Quy định người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã

Người đại diện theo pháp luật là nhân tố quan trọng, ảnh hưởng lớn đến hoạt động của hợp tác xã. Quy định người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã yêu cầu người giữ vai trò này phải đáp ứng các điều kiện và tuân thủ các quy định chặt chẽ. Bài viết từ Công ty Luật ACC sẽ giúp bạn hiểu rõ các quy định, quyền hạn và nghĩa vụ của người đại diện hợp tác xã, hỗ trợ việc quản lý và vận hành hợp tác xã một cách hiệu quả và đúng pháp luật.

Quy định người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã

1. Người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã là gì?

Hợp tác xã là một tổ chức kinh tế đặc thù, mang tính cộng đồng cao với sự kết hợp giữa quyền lợi và trách nhiệm của các thành viên. Theo Khoản 1 Điều 3 Luật Hợp tác xã 2012, hợp tác xã được định nghĩa là một tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, do ít nhất bảy thành viên tự nguyện thành lập. Các thành viên của hợp tác xã tham gia vào quá trình sản xuất, kinh doanh với mục tiêu tạo công ăn việc làm, nâng cao lợi ích kinh tế và đời sống cho chính họ.

Hợp tác xã không chỉ đơn thuần là một tổ chức kinh doanh mà còn là một mô hình gắn kết, hỗ trợ lẫn nhau của các thành viên. Các đặc trưng quan trọng của hợp tác xã bao gồm:

• Tập thể, đồng sở hữu: Hợp tác xã thuộc quyền sở hữu chung của các thành viên tham gia, đồng nghĩa với việc họ có quyền và nghĩa vụ đồng đều trong việc ra quyết định và quản lý hoạt động kinh doanh.
• Tư cách pháp nhân: Là một tổ chức có tư cách pháp nhân, hợp tác xã có khả năng tham gia giao dịch và chịu trách nhiệm pháp lý trước pháp luật.
• Tính tự nguyện: Thành viên gia nhập hợp tác xã một cách tự nguyện và có thể rút khỏi hợp tác xã khi không còn phù hợp với định hướng của mình.
• Hoạt động vì lợi ích chung: Hợp tác xã không chỉ hoạt động vì lợi nhuận mà còn hướng đến lợi ích chung của các thành viên, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của cộng đồng.

Điều 11 Luật Hợp tác xã 2023 quy định rằng người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã là cá nhân thay mặt tổ chức thực hiện các quyền và nghĩa vụ từ các giao dịch của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, đồng thời đại diện trong các vụ việc dân sự, đóng vai trò là nguyên đơn, bị đơn hoặc người có quyền, nghĩa vụ liên quan trước Trọng tài và Tòa án. Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có thể có một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật, với số lượng, chức danh, quyền, nghĩa vụ và việc phân chia trách nhiệm giữa các đại diện sẽ được xác định theo Điều lệ của tổ chức.

>> Bạn có thể đọc thêm bài viết: Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp​ là gì?

2. Quy định người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã 

Với sự thay đổi trong Luật Hợp tác xã năm 2023, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 07 năm 2024, quy định về người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã sẽ có sự thay đổi đáng kể. Cụ thể, hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã có quyền ủy nhiệm một hoặc nhiều cá nhân đại diện theo quy định của pháp luật, với số lượng, chức danh, quyền hạn và nghĩa vụ có thể linh hoạt và tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của từng hợp tác xã.

Ngoài sự khác biệt về số lượng người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã, về quy trình bầu cử người đại diện, Luật cũ quy định người đại diện theo pháp luật được chỉ định là Chủ tịch Hội đồng quản trị, hạn chế tính minh bạch trong việc lựa chọn và phân chia trách nhiệm. Trong khi đó, Luật mới cho phép hợp tác xã có thể bầu cử nhiều người đại diện theo pháp luật, từ đó phân chia quyền hạn và nghĩa vụ một cách rõ ràng, giúp đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quá trình quản lý hợp tác xã.

Cuối cùng, về yêu cầu cư trú tại Việt Nam, Luật cũ không có quy định về việc người đại diện phải cư trú tại Việt Nam. Tuy nhiên, theo Luật mới, ít nhất một người đại diện theo pháp luật phải cư trú tại Việt Nam. Quy định này nhằm đảm bảo tính ổn định và pháp lý cho hợp tác xã, đồng thời đảm bảo rằng hợp tác xã luôn có người đứng ra chịu trách nhiệm trước pháp luật và giải quyết các vấn đề phát sinh liên quan đến hợp tác xã ngay tại Việt Nam.

