Xã hội chủ nghĩa không còn là chủ đề xa lạ đối với người dân hiện nay. Tuy nhiên, vấn đề về pháp luật xã hội chủ nghĩa thì không phải ai cũng nắm rõ. Mời bạn tham khảo bài viết sau đây của Công ty Luật ACC để hiểu rõ hơn về chủ đề này nhé.
1. Khái niệm Xã hội chủ nghĩa
Xã hội chủ nghĩa là thể chế chính trị mà được các nước có các đảng Cộng sản nắm quyền lãnh đạo tuyên bố sẽ đưa đất nước và dân tộc mình đi theo một con đường xã hội chủ nghĩa. Các nước này, tạm gọi tắt là hệ thống Xô viết, tự gọi mình là các nước xã hội chủ nghĩa, trong đó từ chủ nghĩa xã hội được dùng theo nghĩa giai đoạn trước chủ nghĩa cộng sản. Các đặc trưng cơ bản của xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam bao gồm:
- Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh
- Nhà nước do nhân dân làm chủ
- Có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
- Có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu
- Con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có toàn diện phát triển toàn diện
- Các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển
- Có nhà nước pháp quyền pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Đảng cộng sản lãnh đạo
- Nhà nước có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới
2. Pháp luật Xã hội chủ nghĩa là gì?
Pháp luật xã hội chủ nghĩa Việt Nam là hệ thống các quy tắc xử sự thể hiện ý chí, lợi ích của nhân dân lao động, do nhà nước ban hành (hoặc thừa nhận), có tính bắt buộc chung, được nhà nước đảm bảo thực hiện trên cơ sở kết hợp giáo dục, thuyết phục và cưỡng chế; thu hút sự tham gia tích cực của toàn xã hội vào hoạt động xây dựng và thực hiện pháp luật, nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.
3. Đặc điểm cơ bản và vai trò của pháp luật Xã hội chủ nghĩa
3.1. Đặc điểm của pháp luật Xã hội chủ nghĩa
1) Thể hiện ý chí và bảo vệ quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả cộng đồng dân tộc nói chung;
2) Có mối quan hệ mật thiết với đường lối chủ trương chính sách của đảng cộng sản, là sự thể chế hoá đường lối lãnh đạo của đẳng cầm quyền;
3) Thừa hưởng những thành quả của pháp luật ra đời trong xã hội tư sản với tính cách những tỉnh hoa của văn minh loài người, như việc thiết lập các nguyên tắc hiến định: chủ quyền nhà nước thuộc về nhân dân, mọi công dân bình đẳng trước pháp luật, cơ quan lập pháp do dân cử, các quyền công dân và quyền con người được pháp luật ghi nhận và bảo vệ;
4) Không chia thành công pháp và tư pháp;
5) Có hình thức chủ yếu là văn bản quy phạm pháp luật; pháp luật tập quán được sử dụng trong một chừng mực hạn chế, còn án lệ tuy không được thừa nhận như một hình thức pháp luật, nhưng vẫn được tôn trọng, phát huy với tính cách là một kinh nghiệm thực tế có thể tham khảo.
3.2. Vai trò của pháp luật Xã hội chủ nghĩa
a) Vai trò của pháp luật đối với kinh tế
Trong mối quan hệ với kinh tế, vai trò của pháp luật thể hiện ở chỗ pháp luật quy định về mặt pháp lý các quan hệ sản xuất và các quan hệ đó trở thành các quan hệ pháp luật tạo nên trật tự pháp luật về kinh tế cho một nhà nước. Ở nước ta, với nền kinh tế nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, pháp luật tồn tại trước hết vì kinh tế, sinh ra trực tiếp từ những đòi hỏi khách quan của nền kinh tế, trong mối quan hệ không tách rời với các đòi hỏi và nhu cầu của kinh tế, trở thành công cụ trong quản lý nhà nước về kinh tế. Pháp luật tạo hành lang pháp lý để cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế tự do, bình đẳng trong sản xuất kinh doanh, đồng thời Nhà nước là chủ thể quản lý cũng dựa vào chuẩn mực đó mà điều chỉnh các quan hệ kinh tế. Các quan hệ kinh tế thị trường rất đa dạng, phong phú và phức tạp, do đó cần phải hướng chúng phát triển theo định hướng xã hội nhất định. Điều đó làm nảy sinh nhu cầu điều chỉnh của pháp luật để loại bỏ những yếu tố tùy tiện, ngăn ngừa rối loạn, khủng hoảng, thiết lập trật tự ổn định trong các quan hệ kinh tế. Bằng sự điều chỉnh của pháp luật mà tạo ra môi trường thuận lợi, tin cậy cho sự tồn tại và phát triển của các quan hệ kinh tế.
