Bạch chỉ nam là gì?

1. Đặc điểm cây Bạch Chỉ

Bạch chỉ (tên khoa học Angelica dahurica), thuộc họ Hoa tán (Apiaceae). Người ta thường gọi là Hương Bạch Chỉ (hay Phong Hương, Hàng Bạch hiểu đơn giản là Hàng Châu Bạch Chỉ). Còn một loại bạch chỉ khác ít được dùng hơn, đó là Xuyên Bạch Chỉ (tức là Sichuan Baizhi, tên khoa học là Angelica anomala, hình dáng gần giống loài trên nhưng thân mảnh hơn, cao 2-3m, phiến lá có khía). thân dài khoảng 3cm, sở dĩ ít dùng là vì trong củ có hoạt chất angelicotoxin, một chất kích thích liều thấp nhưng với liều nhiều sẽ làm chậm mạch, tăng huyết áp, thở kéo dài, nôn mửa. , thậm chí co giật, tê liệt toàn thân. Trong bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ mô tả Angelica dahurica (Angelica dahurica).
bạch chỉ bắc

1.1. Thân cây
Là loại cây thân thảo, sống lâu năm, cao khoảng 1 đến 1,5m. Thân rỗng, không phân nhánh, đường kính khoảng 2-3 cm, mặt ngoài thân có màu hồng tím hoặc xanh tím. Thân dưới nhẵn, phần trên lông ngắn. Rễ củ, mọc thẳng, đôi khi phân nhánh.

1.2. Lá
Lá to, cuống dài khoảng 4-20 cm tạo thành bẹ rộng ôm lấy thân. Phiến lá xẻ 2-3 lần, hình lông chim, màu xanh lục. Các thùy hình trái xoan dài 2-6 cm, rộng 1-3 cm. Mép lá có răng cưa, gân lá mặt trên phủ lông mềm, 2 mặt lá nhẵn.
1.3. Hoa và trái cây
Hoa màu trắng, mọc thành chùm ở đầu cành hoặc kẽ lá, cuống chung dài 4-8 cm, cuống tán dài 1 cm. Hoa mẫu đơn 5, cánh hoa lõm, hình trứng ngược. Bầu nhụy có thể nhẵn hoặc có lông tơ.
Quả dẹt kép, dài khoảng 6 mm, hình bầu dục hoặc hơi tròn.
Mùa ra hoa khoảng tháng 5 đến tháng 7, ra quả tháng 8 đến tháng 9. Rễ, thân và lá có tinh dầu, mùi thơm đặc trưng. hoa bạch chỉ
Hoa bạch chỉ mọc thành chùm

2. Phân phối

Cây ưa mọc ở bìa rừng, độ cao từ 500 đến 1000 m so với mực nước biển, hoặc ở các thung lũng, đồng cỏ, khe suối.
Trên thế giới, cây có nhiều ở Nhật Bản, Triều Tiên, đông bắc Trung Quốc,…

Ở Việt Nam, cây được cấy trồng ở các tỉnh Lào Cai, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, v.v.

3. Vật liệu được sử dụng, thu thập, xử lý và lưu trữ

3.1. Bộ phận sử dụng
Vị thuốc mà người ta thường dùng là rễ của cây. Nó có dạng hình trụ, phần trên hơi vuông, phần trên lớn hơn và phần dưới nhỏ hơn. Bề mặt rễ màu vàng hoặc hơi tái, có nhiều nốt sần nhỏ nằm ngang, xếp thành 4 hàng dọc theo thân rễ. Bề ngang củ cứng, gãy không xơ. Rễ màu trắng ngà, bên ngoài có nhiều chất phấn, xốp. Có sàn gỗ dạng hình tròn, phần gỗ chiếm 1/2 – 1/3 bán kính. Thuốc có vị hơi hăng và hơi cay. 3.2. thu thập, chuẩn bị
Vào mùa thu, khi lá cây chuyển sang màu vàng và thời tiết khô hanh, người ta đào rễ cây bạch chỉ lên, loại bỏ thân và rễ non.
Sau khi hái về phân loại lớn nhỏ rồi rửa sạch, ngâm nước ủ cho mềm, thái miếng dày, phơi hoặc sấy nhẹ cho khô (theo “Dược điển Việt Nam 2002”).

3.3. Bảo tồn
Thuốc được bảo quản ở nơi khô ráo, có mái che, tránh nóng và có thể bảo quản trong vôi sống.

4. Thành phần hóa học và tác dụng dược lý

4.1. Thành phần hóa học

Angelica chứa tinh dầu, giàu hydrocacbon và đặc biệt chứa các hợp chất lactone vòng lớn. Ngoài ra, vị thuốc này còn có nhiều Coumarin đơn giản, Furanoid,…

4.2. Một số tác dụng dược lý của bạch chỉ
Tác dụng kháng khuẩn: Thực nghiệm cho thấy bạch chỉ có tác dụng kháng khuẩn Shigella và Salmonella (theo “Trung dược học”), ức chế trực khuẩn ly, thương hàn và vi khuẩn G (theo “Y học hiện đại”). Y học thực hành Trung Quốc“). Tác dụng giảm đau: Tiêm dung dịch Acid Acetic 6% vào khoang bụng chuột nhắt trắng, sau đó cho Bạch chỉ với liều 10g/kg thấy có tác dụng giảm đau rõ rệt (Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam). Ngoài ra còn chữa đau đầu do cảm cúm, đau đầu sau sinh, đau nướu, đau dây thần kinh mặt (theo “Hiện Đại Thực Dụng Trung Dược”). Tác dụng chống viêm: thực nghiệm gây viêm bằng Kaolin trên chuột cống trắng, dùng Bạch chỉ với liều 10g/kg có tác dụng chống viêm. Tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương: Angelicotoxin là hoạt chất chiết xuất từ ​​cây Bạch chỉ, dùng với liều lượng nhỏ có tác dụng kích thích trung tâm vận mạch, tủy sống gây tăng huyết áp, mạch đập chậm và hưng phấn hô hấp. được tăng cường, ngoài ra, sự tiết nước bọt được kích thích. Uống liều quá lớn gây co giật và cuối cùng dẫn đến bại liệt (theo “Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam”). Bạch dược có tính ấm, có tác dụng trừ cảm, tiêu viêm
Bạch dược có tính ấm, có tác dụng trừ cảm, tiêu viêm

5. Công dụng của Bạch Chỉ

Bách bộ là vị thuốc cay, nóng, người ta thường dùng để:

Trừ phong, cảm, thấp, hoạt huyết, hóa mủ, giảm đau, lên da non, làm lành mụn nhọt, nhức đầu, đại tiện ra máu (Đông dược thiết yếu). Cứu được phong hàn, chữa đau nhức, giải độc. Trị viêm xoang, nhức đầu, nhức răng, đau vùng trước trán, trị khí hư ở phụ nữ, trị mụn nhọt, ghẻ lở, lở ngứa, rắn cắn, bỏng do phong nhiệt (theo “Trung Dược Đại Từ Điển”).