>> Bạn có thể đọc thêm bài viết: Người đại diện theo pháp luật là gì?

3. Điều kiện người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã

Theo Điều 30 Luật Hợp tác xã 2023, điều kiện để trở thành thành viên hợp tác xã được chia thành hai nhóm: thành viên góp vốn và không góp vốn. Đối với thành viên góp vốn, cá nhân Việt Nam phải từ 18 tuổi trở lên và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, nhà đầu tư nước ngoài cần có giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hợp pháp, hộ gia đình và tổ hợp tác phải cử đại diện, và pháp nhân Việt Nam có thể tham gia. Với thành viên không góp vốn, cá nhân Việt Nam hoặc người nước ngoài cần cư trú hợp pháp và đủ 18 tuổi, còn cá nhân từ 15-18 tuổi phải đáp ứng điều kiện về năng lực hành vi dân sự. 

Hộ gia đình, tổ hợp tác và pháp nhân Việt Nam cũng có thể tham gia, phải cử một đại diện. Người muốn gia nhập hợp tác xã cần đơn tự nguyện, góp vốn hoặc nộp phí thành viên, và đáp ứng các điều kiện trong Điều lệ hợp tác xã. Đặc biệt, thành viên có thể thuộc nhiều hợp tác xã, và nhà đầu tư nước ngoài phải tuân thủ các quy định về an ninh, quốc phòng, với tỷ lệ thành viên là tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài không vượt quá 35% số thành viên chính thức.

>> Bạn có thể đọc thê bài viết: Giám định tư pháp là gì? 

4. Thủ tục thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã

Một trong những điểm quan trọng trong Luật Hợp tác xã năm 2023 là quy định về thay đổi người đại diện theo pháp luật trong trường hợp khẩn cấp. Nếu chỉ còn một người đại diện và người này không thực hiện được nghĩa vụ hoặc quyền hạn của mình trong vòng 30 ngày, hợp tác xã sẽ phải tổ chức Đại hội thành viên để bầu người đại diện mới. Cụ thể:

• Trong vòng 15 ngày kể từ khi hết hạn 30 ngày, hợp tác xã phải tổ chức Đại hội để bầu người đại diện mới.
• Trường hợp khẩn cấp, Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền có thể chỉ định người đại diện tham gia tố tụng, đảm bảo hợp tác xã không gặp khó khăn trong các giao dịch pháp lý.

4.1. Hồ sơ đăng ký thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã

Hồ sơ đăng ký thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã

Theo Điều 39 Nghị định 92/2024/NĐ-CP, khi có sự thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã, hồ sơ đăng ký thay đổi cần chuẩn bị bao gồm các tài liệu sau:

• Giấy đề nghị đăng kí thay đổi nội dung đăng ký hợp tác xã

Giấy đề nghị phải được ký bởi Chủ tịch Hội đồng quản trị (đối với tổ chức quản trị đầy đủ) hoặc Giám đốc (đối với tổ chức quản trị rút gọn). Trong trường hợp Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Giám đốc cũng là người đại diện theo pháp luật, người ký thay sẽ là người mới được bầu làm Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Giám đốc.

• Biên bản cuộc họp Đại hội thành viên

Cung cấp bản sao hoặc bản chính biên bản họp Đại hội thành viên về việc thay đổi người đại diện theo pháp luật.

• Nghị quyết của Đại hội thành viên

Cung cấp bản sao hoặc bản chính nghị quyết của Đại hội thành viên liên quan đến việc thay đổi người đại diện theo pháp luật.

• Danh sách người đại diện theo pháp luật

Đối với người đại diện là công dân Việt Nam: Danh sách kèm theo số định danh cá nhân.

Đối với người đại diện là người nước ngoài: Cung cấp bản sao hộ chiếu hoặc giấy tờ thay thế hộ chiếu có giá trị.

Lưu ý quan trọng:

• Nếu chỉ thay đổi thông tin cá nhân của người đại diện theo pháp luật, hợp tác xã cần gửi hồ sơ thay đổi tới cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện nơi hợp tác xã đặt trụ sở chính.
• Khi thay đổi người đại diện và các nội dung khác, người ký hồ sơ sẽ là Chủ tịch Hội đồng quản trị (hoặc Giám đốc) của hợp tác xã.