b) Vai trò của pháp luật đối với xã hội
Là phương tiện điều chỉnh các quan hệ xã hội, pháp luật là một trong những yếu tố bảo đảm và bảo vệ sự ổn định của các quan hệ xã hội. Một mặt, pháp luật ghi nhận và thể chế hóa các quyền tự do và lợi ích hợp pháp của công dân và bảo đảm cho các quyền, lợi ích hợp pháp đó được thực hiện. Mặt khác, pháp luật ghi nhận một cách chính thức các giá trị mà con người cần có, hướng tới các giá trị nhân văn vì con người. Căn cứ vào các quy phạm pháp luật, mọi thành viên trong xã hội có điều kiện bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của mình, đấu tranh chống lại các biểu hiện tiêu cực, xây dựng xã hội công bằng, dân chủ và văn minh. Pháp luật còn là công cụ bảo đảm sự an toàn tính mạng, tài sản, danh sự và nhân phẩm của các thành viên trong xã hội. Vì vậy, pháp luật là công cụ cần thiết không thể thiếu bảo đảm cho sự tồn tại ổn định và phát triển của xã hội, đặc biệt trong điều kiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
c) Vai trò của pháp luật đối với hệ thống chính trị
- Đối với Đảng, pháp luật là phương tiện để thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng làm cho đường lối, chủ trương, chính sách đó có hiệu lực chung trên phạm vi toàn xã hội. Đồng thời pháp luật là phương tiện để Đảng kiểm tra việc thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách của mình trong thực tiễn.
- Đối với Nhà nước, pháp luật là phương tiện, cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước, là sự ghi nhận về mặt pháp lý trách nhiệm, nghĩa vụ của Nhà nước đối với xã hội và công dân, là phương tiện để Nhà nước quản lý có hiệu lực, hiệu quả các lĩnh vực của đời sống xã hội: hành chính, chính trị, kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng, trật tự an toàn xã hội...
- Đối với các tổ chức chính trị - xã hội (Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận), pháp luật là phương tiện đảm bảo cho Mặt trận và thành viên của các tổ chức đó tham gia vào quản lý Nhà nước, quản lý xã hội. Pháp luật tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động kiểm tra, giám sát của các tổ chức chính trị - xã hội đối với việc chấp hành pháp luật của các cơ quan nhà nước, các cán bộ, công chức. Pháp luật còn là cơ sở pháp lý để hình thành các mối quan hệ phối hợp giữa các tổ chức chính trị - xã hội với các cơ quan nhà nước.
d) Vai trò của pháp luật đối với đạo đức
Pháp luật xã hội chủ nghĩa có vai trò quan trọng; cùng với quan điểm, tư tưởng chính trị của giai cấp công nhân là cơ sở của việc hình thành đạo đức xã hội chủ nghĩa. Các nguyên tắc căn bản của đạo đức xã hội được thể chế hóa thành các quy phạm pháp luật. Do vậy, pháp luật xã hội chủ nghĩa bảo vệ và phát triển văn hóa, đạo đức xã hội chủ nghĩa, đảm bảo sự công bằng xã hội và các quyền lợi hợp pháp của con người.
Trên đây là những thông tin về pháp luật xã hội chủ nghĩa mà Công ty Luật ACC tổng hợp gửi đến quý bạn đọc. Mọi thắc mắc vui lòng liên hệ đến Công ty Luật ACC để được tư vấn, giải đáp chính xác và kịp thời.
Nội dung bài viết:
Hãy để lại bình luận của bạn tại đây!