Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây mắc ca hiệu quả

Cây mắc ca (người dân thường gọi là cây mắc ca) là một trong những loại cây trồng có giá trị kinh tế cao. Hạt mắc ca có hàm lượng dinh dưỡng cao, hương vị thơm ngon đặc biệt thích hợp để chế biến thực phẩm. Nhân có mùi thơm nhẹ, có thể dùng làm nhân bánh ngọt, socola, kem, bánh ngọt đóng hộp hoặc tiêu thụ trực tiếp dưới dạng đóng hộp rất được ưa chuộng tại Hoa Kỳ và Châu Âu.. Hạt mắc ca  được nhập khẩu và trồng tại Việt Nam Việt Nam, đầu tiên trồng thử nghiệm ở Ba Vì (Hà Nội) sau đó  trồng ở Đắc Lắc, Lâm Đồng (Di Linh, Bảo Lộc, Đơn Dương, Lâm Hà). Sản phẩm có giá trị kinh tế là hạt mắc ca. Tuổi thọ của công ty khoảng 40-60 năm. Đặc điểm chung của loài là rễ cái kém phát triển. Cây có tán rộng, rễ ăn nông nên khả năng chống chịu gió bão kém. Dưới đây là kỹ thuật trồng và chăm sóc cây mắc ca  hiệu quả  cao để bạn tham khảo.  

1. Mô tả cây mắc ca 

 Nó là một cây  thường xanh lớn cao tới 18 m, tán rộng tới 15 m. Có hai loại mắc ca: mắc ca  hạt thô (Macadamia tetraphylla) và mắc ca hạt trơn (Macadamia integrifolia). Lá có 2 loại là lá mép nguyên và lá  răng cưa. Hoa nở rộ từ tháng 12 đến tháng 2 năm sau (có khi kéo dài đến tháng 4), hoa tự tán dài 15-25 cm, mỗi chùm hoa chỉ có 5-14 quả. Hoa màu trắng hoặc hồng. Hoa mắc ca không xuất hiện ở đầu cành mà mọc  từ nách lá từ 1 – 2 năm, hoàn toàn không phụ thuộc vào chồi của cành non.  Quả hình quả đào hoặc tròn như viên bi, khi chín vỏ  chuyển từ màu xanh sang nâu, vỏ  khô nứt ra. Vỏ hạt màu nâu rất cứng, lõi màu trắng sữa.  

2. Đặc điểm sinh trưởng 

• Nhiệt độ: Cây mắc ca chịu rét tương đối, nhiệt độ trung bình  không thấp hơn 13oC và không cao hơn 32oC. Trong giai đoạn ra hoa, cây Mắc ca cần nhiệt độ ban đêm từ 17-20°C để phân hóa mầm hoa giúp cây ra nhiều hoa.  
• Lượng mưa thích hợp khoảng 1500-2500 mm. 
• Đất: Có tầng canh tác sâu 1m, tơi xốp, thoát nước tốt, đất không chặt nước, độ pH thích hợp  5-6.  
• Địa hình: Nên trồng cây ở nơi dốc nhỏ hơn 150 độ trở xuống.  
• Gió: Chọn nơi trồng  ít gió mạnh. Cần  trồng xen các loại cây  cao hoặc trồng 1-3 hàng  chắn gió  quanh khu vực trồng mắc ca.  
• Mắc ca là cây ưa sáng,  không nên trồng dưới tán cây khác 

 3. Kỹ Thuật Trồng Cây Mắc Ca 

 3.1 Gieo hạt: 

 Nước ta  khảo nghiệm và chọn lọc được 23 giống tốt từ Úc (13 giống),  Trung Quốc (5 giống),  Thái Lan (5 giống). Trung tâm Giống cây lâm nghiệp Tây Nguyên đã nghiên cứu, sàng lọc và  làm thủ tục đề nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận các giống mắc ca tiến bộ kỹ thuật: dòng 849, dòng 246, dòng OC và dòng 816 phù hợp cho Tây Nguyên.  Để có năng suất cao và ổn định, nên trồng cây ghép với các dòng  trên. Cây giống để trồng phải là cây ghép, không phải cây sinh dưỡng. Vì mắc ca là cây thụ phấn chéo nên phải trồng từ hạt chia. Cây con phải  cao từ 60cm đến 1m. Cây ghép có chồi ghép đã lành sẹo, chồi ghép mọc cao 25-30cm.  

3.2 Thời vụ gieo trồng: 

 Trồng cây vào đầu mùa mưa từ tháng 6 đến tháng 7 hàng năm.  

3.3 Mật độ: 

 Tùy theo giống và vị trí vườn  mà chọn mật độ trồng thích hợp.  Mật độ trồng thuần 200-300 cây/ha (278 cây/ha khoảng cách trồng  9m x 4m; 222 cây/ha khoảng cách trồng  9m x 5m; 200 cây/ha khoảng cách trồng 9m x 5m; trồng là 10m x 5m) 

 Nếu trồng mắc ca  trong vườn cây công nghiệp chè, cà phê  khoảng 70 cây/ha (khoảng cách 12m x 12m).  

3.4 Đào hố, rải mồi: 

• Sau khi quy hoạch vùng trồng tiến hành phát dọn, làm cỏ và cày bừa, nếu đất dốc thì tạo bậc  theo đường đồng mức.  
• Đào hố: Kích thước hố trồng là: 1 x 1 x 1 m hoặc 0,8 x 0,8 x 0,8 m. Lớp đất dưới cùng bỏ đi, lớp trên cùng bỏ đi rồi phơi khô 15-20 ngày mới lấp hố.  
• Bón phân: Phân chuồng hoai mục khoảng 15kg/hố, vôi bột 0,25-0,5kg trộn đều với lớp đất mặt rồi lấp đầy hố trước. Phần đất đáy còn lại được lấp vào để lấp hố. Đào đất, lấp hố xong trước khi trồng khoảng 15-20 ngày.  

3.5 Kỹ thuật trồng Mắc ca 

• Để  cây Mắc ca cho năng suất quả cao cần  trồng kết hợp nhiều dòng khác nhau. Có thể bố trí trồng liên tiếp 03 hàng khác nhau rồi tiếp tục trồng  lại như vậy.  
• Khi mua cây giống về nên để  nơi râm mát, tưới nước giữ ẩm, khi  rễ đã ổn định thì đem  trồng.  
• Trồng: Vận chuyển cây nhẹ nhàng tránh làm vỡ bầu đất, giữa hố đào một hố rộng hơn bầu đất, xé bỏ  nilon che phủ và đặt cây ngay ngắn, lấp đất nén chặt. Đổ đất  hình quả mâm xôi vào chậu để tránh ngập úng. Trước và sau khi trồng cây, cho Basudin… vào  hố và rải xuống đất xung quanh gốc cây để tránh sâu bệnh. Nối các cọc để cố định thân cây mắc ca  để tránh  gió quật gốc.  
• Do cây Mắc ca kém chịu gió bão  nên xung quanh trồng  2 đến 3 hàng cây chắn gió. 

3.6 Kỹ thuật chăm sóc: 

 Sau  20-30 ngày trồng tiến hành kiểm tra và trồng dặm những cây bị chết; Sửa trục cong đúng cách. Khoảng 30-40 ngày sau trồng, phát quang dây leo, làm cỏ và xới đất xung quanh gốc với đường kính 0,8-1 m. Lần thứ hai cách lần thứ nhất 40-50 ngày. Hàng năm trước khi bón phân phải tiến hành làm cỏ và cày xới đất.  

3.7 Kết thúc: 

 Hoa và hạt mắc ca 

  Giai đoạn trước khi  ra hoa: 

• Năm thứ nhất: Bón phân theo rãnh quanh gốc (rãnh sâu khoảng 5-10 cm, cách gốc 25-30 cm). Mỗi lần bón 100 gam/gốc NPK 16-16-8-13S sau khi bón lót và lấp đất. Bón  lần 2 cách lần 1 40-50 ngày. 
• Năm thứ 2 và thứ 3: Bón  2 lần vào đầu và  cuối mùa mưa. Bón phân theo rãnh quanh gốc (rãnh sâu khoảng 5-10cm, cách gốc 30-40cm). Bón thúc mỗi lần 120g/gốc NPK 16-16-8-13S sau khi bón lót cho đất lấp. – Giai đoạn cây ra hoa đậu quả: Bón thúc 3 lần vào các thời kỳ trước khi cây ra hoa, đậu quả và sau  thu hoạch. Lượng phân bón tăng dần theo từng năm, bón  theo  hình chiếu của tán lá. Đào đất theo rãnh sâu 10-15 cm, rộng 20 cm, sau khi bón lót thì lấp đất lại. Mỗi năm bón khoảng 20-30 kg phân chuồng hoai mục vào thời kỳ trước khi cây ra hoa.  Sử dụng máy phun dinh dưỡng tự động Nextfarm Fertikit để bón phân và tưới nước tự động 

 Đối với cây mắc ca tưới và bón phân tự động, Nextfarm cung cấp máy tưới và bón phân tự động cho cây  ăn quả.  Hệ thống phun phân tự động sẽ giúp người trồng thiết lập chế độ tưới  tự động theo lịch đã cài đặt sẵn. Ví dụ: cài đặt thời gian tưới, thời gian tưới trong ngày (sáng, chiều…), thời gian tưới mỗi quý, lượng phân bón cần tưới. Phân sử dụng cho máy phun dinh dưỡng tự động là phân bón hòa tan. Máy sẽ tưới  kém phụ thuộc vào nguồn nước tưới  vườn. Phân hòa tan sẽ giúp cây trồng hấp thụ dinh dưỡng trực tiếp và nhanh hơn. Ngoài ra, bà con có thể sử dụng các loại phân bón lá để cây hấp thụ tốt hơn.  Giải pháp này sẽ giúp người nông dân tiết kiệm công sức, cung cấp  nước và phân bón kịp thời cho cây trồng, giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh, cho năng suất cao.  

3.8 Tỉa cành, tạo tán: 

 Hàng năm sau khi thu hoạch quả cần tiến hành tỉa cành tạo tán, tỉa  cành yếu sâu bệnh để cây được thông thoáng, giảm sâu bệnh. 

4. Xen canh cây ngắn ngày 

 Trong những năm đầu, khi mắc ca chưa khép tán nên trồng xen các loại cây công nghiệp, đậu đỗ, ngô, sắn… phòng trừ cỏ dại, giữ ẩm và tăng thu nhập ngay trước khi cây mắc ca ra trái. Hàng cây san lấp cách gốc mắc ca khoảng 1m, không để cây san lấp che bóng cây mắc ca.  

5. Kiểm soát dịch hại 

 5.1 Bệnh hoa: 

• Triệu chứng: lúc đầu trên đài hoa xuất hiện một số đốm màu vàng sẫm, sau đó toàn bộ hoa tàn lụi, hoa khô héo rồi rụng. Trong điều kiện ẩm ướt, mưa nhiều, hoa bị nhiễm bệnh chuyển sang màu nâu xám đến  đen.  
• Phòng trừ: Không  trồng  quá dày. Cây  bị bệnh phun lần đầu các hoạt chất Benomyl, Carbendazim, Thiophanate-methyl… nếu phun chậm sẽ không có tác dụng.  

5.2 Lột nốt sần: 

• Triệu chứng: Đầu tiên trên vỏ quả xuất hiện những nốt sần màu vàng nhạt, sau chuyển dần sang màu vàng đậm rồi nâu, kích thước từ 5 – 15 mm. Khi vi khuẩn  vào bên trong vỏ, nó chuyển sang màu nâu sẫm. 
• Phòng trừ: Phun Cupric Hydroxide Cu(OH)2 77% pha 300-800 lần, phun  toàn bộ trái hoặc cả lô bị bệnh, mỗi tháng 1 lần, liên tục 3 tháng. 

5.3 Bệnh thân: 

• Triệu chứng: Bệnh hại chủ yếu trên thân  và cành cây, do 2 loại nấm tóc và 2 bào tử nấm gây ra. Bệnh thường lây lan do tác động cơ học vào vết thương trên thân cây. Khi  nhiễm bệnh, lá và cành bị chết  và dần dần cây cũng  chết.  
• Cách phòng trừ: dùng sơn trắng pha Cu(OH)2 cupric hydroxit (30% hydroxit đồng 100gr/lít) phun tại chỗ ở độ cao từ 35cm trở xuống, nếu cây  bị nhiễm bệnh dùng hỗn hợp Metalaxyl. nồng độ 0,4% và thiophanate-methyl nồng độ 0,2% bằng sơn trắng bôi lên vùng bị bệnh mỗi tuần 1 lần, liên tục 3 lần.  

5.4 Côn trùng: 

 Cần phun phòng định kỳ, không nên phun khi cây đang ra hoa. Ở giai đoạn quả non côn trùng thường chích hút quả non làm cho quả có những vết thâm đen và nứt vỏ. 

6. Thu hoạch hạt mắc ca 

 Cây ghép sau khi trồng 3-4 năm  bắt đầu cho quả bói. Cây trồng sau 10 năm bắt đầu cho năng suất ổn định. Thời gian thu hoạch  từ tháng 7 đến tháng 9. Quả hình quả đào hoặc tròn như quả bóng, khi chín vỏ  chuyển từ màu xanh sang màu nâu, vỏ  khô tự nứt ra, bên trong chứa một hạt. Có thể thu hoạch hạt khi hạt rơi xuống đất hoặc khi hái quả  trên cây. Sau khi thu hoạch, trái cây nên được bóc vỏ  trong vòng 24 giờ. Sau đó được vận chuyển ngay đến nhà máy chế biến để sấy khô hoặc sấy khô tại nhà. Việc sấy khô nên được thực hiện trong vòng hai tuần sau khi thu hoạch.