4.2. Thủ tục đăng ký thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã

Thủ tục đăng ký thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã

Thủ tục đăng ký thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã được thực hiện theo Điều 47 Luật Hợp tác xã 2023 bao gồm các bước như sau:

Bước 1. Đăng ký thay đổi nội dung Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã. 

Hợp tác xã cần thực hiện đăng ký thay đổi khi có sự thay đổi về các thông tin quy định tại Điều 45 Luật Hợp tác xã 2023, thay đổi vốn điều lệ từ 5% hoặc từ 01 tỷ đồng trở lên, hoặc khi có sự tổ chức lại hợp tác xã.

Trong vòng 10 ngày kể từ khi có sự thay đổi, hợp tác xã hoặc liên hiệp hợp tác xã phải gửi hồ sơ đăng ký thay đổi đến cơ quan đăng ký kinh doanh.

Trong 03 ngày làm việc, cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ tiến hành kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ và cấp Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã. Nếu hồ sơ chưa hợp lệ, cơ quan sẽ yêu cầu sửa đổi hoặc bổ sung; nếu từ chối hồ sơ, cơ quan sẽ thông báo rõ lý do.

Bước 2. Đăng ký thay đổi nội dung theo quyết định của Tòa án hoặc Trọng tài

Trong vòng 10 ngày kể từ khi bản án của Tòa án hoặc phán quyết của Trọng tài có hiệu lực pháp lý, hợp tác xã phải gửi hồ sơ đăng ký thay đổi đến cơ quan đăng ký kinh doanh.

Trong 03 ngày làm việc, cơ quan đăng ký kinh doanh sẽ xem xét và cấp Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã theo nội dung của bản án hoặc phán quyết có hiệu lực. Nếu hồ sơ chưa hợp lệ, cơ quan sẽ yêu cầu sửa đổi hoặc bổ sung hoặc từ chối và nêu rõ lý do.

Quy trình và hồ sơ thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã giúp đảm bảo tính hợp pháp, minh bạch trong các hoạt động pháp lý của hợp tác xã và tạo ra sự ổn định cho hoạt động quản lý và phát triển của hợp tác xã.

5. Câu hỏi thường gặp 

Có thể có bao nhiêu người đại diện theo pháp luật trong một hợp tác xã?

Theo Luật Hợp tác xã 2023, hợp tác xã có thể ủy nhiệm một hoặc nhiều người đại diện theo pháp luật. Số lượng, chức danh và quyền hạn của các đại diện này sẽ tùy thuộc vào điều kiện cụ thể của từng hợp tác xã. Điều này giúp phân chia trách nhiệm và quyền hạn một cách rõ ràng hơn, tạo sự công bằng và minh bạch trong việc quản lý hợp tác xã.

Ai có quyền thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã?

Quyết định thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã phải được thực hiện thông qua Đại hội thành viên của hợp tác xã. Nếu có sự thay đổi đột xuất hoặc khẩn cấp, hợp tác xã có thể tổ chức Đại hội thành viên để bầu người đại diện mới, đảm bảo hoạt động của hợp tác xã không bị gián đoạn.

Có thể thay đổi người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã trong trường hợp khẩn cấp không?

Có, trong trường hợp khẩn cấp, nếu người đại diện theo pháp luật không thể thực hiện nghĩa vụ của mình trong vòng 30 ngày, hợp tác xã sẽ phải tổ chức Đại hội thành viên để bầu người đại diện mới. Nếu không thể tổ chức Đại hội ngay lập tức, Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền có thể chỉ định người đại diện để đảm bảo hoạt động pháp lý của hợp tác xã không bị gián đoạn.

Người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã có cần phải cư trú tại Việt Nam không?

Theo khoản 3 Điều 11 Luật Hợp tác xã 2023, ít nhất một người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã phải cư trú tại Việt Nam. Quy định này nhằm bảo đảm tính ổn định và đảm bảo rằng hợp tác xã có người đứng ra chịu trách nhiệm và giải quyết các vấn đề pháp lý ngay tại Việt Nam.

Trên đây là những thông tin quan trọng mà bạn cần biết về người đại diện theo pháp luật của hợp tác xã. Nếu bạn cần thêm thông tin chi tiết, hãy liên hệ Công ty Luật ACC để được tư vấn chuyên sâu hơn về tìm hiểu sâu hơn về người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp.