info@accgroup.vn
1900.3330
Chủ nghĩa đế quốc là chính sách mà qua đó các quốc gia hay các dân tộc hùng mạnh tìm cách mở rộng và duy trì quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đối với các quốc gia hay dân tộc yếu hơn.
Chủ nghĩa đế quốc đã có từ thời cổ đại và tồn tại trong các xã hội chiếm hữu nô lệ (như đế quốc La Mã) hay các xã hội phong kiến sau này (như đế quốc Mông Cổ). Tuy nhiên, chủ nghĩa đế quốc phát triển mạnh mẽ nhất trong thời kỳ bùng nổ tư bản chủ nghĩa ở châu Âu vào thế kỷ 15. Trong thời kỳ này, tiêu biểu là các cường quốc châu Âu như Anh, Pháp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Bồ Đào Nha rồi Mỹ, Nhật Bản xâm lược và thiết lập chủ nghĩa đế quốc. Các thuộc địa ở Mỹ Latinh, Châu Phi và Châu Á.
Các cường quốc có những động cơ khác nhau để theo đuổi chủ nghĩa đế quốc, bao gồm các lý do kinh tế, chính trị, ý thức hệ hoặc tâm lý xã hội.
Về kinh tế, các nước đế quốc tìm cách thống trị các nước khác nhằm mở rộng kinh tế, chiếm đoạt tài nguyên, bóc lột sức lao động, xuất khẩu hàng hóa và vốn dư thừa. Chủ nghĩa Mác do Lênin VI kế thừa và phát triển là học thuyết nổi bật nhất về kinh tế chính trị thể hiện rõ mối liên hệ giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa đế quốc. Lênin đã chỉ ra trong cuốn sách “Chủ nghĩa đế quốc: Giai đoạn cuối cùng của chủ nghĩa tư bản” rằng chủ nghĩa đế quốc là giai đoạn phát triển cao nhất của chủ nghĩa tư bản. Ông cũng giải thích rằng các nước châu Âu trong thế kỷ 19 đã tìm cách xâm chiếm và mở rộng thuộc địa của họ như một hệ quả tất yếu của nhu cầu xuất khẩu vốn, tư liệu sản xuất và hàng hóa dư thừa để tránh khủng hoảng kinh tế trong nước. Tương tự như vậy, những người theo chủ nghĩa Mác cũng tin rằng sự mở rộng sau đó của Hoa Kỳ sang các nước thuộc Thế giới thứ ba cũng phục vụ cho các mục tiêu kinh tế của chủ nghĩa đế quốc của người Mỹ.
Mặt khác, nhiều cường quốc cũng thực hiện chủ nghĩa đế quốc vì mục đích chính trị. Tương ứng, các nước đế quốc xâm chiếm lãnh thổ để thỏa mãn tham vọng cường quyền, nâng cao địa vị, củng cố an ninh, giành ưu thế ngoại giao so với các nước khác. Ví dụ, vào thế kỷ 19, chủ nghĩa đế quốc Pháp được cho là phục vụ mục tiêu quan trọng là khôi phục danh dự của nước Pháp, vốn đã bị nghiền nát trong Chiến tranh Pháp-Phổ.
Ngoài ra, về mặt văn hóa và tư tưởng, các nhà nghiên cứu cũng cho rằng tôn giáo, văn hóa và niềm tin chính trị cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình theo đuổi chủ nghĩa đế quốc của các cường quốc. Khi Anh xâm lược các thuộc địa, tuyên truyền nói rằng người da trắng đang thực hiện sứ mệnh văn minh hóa các dân tộc lạc hậu. Trên thực tế, các đội quân xâm lược thuộc địa thường được tháp tùng bởi các nhà truyền giáo Thiên chúa giáo truyền đạo khắp các vùng đất từ châu Á đến châu Phi. Chính sách bành trướng lãnh thổ của Đức thời Adolf Hitler cũng bắt nguồn từ tư tưởng phân biệt chủng tộc cho rằng nước Đức có văn hóa ưu việt, văn hóa ưu việt. Xứng đáng là một dân tộc thượng đẳng có quyền lấn át các dân tộc khác. Trong Chiến tranh Lạnh, sự can thiệp của Mỹ vào các quốc gia khác để thực hiện cam kết “bảo vệ thế giới tự do” cũng là một ví dụ về việc theo đuổi chủ nghĩa đế quốc trên cơ sở đạo đức hoặc ý thức hệ.
Chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa đế quốc
Khái niệm chủ nghĩa đế quốc có nghĩa gần giống với khái niệm chủ nghĩa thực dân và hai khái niệm này thường được sử dụng thay thế cho nhau trong nhiều trường hợp. Tuy nhiên, giữa hai khái niệm này vẫn tồn tại những khác biệt cơ bản. Chủ nghĩa thực dân liên quan đến việc kiểm soát chính thức về mặt chính trị đối với quốc gia thuộc địa, bao gồm việc sáp nhập lãnh thổ và đánh mất chủ quyền quốc gia. Trong khi đó chủ nghĩa đế quốc mang hàm ý rộng hơn, có thể liên quan đến việc thực hiện quyền kiểm soát hay ảnh hưởng đối với quốc gia khác một cách chính thức hoặc không chính thức, trực tiếp hoặc gián tiếp, trên khía cạnh chính trị hoặc kinh tế mà không nhất thiết bao gồm việc xâm chiếm, sáp nhập lãnh thổ hay kiểm soát trực tiếp về mặt chính trị đối với quốc gia khác.
Cuối cùng, lý thuyết tâm lý xã hội liên quan đến ý tưởng của Joseph Schumpeter cho rằng việc theo đuổi chủ nghĩa đế quốc của các quốc gia bắt nguồn từ xu hướng bành trướng không giới hạn thông qua bạo lực của họ. Xu hướng này là sản phẩm của một dạng hành vi nhận thức được thể chế hóa bởi “giai cấp võ sĩ đạo” hay giới quân sự của nhà nước đế quốc. Mặc dù nhà nước tạo ra “giai cấp võ sĩ đạo” để phục vụ nhu cầu tự vệ chính đáng, nhưng chính “giai cấp võ sĩ đạo” lại tìm cách dựa vào và thúc đẩy chủ nghĩa đế quốc để duy trì sự tồn tại và bành trướng thế lực và ảnh hưởng của mình.
Kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai, với sự trỗi dậy của làn sóng phi thực dân hóa các nước thuộc thế giới thứ ba, chủ nghĩa thực dân với tư cách là một hình thức của chủ nghĩa đế quốc đã dần thoái trào. Các cường quốc đứng đầu là Mĩ và Liên Xô về cơ bản phản đối chủ nghĩa thực dân và tuyên bố bảo vệ quyền dân tộc tự quyết của nhân dân. Kết quả là nhiều thuộc địa ở châu Á và châu Phi giành được độc lập, hình thành hàng loạt quốc gia mới nổi, nhất là vào những năm 1950 – 1960. Tuy nhiên, nhiều thuộc địa muốn duy trì dưới sự bảo trợ của các cường quốc hơn là độc lập hoàn toàn, chủ yếu vì lý do kinh tế. Ví dụ, cho đến ngày nay, Bermuda ở Caribê vẫn là một vùng đất dưới sự quản lý của Anh.
Mặc dù chủ nghĩa đế quốc, trực tiếp quản lý các thuộc địa dưới hình thức chinh phục, không còn phổ biến, nhưng hình thức chủ nghĩa tân đế quốc này, kiểm soát và cai trị các quốc gia khác thông qua các phương tiện kinh tế mà không có sự cai trị trực tiếp, vẫn là một đặc điểm của kinh tế chính trị quốc tế đương đại. Chẳng hạn, Mỹ được cho là có ảnh hưởng rất lớn đối với nhiều nước thế giới thứ ba nhờ sức mạnh kinh tế vượt trội và khả năng chi phối các định chế kinh tế quốc tế lớn như Ngân hàng Thế giới (WB) hay Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Tương tự như vậy, các cường quốc châu Âu tiếp tục duy trì ảnh hưởng kinh tế và chính trị đáng kể đối với các thuộc địa cũ như châu Phi hoặc vùng Caribe.
| ✅ Dịch vụ thành lập công ty | ⭕ ACC cung cấp dịch vụ thành lập công ty/ thành lập doanh nghiệp trọn vẹn chuyên nghiệp đến quý khách hàng toàn quốc |
| ✅ Đăng ký giấy phép kinh doanh | ⭐ Thủ tục bắt buộc phải thực hiện để cá nhân, tổ chức được phép tiến hành hoạt động kinh doanh của mình |
| ✅ Dịch vụ ly hôn | ⭕ Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn ly hôn, chúng tôi tin tưởng rằng có thể hỗ trợ và giúp đỡ bạn |
| ✅ Dịch vụ kế toán | ⭐ Với trình độ chuyên môn rất cao về kế toán và thuế sẽ đảm bảo thực hiện báo cáo đúng quy định pháp luật |
| ✅ Dịch vụ kiểm toán | ⭕ Đảm bảo cung cấp chất lượng dịch vụ tốt và đưa ra những giải pháp cho doanh nghiệp để tối ưu hoạt động sản xuất kinh doanh hay các hoạt động khác |
| ✅ Dịch vụ làm hộ chiếu | ⭕ Giúp bạn rút ngắn thời gian nhận hộ chiếu, hỗ trợ khách hàng các dịch vụ liên quan và cam kết bảo mật thông tin |
Phản hồi (0)