cơ quan điều tra cấp huyện phải đề nghị cơ quan điều tra cấp tỉnh lấy vụ án lên để giải quyết theo quy định tại điểm b khoản 5 Điều 163 BLTTHS.
Như vậy, từ những phân tích trên đây có thể nói rằng các quy định của BLTTHS về thẩm quyền của cơ quan điều tra đối với vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài chưa thực sự rõ ràng cụ thể. Do đó, vấn đề này cần phải được hướng dẫn mới thực hiện được thống nhất trong cả ba cơ quan tiến hành tố tụng: cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án.
3. Về thẩm quyền truy tố có yếu tố nước ngoài
Theo quy định tại khoản 1 Điều 239 BLTTHS, Viện kiểm sát cấp nào thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra thì Viện kiểm sát cấp đó quyết định việc truy tố. Thẩm quyền truy tố của Viện kiểm sát được xác định theo thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với vụ án.
Như vậy, viện kiểm sát cấp huyện và viện kiểm sát cấp tỉnh có thẩm quyền truy tố vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài mà cơ quan điều tra cùng cấp đã điều tra. Tuy nhiên, trong bối cảnh quy định của BLTTHS về thẩm quyền điều tra vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài còn có sự hạn chế, bất cập, cần phải có sự hướng dẫn áp dụng thống nhất, thì đương nhiên việc phân định thẩm quyền truy tố của viện kiểm sát đối với loại vụ án hình sự này cũng bị ảnh hưởng.
4. Về thẩm quyền xét xử vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài
Thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài được quy định trực tiếp tại Điều 268, 269 và 270, 271 và khoản 3 Điều 499 BLTTHS. Trong đó, Tòa án cấp tỉnh có thẩm quyền xét xử các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài sau đây:
– Vụ án hình sự có bị cáo, người bị hại, đương sự ở nước ngoài hoặc tài sản có liên quan đến vụ án ở nước ngoài ( điểm b khoản 2 Điều 268 BLTTHS);
– Vụ án hình sự quy định tại điểm a, b, c và d khoản 1 Điều 268 BLTTHS;
– Vụ án hình sự quy định tại khoản 2 Điều 269, 270, 271 BLTTHS.
Như vậy, có thể thấy rằng, về cơ bản BLTTHS đã quy định cụ thể thẩm quyền xét xử của Tòa án cấp tỉnh đối với vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài. Mặc dù vậy, kết quả nghiên cứu cho thấy BLTTHS vẫn có những hạn chế, bất cập khi bỏ sót không quy định thẩm quyền xét xử của Tòa án cấp tỉnh đối với các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài mà chính Bộ luật này quy định thuộc thẩm quyền điều tra của cơ quan điều tra cấp tỉnh. Cụ thể, theo quy định tại điểm b khoản 5 Điều 163 BLTTHS, thì cơ quan điều tra cấp tỉnh có thẩm quyền điều tra vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài thuộc thẩm quyền của cơ quan cấp huyện nếu xét thấy cần trực tiếp điều tra. Tuy nhiên, các quy định tại Điều 268, 269 và 270, 271 của Bộ luật này không hề có quy định nào về thẩm quyền xét xử của Tòa án cấp tỉnh đối với vụ án hình sự nêu trên.
Bên cạnh đó, đối với Tòa án cấp huyện, căn cứ phạm vi vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài thuộc thẩm quyền của Tòa án cấp tỉnh như đã nêu ở trên và căn cứ tinh thần quy định tại khoản 1 Điều 268 BLTTHS, thì Tòa án cấp huyện có thẩm quyền giải quyết vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài có các đặc điểm cơ bản sau đây:
Thứ nhất, tội phạm được thực hiện tại Việt Nam;
Thứ hai, là tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng và tội phạm rất nghiêm trọng” không thuộc thẩm quyền của Tòa án cấp tỉnh;
Thứ ba, có bị cáo hoặc người bị hại, đương sự là cá nhân có quốc tịch nước ngoài và cư trú hợp pháp tại Việt Nam theo diện thường trú hoặc được cấp thẻ tạm trú theo quy định của pháp luật hoặc có đương sự là tổ chức nước ngoài có trụ sở tại Việt Nam;
Thứ tư, khi điều tra, truy tố, xét xử, cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án không phải lập hồ sơ yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp để tống đạt văn bản tố tụng, thu thập chứng cứ.
Trên đây, Công ty Luật ACC - Đồng hành pháp lý cùng bạn đã chia sẻ một số thông tin về tố tụng hình sự có yếu tố nước ngoài. Đối với sự tin cậy của khách hàng, Luật ACC sẽ luôn cố gắng hơn nữa để khách hàng có được sự hài lòng nhất. Nếu có thắc mắc gì thêm về các vấn đề liên quan hay những vấn đề khác quý khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với chúng tôi. Công ty Luật ACC luôn sẵn sàng hỗ trợ quý khách hàng!
Nội dung bài viết:
Hãy để lại bình luận của bạn tại đây!